Zasady i organizacja
handlu na giełdach
Funkcje giełdy
– ogłoszenie cen, – przyczynienie się do tworzenia standardów klasyfikacji używanych w praktyce poza giełdami.
Giełdy towarowe wpływają na:
1. organizacje i warunki handlu prowadzonego poza giełdą.
2. wyznaczają warunki kontraktów i zwyczaje handlowe
3. wyrównują ceny między rynkami
4. przyczyniają się do osiągania stanu równowagi.
Organizacje giełdy
1. Ogólne Zgromadzenie Członków
2. Rada Giełdy
3. Rada Dyrektorów
4. Komisja Rewizyjna
5. Komisja Dyscyplinarna
6. Komisja Notowań.(ustala ona kursy giełdowe, ogłaszane w formie notowań bądź zestawienia zwane cedułą giełdową)
Kryteria giełdy najczęściej spotykane
1. przedmiot obrotów (można wyróżnić: giełdy papierów wartościowych, giełdy towarowe, g. usług, g. mieszane(t – p)
2. skala działania (giełdy o znaczeniu światowym, krajowym i regionalnym)
3. forma prawna (g. korporacyjne, organizowane przez Państwo
4. charakter operacji (g. otwarte, zamknięte, uniwersalne, wyspecjalizowane).
Przedmiotem transakcji są:
1. towary, usługi, transakcje finansowe.
W przypadku, gdy giełda jest organizowana przez państwo – otrzymuje statut w drodze ustawowej, w którym są określone między innymi: przedmiot działalności, warunki członkostwa, rodzaj giełdy, organizacja wewnętrzna itp. Do tego celu powoływani są brokerzy zaprzysiężeni przez państwo (lub urzędnicy).
Regulaminy giełdowe określają zaś towary, którymi obraca się na giełdzie oraz obowiązujące standardy. Określają one normy jakościowe i odchylenia(wysokość bonifikat),jednostki ilościowe towarów „loty”, wielkość kontraktu, alternatywne miejsce dostaw, wysokość zabezpieczeń „kaucji”, które strony transakcji muszą wpłacić na rzecz maklera.
1.3. Uczestnicy obrotu giełdowego
Uczestników obrotu giełdowego można podzielić ze względu na cel aktywności na:
– asekurujących się (zabezpieczających) przed ryzykiem skutków zmian cen na rynku rzeczywistym, do których należą zarówno kupujący, jak i sprzedający, czyli producenci, hodowcy i przetwórcy,
– spekulantów, którzy działają tylko dla osiągnięcia zysku na rynku kontraktów terminowych (różniczkowych). Przejmują oni ryzyko związane ze zmianami cen.
Inny podział uczestników obrotu giełdowego obejmuje:
– członków giełdy,
– bezpośredni uczestnicy giełdy
– niepełnych członków giełdy,
– maklerów (brokerów),
– gości.
Członkowie giełdy mają w zależności od giełdy różne prawa, takie jak:
– uczestnictwa w sesjach giełdowych i zawierania transakcji, co daje możliwość prowadzenia własnych interesów, jak również w charakterze maklera – interesów, nieczłonków,
– uczestnictwa w zebraniach giełdowych oraz czynnego i biernego prawa wyborczego do władz giełdy,
– do niższej prowizji przy zawieraniu transakcji.
Rozliczenia giełdowe odbywają się za pośrednictwem:
1.Izb Rozliczeniowych mających odrębną osobowość prawną
2.Domy Składowe (składy giełdowe), których główną funkcją jest gromadzenie nadwyżek rynkowych
Na każdą jednostkę transakcyjną czyli „lot” skład wydaje dowód składany czyli „warrant” gdzie podawana jest waga i numer partii towaru. Warrant jest papierem wartościowym.
Procedury przetargowe według Kodeksu Cywilnego:
Przetarg jest podstawowym trybem sprzedaży lub oddawania w użytkowanie wieczyste gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy, a także sprzedaż wolnych budynków i innych urządzeń, stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy. Kwestię tę reguluje ustawa z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości, zarządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 19 czerwca 1991r. w sprawie przetargów na nieruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa lub gminy.
Kodeks cywilny przewiduje dwie formy przeprowadzenia postępowania przetargowego: ustną i pisemną. Instytucją konieczna dla obu form przetargu jest ogłoszenie przetargu, które według kodeksu cywilnego powinno zawierać, co najmniej:
Czas, miejsce, przedmiot, warunki przetargu.
