Biblia stanowiła nie tylko świętą księgę religii chrześcijańskiej. Równocześnie bowiem odegrała ważną rolę jako jeden z wyznaczników określających normy zachowań międzyludzkich, nie tylko w stosunku do chrześcijan. Wiele innych religii swe zasady oparło na przykazaniach Dekalogu.
Dla wielu twórców Biblia stanowiła źródło odwołań i inspiracji. Do dziś Księga ta pozostaje nieprzebraną skarbnicą wzorców osobowych, postaw, fabuł, anegdot, wątków i motywów, symboli i metafizycznych odniesień. Do Biblii sięgali praktycznie wszyscy wielcy malarze, pisarze, kompozytorzy i filozofowie. Motywy biblijne utrwaliły się nie tylko w sztuce. Również język codzienny pełen jest zwrotów i sformułowań, które wywodzą się właśnie z Biblii. Przykładami mogą być np. „Sodoma i Gomora”, „owoc zakazany” czy „trąby jerychońskie”.
Wielu twórców nie odwoływało się wyłącznie do motywów biblijnych, lecz sięgało także do biblijnego stylu. W swoich utworach naśladowali oni (lub próbowali naśladować) formę wypowiedzi typową dla Biblii. Wśród stylizacji biblijnego języka wyróżnić możemy cztery rodzaje:
– pastisz, czyli dokładne naśladowanie stylu;
– parafrazę, swobodną przeróbkę, zachowującą jednak właściwości gatunkowe;
– trawestację, czyli wyraźne obniżenie stylu w porównaniu z oryginałem;
– parodię, posługującą się kontrastowym zestawieniem wysokiego stylu z niskim tematem (itp.), mającą na celu ośmieszenie dzieła;
Nie można też nie docenić znaczenia Biblii dla rozwoju języków ojczystych. Po okresie reformacji większość dopiero formujących się państw i religii podejmowała próby tłumaczenia świętej Księgi na język ojczysty. Wymuszało to na tłumaczach konieczność poszukiwania lub tworzenia nowych zwrotów, jak najwierniej oddających treść oryginału.
a.) Związek Biblii ze sztukami plastycznymi:
– Michał Anioł („Madonna na schodach”, „Mojżesz”, „Dawid”, „Święta rodzina”, „Madonna z Brugi”, „Sąd ostateczny”, „Stworzenie Adama”)
– L. da Vinci („Ostatnia wieczerza”, „Św. Jan Chrzciciel”)
– Rafael („Madonna sykstyńska”, „Madonna w zieleni”, „Madonna del Granduca”, „Madonna della Sedia”)
– R. van der Weyden („Zwiastowanie”)
– C. Slater („popiersie Chrystusa”)
– A. Brodowski („Gniew Saula na Dawida”)
– Q. Massys („Madonna z dzieciątkiem i barankiem”)
– A. Pazzo („Apoteoza św. Ignacego”)
– Caravaggio („Nawrócenie św. Pawła”)
– Durer („Czterech jeźdźców Apokalipsy”)
– M. Nithardt („Ukrzyżowanie”)
– G. Bellini („Madonna z dzieciątkiem”)
– A. Rublow („Święta trójca”)
– Martini („Zwiastowanie”,”Chrystus niosący krzyż”)
– K. Witz („Ukrzyżowanie”)
– B. E. Murillo („Narodziny dzieciątka”)
– F. Cossa („Zwiastowanie Marii”)
– M. F. Brojof („Statua św. Jana Niepomucena”)
– C. de Coter (Ołtarz”Ukrzyżowanie”)
– W. Stwosz (Ołtarz w kościele Mariackim w Krakowie)
– Bazylika św. Piotra
– „Madonna z dzieciątkiem”
– „Ucieczka do Egiptu”
– „Wizja św. Hieronima”
– „Adam i Ewa”
– „Samson odpierający Filistynów”
– „Dobrypasterz”
– „Nawiedzenie Elżbiety”
– „Bóg i Adam”
b.) Związek Biblii z literaturą:
– „Bogurodzica”
– Jan Kochanowski („Treny”, „Pieśni”, tłumaczenie „Psalmów Dawidowych”)
– M. Sęp – Szarzyński („O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”)
– P. Skarga („Kazania sejmowe”)
– D. Naborowski (wiersze, m.in:”Marność”, „Krótkość żywota”)
– A. Mickiewicz (” Księgi pielgrzymstwa polskiego”, „Księgi narodu polskiego”)
– Dante („Boska Komedia”)
– H. Sienkiewicz („Quo vadis”)
– J. Kasprowicz („Hymny”)
– Z. Krasiński („Nie – Boska komedia”)
– L. Tołstoj („Zmartwychwstanie”)
– M. Bułhakow („Mistrz i Małgorzata”)
– J. Steinbeck („Na wschód od Edenu”)
– T. Konwicki („Mała Apokalipsa”)
– Cz. Miłosz („Piosenka o końcu świata”)
– M. Twain („Pamiętniki Adama i Ewy”)
c.) Związek Biblii z muzyką:
– M. Gomółka (muzyka do”Psalmów” oraz do ich tłumaczenia, które wykonał Jan Kochanowski)
– K. Penderecki („Stabat Mater”,”Pasja wg. św. Łukasza”, hymn”Te Deum laudamus”)
– F. Schubert („Ave Maria”)
