Polityka gospodarcza i jej podmioty.
Termin polityka pochodzi od greckiego słowa politike, które ozn. sztukę rządzenia państwem. Greckie słowo politike spokrewnione jest z terminem polis i polites. Starożytne polis (tj Ateny, Sparta) zamieszkiwali polites.
Wśród polites pewna grupę stanowili obywatele (tj. dorośli mężczyźni nie będący wyzwoleńcami, ludzie wolni, wolno urodzeni, ciesz ący się pełnia praw obywatelskich, zobowiązanie także do wypełniania wynikających stąd obowiązków w tym przede wszystkim:
1. obowiązku obrony przed nieprzyjacielem
2. innym ważnym obowiązkiem obywatela w normalnych pokojowych czasach było interesowanie się sprawami wchodzącymi w zakres państwa-miasta (polis) a wchodzącymi w zakres politike.
3. Obowiązkiem było również uczestnictwo w życiu społecznym miasta-państwa.
Na miano prawdziwego obywatela zasługuje jednostka zaangażowania społecznie
Ustrój demokratyczny starożytnej Grecji (a ściślej Aten)- jedynym w swoim rodzaju w ówczesnym świecie- wymagał wprost od swoich obywateli zaangażowania i aktywnej postawy (wobec spraw państwa).
W tym czasie na świecie nie było żadnego innego państwa w którym obywatele na przemian rządzili to byli rządzeni.
Cywilizacja grecka osiągnęła najwyższy poziom rozwoju za czasów Peryklesa (1495- 1429 p.n.Chrystusa) w Atenach. Był to okres obrony miasta przed najazdem Celsów w 1480r do wybuchu wojny ze Sparta 1431 r p.n.Ch. te czasy zgodnie uznawane są przez historyków za okres największego rozwoju politycznego, intelektualnego Aten.
MOWA PERYKLESA:
Duma ze swojego miasta, z osiągniętego poziomu rozwoju demokracji przebija w mowie peryklesa wygłoszonej na cześć poległych Ateńczyków w pierwszym roku wojny peloponeskiej. Mówi tam: \”że kochamy bowiem piękno ale z prostoty, kochamy wiedzę ale bez zniewieściałości, u nas ludzie zajmujący się sprawami państwa zajmują się także swymi osobistymi sprawami. Jesteśmy jedynym narodem, który jednostkę nie interesująca się sprawami państwa uważa nie za wierna ale za nieużyteczną. Na przemian rządzą bądź są rządzeni.\”
Można przypuścić że politike – sztuka rządzenia była przydatna w obrębie oikos – innej prywatnej własności warstwy domowej obywateli greckich.
POLITIKE- oznaczało więc sztukę rządzenia (w państwie). Sztukę do której rządzenia powoływani byli obywatele -polites ale i była to sztuka dobrego prowadzenia spraw (swoich osobistych- rodzinnych, domowych). Aby uprawiać jakąś sztukę trzeba posiadać talent, specyficzne uzdolnienia, predyspozycje.
Oczywiste jest że sztuki rządzenia (politike) nie mogli wykonywać nie obywatele:
Kobiety
Dzieci
Niewolnicy
Wyzwoleńcy
Obcy przybysze
Metejkowie
Współczesny termin polityka pochodzi właśnie od tego greckiego terminu politike. Ale to już nie jest sztuka.
Polityka to już nie tyle sztuka rządzenia co dążenie do zdobycia władzy, utrzymanie jej i wykonywanie czynności rządzenia na różnych szczeblach władzy centralnej bądź lokalnej.
Politykę może uprawiać każdy.
Politykami nazywamy ludzi, którzy tym się zajmują (politycy: agendy rządowe, władze centralne) i którzy z tego typu działaniami związali swoje kariery.
Odchodzenie od słowa sztuka w polityce do terminy polityka jako swego rodzaju zawód.
Przesunięcie znaczenia od dawnego politike do współczesnej polityki wiąże się z paroma dalszymi konsekwencjami przesunięcia znaczeniowego. Otóż jeszcze od niedawna w polszczyźnie używano przymiotnika polityczny na oznaczenie sposobu jakiegoś działania, który to sposób pochwalano. A dziś już nikt takich przymiotników jak zręczny, roztropny, wyrobiony, umiejący się znaleźć nie zastąpimy przymiotnikiem polityczny.
Aby uprawiać jakąś sztukę trzeba posiadać talent, specyficzne uzdolnienia, predyspozycje. Obecnie zatem talent nie jest wymagany. Zaś do uprawiania polityki (współcześnie) wydaje się że nic nie jest konieczne.
Dzisiejsze pojęcie obywatela także różni się od starożytnego polites.
Kobiety cieszą się równymi prawami z mężczyznami, a niewolnictwo jest zakazane. Nadal jednak niezależnie od formalnych kryteriów w istocie na miano prawdziwego obywatela zasługuje jednostka zaangażowania społecznie, która przynajmniej w okresie wyborów jest aktywna.
