I Nawiązanie do literatury
– Biblia
* wizja znaków zapowiadających Sąd Ostateczny jako zbliżającej sie zagłady, * nastrój grozy i tajemniczości
„Trąba dziwny dźwięk rozsieje,
ogień skrzepnie, blask ściemnieje,
w proch powrócą światów dzieje.
Z drzew wieczności spadną liśce
na sędziego straszne przyjście.”
* wizja Adama, utorzsamianego z podmiotem lirycznym, na którym ciąży piętno pierworodnego grzechu
” Czym ja jestem wobec Ciebie,ja, com z rajskich włości
zabrał z sobą, wygnaniec, tę łamiącą winę
i teraz ginę.”
* motyw Ewy pozostającej w erotycznym, lubieżym związku z szatanem
„(…) złocistowłosa Ewa
do piersi pierś padalca tuli obnażoną ?”
* wizja apokliptycznej zagłady
II zbiorowość
1) powstanie zmarłych
2) powszechna wojna wszystkch ze wszystkimi
3) rozpadanie się form świata
III nastrój katastrofizmu i haosu
4) odwrócenie porządku natury – zamienienie się gór w doliny
5) zjawisko plag spadających na ludzkość
– Mitologia
„tułów Heraklowy”
IV ciemne, wyolbrzymione barwy
” krwią czarną „
V wyrazy dźwiękonaśladowcze
” skrzy się gniew”
„z wyciem hyjen, z rykiemlwów”
VI dynamizm i gwałtowność, powtórzenia
„biegnie bez końca, bez końca, bez końca”
” Ginę! ginę! ginę! „
VII kontrast
– barw w opisie Boga;
„Jasność jasności,
Zmrok zmroków,
Łaska łask i gniewów Gniew”
– potęga Boga, a małość człowieka
VIII oksymoroniczność
„blask ściemnieje”
„niesłyszącym uchem”
„niewidzącym okiem”
IX początkowo Bóg opisywany jest jako ojciec, a później jako wróg
X tradycje hymnów i litanii : Tytuł utworu pochodzi od średniowiecznego hymnu z przełomu XII /XIIIw. napisanego prawdopodobnie przez Tomasza z Celano
„Kyrie elejson!”
XI Prometeizm.
Podmiot liryczny, który reprezentuje ludzkośc błaga o pomoc i wyrozumiałość. Łaski nie doświadcza, bo Bóg jet bezwzględny, niesprawiedliwy. Człowiek nie jest w stanie uwolnić się od grzechu, bo zło jest wpisane w życie. Człowiek nie jest w pełni odpowiedzialny za to co robi bo ma grzeszną naturę, którą obdarzyl go Bóg. Uznaje swoją małość i grzesznośc, jednak podczas Sądu Ostatecznego, kiedy Bóg kara ludzkość, mówi mu że jest niesprawiedliwy. Wypomina Bogu, że pozwalał na wszystkie grzechy i obarcza go odpowiedzialnością. Nazywa go ojcem rozpusty. Bluźniarstwa są wypowiadane w obronie ludzkości z przyczyn altruistycznych.
Podmiot mówiący dostrzegając dramat egzystencjonalny człowieka bierze w obronę pokrzywdzoną ludzkość i buntuje się przeciwko stwórcy, jego oskarżając o wszystkie tragedie.
XII Silny bunt wobec zła, za którego stwórce uważany jest Bóg
Zarzuty wobec Boga :
– Bóg jako stwórca wszystkiego wpisał zło w istnienie świata
– niewinnośc narodzonego dziecka naznaczona piętnem grzechu
– uczynił życie ludzkie tułaczką, pielgrzymką naznaczonąpoczuciem obcości w świecie
– obojętność wobec ludzkich próśb, modlitw, cierpień
– zarzut braku wszechmocy wobec rozprzestrzeniającego się zła
– ból rodzenia
– zarzut zdrady wobec człowieka – najpierw wybrał go, umiłował, a potem pozostawił cierpiącego
– jest źródłem gniewu, bo niesprawiedliwość i cierpienie wywołują bunt człowieka
– odbiera życie niepozwalając zaznać radości
– zarzyt grzeszności Boga poprzez stworzenie zła
– Bóg który stworzył grzech świadomie oddala człowieka od siebie.
XIII Poczucie winy, lęku; krytyka rzeczywistości
XIV Zmieszanie patosu z wulgarnością
XV Manifestacja katastrofizmu, przekonanie o nieuchronnej katastrofie, końcu świata, zmierzchu cywilizacji oraz upadku wartości moralnych, religijnych, etycznych ( postawa dekadencka).
