Pan Tadeusz, utwór zawierający w sobie cechy różnych gatunków literackich, ma też wiele właściwości eposu albo- inaczej mówiąc- epopei. Sporo w nim nawiązań do Iliady i Odysei Homera. Mickiewicz, zgodnie z regułami tradycyjnej epopei, rozpoczął utwór od inwokacji. Następnie przedstawił rozlicze, w tym i bohaterskie, czyny niezwykłych postaci, ukazał je na tle wydarzeń zasadniczo ważnych dla narodu.
Można w Panu Tadeuszu odnaleść i inne charakterystyczne cechy epopei. Przypominamy tylko, że zdarzenia relacjonuje wszechwiedzący narrator, niekiedy bezpośrednio zwracający się do czytelników. Sporo tu idealizacji, choćby w przedstawieniach życia w szlacheckim dworku. Idealizacja łączy się z realizmem, dobrze widocznym w dbałości o szczegóły, precyzji opisów nawet najdrobniejszych szczegółów- przykladem niech będzie rozbudowany opis arcy- serwisiu Wojskiego. Nie brak w strofach Adama Mickiewicza również fanastyki.
Pamiętając o regułach gatunku, możemy śmiało nazwać Pana Tadeusza epopeją (chociaż bywa on też parodią eposu). Jest to zarazem bez wątpienia epopeja zasługująca na miano narodowej. Akcja peometau rozgrywa się na tle przełomowych dla Polski i Polaków wydarzeń. Rozpoczyna ją konstytucja 3 maja, której wielkim zwolennikiem był Stolnik. Później mamy Targowicę, powstanie legionów polskich we Włoszech, bitwę pod Jeną, utworzenie Księstwa Warszawskiego. Całość kończy się wyprawą Napoleona na Moskwę, czyli kolejnym przypływem nadziei dla wszystkich Polaków marzących o wolności kraju. W kazdym z tych wydarzeń podkreśla się niewątpliwe zalety naszych rodaków, ich patriotyzm, waleczność, poświęcenie, solidarność w obliczu zagrożenia zewnętrznego. Pan Tadeusz został, niczym Trylogia Henryka Sienkiewicza, napisany ku pokrzepieniu serc. Z myslą o narodzie, jego trwaniu, przyszłości na gruzach kraju, który przestał istnieć. W tym sensie jest epopeją narodową.
Pan Tadeusz nie ma też jednego bohatera, występuje tu bohater zbiorowy: polska szlachta. Ważną rolę w utworze odgrywają zapamiętane przez poetę ojczyste krajobrazy- na przykład puszczy litewskiej i jej „matecznika”, pełnego grzybów lasku brzozowego. Sam dworek w Soplicowie wypełniony jest pamiątkami naszej kultury i przeszłości. Wiszą tam portrety Jasińskiego, Kościuszki i Rejtana, zegar wygrywa Mazurka Dąbrowskiego. Polskie obyczaje są zawsze uznawane za lepsze, cenniejsze od obcych: francuskich, angielskich czy włoskich. Jeśli przypominamy jeszcze, jak pięknym i bogatym językiem został napisany Pan Tadusz, jak wiele zwrotów z niego weszło do języka różnych pokoleń, to oczywistym stanie się nazwanie tego eposu narodowym.
W utworze Adama Mickiewicza odbywa się też sąd nad Polską, jej dominująca wastwa zostaje oskarżona o dumęoraz pychę, łamanie i lekceważenie prawa, kłótliwość. Jest to jednak sąd sprawiedliwy, w którym oskarżonym przyznano prawo do obrony, nawet do odkupienia dawnych grzechów. Moim zdaniem świadczy to również o patriotycznej tendencji poematu, największego z naszych narodowych eposów.
