Wywiad w obozie cygańskim z rodowitą Romką, na temat cyganów i ich życia codziennego.
Dziennikarz: Dzień dobry! Dziękuję, że przyszła pani na nasze spotkanie.
Romka: Witam! Przyszłam bo chcę opowiedzieć o cyganach i udowodnić, że my również jesteśmy normalnymi ludźmi.
D: Proszę mi powiedzieć o kulturze Romów i co to znaczy być cyganem?
R: Romowie przekazują swoje zasady wewnątrz grupy innym pokoleniom. Rolę przywódców odgrywają zarówno poszczególne osoby, stojące na czele rodów lub lokalnych społeczności jak i powszechnie szanowana starszyzna. Być cyganem to znaczy przestrzegać tradycyjnych norm i zasad, aby nie dać okazji nikomu ze swoich bliskich do postawienia pytania: Na san Rom? – Czyżbyś nie był Cyganem? Uroczyście świętujemy różnego rodzaju okazje związane z przyjściem na świat nowego członka społeczności, nawiązywanie nowych związków partnerskich lub śmiercią. Mniejsze znaczenie mają uroczystości, przypadające z okazji mniejszych powszechnych świąt religijnych. Wiele romskich zwyczajów oraz tradycyjnych wartości jest często nierozumianych lub niewłaściwie interpretowanych przez ludzi z zewnątrz.
D: Podobno dużą wagę przywiązujecie do pogrzebów?
R: Przy zmarłym gromadzi się cała rodzina. Atmosfera spotkania jest dość swobodna, wszyscy piją wódkę, wspominają zmarłego. Rzeczy po zmarłym wyrzuca się lub pali. Żałoba trwa u Cyganów rok, potem odbywa się ceremonie zakończenia żałoby – pomana. W rok po śmierci przy grobie zbiera się najbliższa rodzina i po modlitwie wypija się po kieliszku wódki. Każdy z obecnych ulewa kilka kropel na płytę grobu, mówiąc: „Lekka ziemia zmarłym” i wypija do dna.
D: Czym zajmują się Romowie na co dzień?
R: Rzemiosło, handel, rozrywki. To są nasze ogólne, tradycyjne zajęcia. W pierwszym przypadku w grę wchodzą przede wszystkim rozmaite zawody związane z metalurgią, jak np. kowalstwo, ślusarstwo, wyrób naczyń metalowych i ich cynowanie, złotnictwo, a także praca w hucie. Z drugiej strony kategoria ta obejmuje wyrób mebli, rozmaitych narzędzi i przyborów z drewna oraz pochodnych materiałów, a także stolarstwo artystyczne.
D: Co zaliczacie do trzeciej kategorii tradycji romskich?
R: Do trzeciej kategorii tradycyjnych romskich profesji, ogólnie nazwanej rozrywką, zaliczyć należy przede wszystkim wykonywanie muzyki. Innym zajęciem kojarzonym z Romami jest wróżbiarstwo, głównie z ręki, kart czy szklanej kuli. Wróżbami zajmują się kobiety.
D: Co znaczy słowo „profesja”?
R: Profesją nazywane są zawody, do których trzeba się przygotowywać, najczęściej przez ukończenie studiów wyższych, a także stażu zawodowego.
D: Dziękuję, że pani odpowiedziała na moje pytania. Do widzenia
R: Ja również dziękuję, że zechciała mnie pani wysłuchać. Do widzenia.