Ogłoszenie o przetargu powinno być podane do publicznej wiadomości, choć kodeks cywilny nie określa formy podania tej informacji. Należy umieścić ogłoszenie w prasie codziennej, lokalnej, krajowej w zależności od przedmiotu przetargu lub wartości przetargu.
Pierwszą formą przeprowadzenia postępowania przetargowego według kodeksu cywilnego jest przetarg ustny. Odbywa się on w drodze licytacji. Przetarg przeprowadza sprzedający, który może zlecić przeprowadzenie przetargu innemu podmiotowi. Sprzedający może również wybrać komisje przetargową. Obowiązkiem przeprowadzającego przetarg jest:
1.podanie informacji o przetargu do wiadomości, w której zamieszcza się dane; przedmiot przetargu cenę wywoławczą, wadium
2.prowadzenie przetargu
3.udzielenie przybicia
4.sporządzenie protokołu przetargu
Prowadzący przetarg może opracować regulamin przetargu, w którym przedstawił: rodzaj i przedmiot przetargu, cenę wywoławczą, wadium, wysokość postąpienia, podmioty uczestniczące w przetargu, termin zawarcia umowy, formę i termin zapłaty, zadania komisji przetargowej.
Drugą formą jest przetarg pisemny.
Organizujący przetarg zobowiązany jest do opracowania dokumentów przetargowych, które powinny być przygotowane stosownie do wymagań danego zlecenia. Dokumenty przetargowe są udostępniane wszystkim potencjalnym oferentom. Dokument opracowany jest prze zamawiającego i powinien zawierać następujące elementy:
1.list zapraszający do wzięcia udziału w przetargu lub ogłoszenie w przypadku przetargu nieograniczonego powinno zawierać: – rodzaj i przedmiot przetargu, powiadomienie o dacie, godzinie i miejscu w którym maja być złożone oferty, wadium miejsce w którym można uzyskać informacje na temat przetargu, miejsce wydawania dokumentów przetargowych.
2.instrukcje dla oferentów
3.projekt umowy
4.formularz ofertowy(dokument ten zobowiązany jest wypełnić i podpisać oferent)Treść formularza powinna zawierać:- deklarację oferenta o otrzymaniu dokumentu przetargowego wraz z akceptacją jego treści opis przedmiotu przetargu, cenę oferty, termin ważności oferty.
5.specyfikację techniczną, która powinna być na tyle szczegółowa, aby można było określić zakres robót czy usług , co pozwoli na przygotowanie rzetelnej oferty. Powinna określać w szczególności: szczegółowe dane dotyczące zakresu robót, usług, rysunki, dane informacyjne, dane dotyczące jakości materiałów i wykonanie, inne dane uzupełniające.
Otwarcie ofert następuje w wyznaczonym dniu i godzinie. Można przeprowadzić otwarcie:
-publiczne-data, godz., miejsce powinny być ogłoszone w prasie
-ograniczone-w obecności jedynie tych oferentów , którzy tego życzą i którzy byli poinformowani o dacie otwarcia
-zamknięte- w obecności przeprowadzającego przetarg
Komisja przetargowa w części jawnej ustala: liczbę złożonych ofert , otwiera koperty z ofertami , złożone w terminie i miejscu wskazanym w ogłoszeniu przetargu i informacje o osobach oferentów, sprawdza, czy oferenci złożyli oświadczenia o zapoznaniu się z ogłoszeniem przetargu; sprawdza, czy wadia zostały uiszczone. Następnie zamawiający powinien ogłosić dla każdej oferty informację o : nazwę i siedzibę oferenta, wadia, cenę oferty, ewentualne zastrzeżenia.
W części niejawnej komisja dokonuje analizy ofert tych oferentów , którzy spełnili warunki. Ocena ofert powinna być dokonana zgodnie z zasadami podanymi w dokumencie wpływają 3 elementy:
ocena techniczna, która pracy, harmonogramy, sprzęt, czas trwania przetargowym.
1.Ogólnie uważa się, że na ocenę oferty zawiera metody
2.ocena finansowa dotyczy poręczeń, gwarancji, zaliczki, stawki pracy dniówkowej, organizacja finansowa, stabilizacja finansowa firmy, koszt przedsięwzięcia;
3.ogólna ocena, na którą zalicza się: zgodność oferty z instrukcją, kompletność oferty, ważność oferty, ubezpieczenie.
