,,I śmiech niekiedy może być nauką,
kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa”.
(,,Monachomachia”)
Te słowa Ignacego Krasickiego nie pochodzą wprawdzie z ,,Bajek”, lecz świetnie ukazują siłę broni, jaką jest ośmieszenie. W ,,Bajkach” śmiech jest groźny, choć nie dotyczy nikogo konkretnego. Autor wyszydza pewne cechy, zachowania, zdarzenia, które, jak się okazuje, dziś także mają miejsce.
Krótkie, jasne, proste a zarazem precyzyjne utwory, jakimi są bajki Ignacego Krasickiego, dotyczą spraw ludzich, spraw, które nie zależą od daty, epoki czy mody. Są to np. cechy takie jak: chciwość, chytrość, głupota, obłuda. Są to też pojęcia ogólne, takie jak dobro i zło.
Przypomnę niektóre sceny z ,,Bajek”. Oto w bajce ,,Malarze” artysta, który ukazuje prawdę – zarabia mało i nie jest ceniony. Drugi, który „upiększa” ludzkie twarze, czyli posługuje się fałszem, narzeka nie na los. W ,,Filozofie” jest mowa o człowieku, który głosi swoje tezy ateistyczne i ideały, lecz w chwili choroby porzuca je i zwraca się do Boga. Bohaterowie Krasickiego to np. dewotka, która modląc się bije służącą za małe przewinienie, szczur, który reprezentuje pychę, prózność i zarozumialstwo, i inne postacie. Bajka ,,Jagnię i wilcy” ukazuje, że na świecie panuje prawo siły. Inne utwory ośmieszają głupotę, pychę, fanatyzm religijny. Czy są to cechy i pojęcia, które dziś już nie istnieją? Niestety! Nadal pokutuje fałszywa wiara, okrucieństwo, zmienność ideałów i zazdrość. Nie należy jednak popadać w [pesymizm. Ponieważ bajki zbudowane są na zasadzie przeciwieństw, zawierają także wizję odmiennego, dobrego świata. Możemy znaleźć w ,,Bajkach” mądrość, dobro, przyjaźń, rozwagę. Reprezentują je takie postacie jak: Mądry lub Piotr – uczciwy malarz, czy stary czyżyk. Te pozytywne pojęcia także istnieją jeszcze dziś i stanowią wzór postępowania. Ignacy Krasicki ostrzega nas jednak przed przesadą, zarówno w dobrym jak w złym. Oto bajki: ,,Groch przy drodze” czy ,,Rolnik” – przesada bohaterów doprowadza ich do klęski. Autor naucza nas wprost:
,,Niech się miary trzymają i starzy, i młodzi
i ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi”.
(,,Groch przy drodze”)
Nauka ta nadal jest prawdziwa. W aktualności ,,Bajek”, w tym. że współczesny czytelnik także może się z nich czegoś nauczyć,że razem z autorem może wyśmiać zło – upatruję najwiekszą ich wartość.