Obecnie pojęcie polityki obejmuje bardzo rozległą dziedzinę aktywności człowieka. Obejmuje ona przede wszystkim – aktywność w dziedzinie wew spraw danego państwa i w dziedzinie jego stos zew.
Bardziej szczegółowe obszary działalności polityków i polityki najczęściej wskazuje użycie przymiotnika po słowie polityka np. polityka wew, polityka zagraniczna, polityka społ, polityka ekonomiczna, polityka gospodarcza.
W ten sposób możemy dzielić dziedzinę polityki na bardzo szczegółowe obszary w zależności od konkretnej potrzeby.
POLITYKA EKONOMICZNA i POLITYKA GOSPODARCZA
– traktuje się je równorzędnie
– wyrażenia znaczące to samo
POLITYKA EKONOMICZNA PAŃSTWA
• wskazuje na obszar zainteresowania polityki, tym obszarem jest gospodarka narodowa.
Głównym podmiotem polityki ekonom jest państwo (często spotykamy określenie polityki makroekonomicznej- dla podkreślenia faktu że obszar zainteresowania obejmuje całą gospodarkę i że podmiotem jest państwo).
Polityka ekonomiczna jako nauka – jest to nauka interdyscyplinarna – gdy brak jest specyficznej metody wtedy korzysta się z innych metod stos w naukach ekonomicznych (ekonomerii, HME, statystyki, socjologii, nauk społecznych)
Najbliższym zapleczem teoretycznym jest: ekonomia pozytywna i sztuka ekonomii.
Teoria ekonomii i polityka ekonomiczna są one częściowo niezależne, częściowo się pokrywają.
Teoria Ekonomii służy polityce ekonomicznej. Polit ekonom słuzy TE- rozpatrując polityke bieżącą. Polityka bieżąca może stwarzać fakty ekon gospodarczej, które mogły umknąć TE (nie były badane) bo nie mieły do tej pory miejsca.. A teraz mogą być przedmiotem badań i być włączone do TE.
Teorie ekonomi- najważniejszy podział w HME:
1. Ekonomia pozytywna
Skupiona jest na badaniu obiektywnych czynników rządzących działalnością gospodarczą człowieka, ludzi.
Stara się odpowiedzieć na pytania: w jaki sposób i jak funkcjonuje gospodarka? (jak jest w gospodarce); co określa poziom dochodu?
Celem dociekań w ekonomi pozytywnej jest zrozumienie obiektywnego stanu rzeczy w gospodarce. Chodzi tu o zrozumienie jak działa gospodarka dla samego zrozumienia. Wszelkie analizy dokonywane na gruncie EP (ogólne prawo celne, metodologiczne) powinno być wolne od sadów normatywnych.
Sądy normatywne- to te które odpowiadają na pytania co i jak powinno być w gospodarce?
2. Ekonomia normatywna
Jawnie zajmuje się tym 1) co i jak powinno być w gospodarce ; 2) oraz z jakiego pkt widzenia całości społeczeństwa powinno tak być
Filozoficzna odmiana ekonomii, która stara się połączyć rozważania ekonomiczne z rozważniami etycznymi.
Twierdzenia EP obiektywizują się – gdy mamy pkt widzenia całego społeczeństwa.
Ważne jest rozróżnienie pomiędzy EP a EN. Znane już od czasów Seniora (1790-1864) – ekonomisty brytyjskiego, prof. Uniwers w Okswordzie, przedstawiciela ekonomii wulgarnej, twórcy teorii zysku i teorii ostatniej godziny. Wg seniora Ekonomia jest podobna do matematyki (wystarczy przyjąć kilka oczywistych stwierdzeń jako pewników. By stos rozumowania wyprowadzić stwierdzenia ekonomiczne)
Twierdzenia te EN i EP weszły do użycia w literaturze ekonom od I-szej połowy XIX w. Poprzedziły je wcześniejsze badania innego filozofa angielskiego Davida Hume. Jego najważniejszym dziełem przetłumaczonym na jęz polski był Traktat o naturze ludzkiej.
W tym traktacie Hume zawarł twierdzenie: \” że nie da się logicznie wyprowadzić z tego co jest tego co należy, co być powinno\”.
Z czysto opisowych zdań dotyczących faktów można wywnioskować inne zdania opisowe dot faktów. Nigdy zaś nie można wywnioskować norm, opinii etycznych. Królestwo faktów zostało oddzielone od królestwa wartości = to rozróżnienie dwóch badań zost nazwane GILOTYNĄ HUME.
3. Sztuka ekonomii – dotyczy wspólzalezności polityki i życia gospodarczego.
Polega nie tylko na umiejętności doboru środków odpowiadających wysuwanym celom lecz także na przestrzeganiu przy tym doborze określoną przez prakseologię zasadę racjonalnego działania. Można to czynić intuicyjnie, samodzielnie, metoda prób i błędów.
