Dramat pozytywistyczny obejmował tematykę historyczną lub mieszczańską. Pierwszy typ dramatu był epigoński; postromantyczny. Przedstawiał losy wybitnych jednostek, wydarzenia dziejowe, w których uwydatniały się namiętności prowadzące bohatera do zbrodni albo po-święceń. Autorami byli: Józef Szujski, Wincenty Rapacki.
Dramat mieszczański opierał się na stereotypach w kreacji bohaterów, sytuacji i puenty – był „sztuką z tezą”. Wprowadzał motywy rodzinne; piętnowano przesądy stanowe, arystokrację, dorobkiewiczostwo czy pogoń za posagiem. Dramaty pisali: Michał Bałucki – „Grube ryby”, „Klub kawalerów”, Józef Bliziński – „Rozbitkowie”; Aleksander Świętochowski – „Nieśmiertelne dusze”, „Niewinni”; Gabriela Zapolska – „Moralność Pani Dulskiej”.
Dramat pozytywistyczny rodowodem sięga oświecenia; wpływ miała twórczość Moliere’a. Sztuki usytuowane są w realiach współczesnego życia. Bohaterowie mają wewicistą osobo-wość (dorobkiukacz, prosty szlachcic). Istnieje założenie, by nie tyle bawić i śmieszyć, ale pouczać i krytykować – umoralniająca tendencja.
W Warszawie istniały dwa teatry – Teatr Rozmaitości i Teatr Wielki. Władze zaborcze popie-rały repertuar baletowy, operowy i rozrywkowy. Na scenie przeważały utwory lekkie: farsy, wodewile, melodramaty. Rozwijała się sztuka aktorska – Helena Modrzejewska.
Duże znaczenie miały teatry galicyjskie – Teatr Krakowski (pod dyrekcją Stanisława Koźmia-na) i Teatr Lwowski. Dzięki autonomii miały one możliwość prezentacji dramatów narodo-wych. Wystawiano także komedie Aleksandra Fredry. Dotarła tu reforma teatralna – odstąpio-no od tzw. wielkich ról; popisu gwiazd na rzecz koordynacji całego zespołu. Teatr osiągnął wysoki poziom. Nie pozwolił zapomnieć o ideałach romantyków.