Po przeprowadzeniu oceny ofert i dokonaniu wyboru oferty komisja oceniająca sporządza protokół z oceny. W przypadku, gdy wszystkie oferty zostaną odrzucone ze względu na niespełnienie warunków, należy opisać powody w protokole. Ogłaszający przetarg ma obowiązek powiadomić niezwłocznie uczestników przetargu pisemnego o jego wyniku lub o zamknięciu przetargu bez dokonania wyboru. Po powiadomieniu i zaproszeniu oferenta zamawiający uzgadnia ostateczny zakres umowy, której projekt był załączony do dokumentu przetargowego. Po podpisaniu umowy zamawiający powiadamia pozostałych oferentów o wyborze najkorzystniejszej oferty i zwraca złożone wadia w sposób i terminie określonym w dokumencie przetargowym. Znowelizowany kodeks cywilny posługuje się pojęciem tak zwanej umowy przetargowej. Strona umowy zawartej w drodze przetargu może żądać jej unieważnienia, jeżeli druga strona lub działająca z nią w porozumieniu osoba trzecia sprzecznie z prawem lub zasadami współżycia społecznego wpłynęły na wynik przetargu. Uprawnienie powyższe wygasa z upływem miesiąca od dowiedzenia się o istnieniu przyczyny unieważnienia , nie później jednak niż z upływem roku od dnia zawarcia umowy.
TARGI I WYSTAWY.
Jest to forma rynku zorganizowanego, umożliwiająca w określonym miejscu kontakt wielu sprzedającym, reprezentującym podaż, z wieloma kupującymi. Sprzedający przedstawiają oferty poparte towarami lub ich próbkami. Zwykle są to producenci, firmy ich reprezentujące
Funkcje targów:
-doprowadzają do zawarcia transakcji lub przygotowania do jej realizacji w przyszłości (akwizycja)
-wyrażają strategiczne działanie firmy sprzedającej poprzez promocję producenta i jego produktów, proponują innowacje, zwłaszcza nowych produktów.
Z punktu widzenia asortymentu wystawianych produktów wyróżnia się:
-targi ogólne – np. Targi Poznańskie -targi specjalistyczne – np. Targi Książki w Warszawie
Targi są organizowane przez specjalne przedsiębiorstwa. Są to najczęściej spółki akcyjne, czasem spółki z.o.o. Istotną rolę w organizowaniu targów spełnia samorząd gospodarczy i terytorialny. Są one, bowiem czynnikiem wzrostotwórczym danego terenu.
Działalność ogółu instytucji powołanych w poszczególnych krajach do organizowania targów jest w skali międzynarodowej koordynowana przez Unię Targów Międzynarodowych (UFI). Ponadto przyczynia się do pewnego ujednolicenia przepisów i zwyczajów normujących zagadnienia techniki handlu na targach i wystawach.
Wystawy – są to takie przedsięwzięcia gdzie nie dochodzi do transakcji, ale promowania i informowania o produktach. Rozróżnia się wystawy krajowe i międzynarodowe. Funkcją wystaw jest szkolenie i promocja wystawionych produktów i związanego z nią postępu technicznego. Wystawy mają charakter wyspecjalizowany np. samochody, maszyny. W Polsce tylko raz zorganizowano targi ekonomiczne w 1929r. z okazji 10-lecia niepodległości kraju.
Występuje kilka grup rodzajowych ośrodków handlowych: osiedlowe wewnątrz struktur miejskich,dzielnicowe, peryferyjne i pozamiejskie o zróżnicowanym charakterze.
Ośrodki handlowe występują najczęściej pod jednym dachem tworzącym atrium, z galerią handlową lub pasażem wewnątrz obiektów. Istnieją także inne rozwiązania np. w postaci promenady, ulic handlowych połączonych ze sobą. Zróżnicowana jest wysokość zabudowy – od jednopoziomowych do wielopoziomowych. Inwestorzy zagraniczni angażują środki kapitałowe w budowę wyspecjalizowanych ośrodków handlowych dla klientów zmotoryzowanych. Taki ośrodek handlowy obejmuje:
Stację paliw z kilkoma dystrybutorami benzyny, myjnię samochodową, sklep, restaurację najczęściej McDonalds, lub bar np. Pizza Hut, sanitariaty z bieżącą wodą.Można także spotkać bankomaty, a należności za zakupy można płacić kartami kredytowymi. Do takich inwestorów należą: koncern norweski Statoil, międzynarodowy Shell, koncern nieniecki Esso AG itd.