Podstawowe pytanie jakie stawia Sz.E.: skoro z jednej str gospodarka funkcjonuje tak jak funkcjonuje, z drugiej strony nasze cele sa takie a takie to w jaki sposób te cele najlepiej osiągnąć.
————
Ekonomia normatywna , ekon pozytywna i sztuka ekon sa bardzo ważne bo odwołują się do różnych metodologii.
Ekonomia pozytywna- formalna, zmatematyzowana, jakościowa; bo chodzi o uzyskanie obiektywnego obrazu; odkryć prawa rządzące działalnością gospodarczą;
Ekonomia normatywna- bardziej filozoficzna (elementy etyki)
Sztuka ekonomii – najb skomplikowana musi łączyć współzależności polityki i czynników społecznych i ekonomicznych.
POLITYKA GOSPODARCZA
Jako NAUKA- stanowi swego rodzaju systematyczną refleksję na temat interwencjonizmu państwowego w sfere gospodarki oraz na temat skuteczności stosowanych narzędzi.
Obejmuje też rozważania na temat warunków spoleczno-polityczno-ekonomicznych, kótre powinny być spełnione aby stopień osiągnięcia celu polityki gospodarczej był mozliwie jak najwyższy.
Jej najbliższym zapleczem teoretycznym jest teoria ekonomii; w szczególności ekonomia normatywna ale i rórnież pozytywna oraz sztuka ekonomii.
Jako PRAKTYKA- jest to codzienna działalność urzędów, rządu, parlamentu, różnych agend rządowych, komisji, ministerstw, BC, oraz innych organizacji, która to działalność wpływa na warunki w jakich przebiegają procesy w sferze gospodarki narodowej.
W społeczeństwach demokratycznych na podstawie umowy społecznej dokonuje się podziału zadań pomiędzy poszczególne podmioty polityki gospodarczej:
– pomiędzy państwowa administracją
– poszczególnymi ministerstwami
– BC
– Różne grupy społeczne
– Związki producentów, związki zawodowe.
Organizacje te mają różne zadania, którym muszą sprostać, o ile chcą uzyskać najwyższy stopień realizacji celu.
Na płaszczyźnie teoretycznej sprawy są mniej więcej oczywiste. Na ile koncepcje mogą być realizowane w praktyce zależy od motywów i bodźców którymi kierują się zarówno podmioty polityki gospodarczej, wielkie ruchy społeczne oraz wszystkie prywatne jednostki= całość gospodarki.
Z pkt widzenia całego społeczeństwa pierwszym i najlepszym rozwiązaniem byłoby, gdyby podmioty polit gospodarczej i jednostki prywatne porozumiały się w sprawie społecznej współpracy, jako w formie koronacji swoich decyzji i działań.
Faktycznie w rzeczywistości często cele różnych jednostek nie są zgodne, ponieważ realizowane są interesy partykularne. Uczestnicy tej gry najczęściej realizują strategie nie kooperacyjne (nie współpracują dostatecznie ze sobą). Skutkiem tego jest to że rozwiązania które w praktyce się przyjmują – za nie najlepsze.
W rozważaniach ekonomicznych należy rozróżnić skalę gospodarki:
1/ skala całej gospodarki narodowej = makroskala (zagadnienia polityki ekonomicznej)
2/ skala jednostkowa= skala mikroekonomiczna (rozważania dot pojedynczego podmiotu lub grupy wydzielonych podmiotów)
Procesy ekonomiczne przebiegające w makroskali nie są zwykłą sumą procesów zachodzących w mikroskali ekonomicznej. Agregacja czyli przejście od mikro do makro jest w ekonomi zabiegiem bardzo skomplikowanym.
Dla polityki gospodarczej której podmiotem jest państwo właściwsza jest makroskala ekonomiczna (skala gospodarki narodowej)
DEF ROBOCZA – POLITYKA GOSPODARCZA – jest to odnosząca się do całej gospodarki narodowej działalność państwa jako zbiorowego podmiotu, polegająca na wykorzystaniu dostępnych instrumentów ekonomicznych, prawnych i politycznych w celu odpowiedniego kształtowania stosunków ekonomicznych w kraju i z zagranicą.
Wskazuje na obszar gospodarki narodowej- strona techniczna; ingerowanie państwo w sprawy gospodarki w mniejszym lub większym stopniu.
Państwo traktujemy jako zbiorowy podmiot polityki gospodarczej. Fakt że państwo demokratyczne tworzą odpowiednie organizacje i instytucje demokratyczne wskazuje na potrzebę uprzedniego porozumiewania się, negocjacji co do konkretnych posunięć, programów, co do uzyskania instrumentów, co do celu interwencji państwa w sprawy gospodarcze.
Dla polityki gospodarczej – jakość porozumiewania się – ma duże znaczenie, bo wpływa na stopień realizowania celu.
