IDEALNY I REALNY OBRAZ MĘSKOŚCI I KOBIECOŚCI
„Nowoczesne wychowanie seksualne” Z.L Starowicz, K.Szczerba
Budowanie obrazu płci własnej i przeciwnej jest procesem złożonym i długotrwałym. Decydują o tym wpływy biologiczne, psychologiczne i kulturowe. W momencie narodzin i na podstawie budowy fizycznej dziecka, zostaje określona przez najbliższe otoczenie jego przynależność do świata mężczyzn lub kobiet. Pierwsze rysy naszego obrazu męskości czy kobiecości tworzą się w okresie prenatalnym, wszelkie zmiany, jakie tam zajdą będą współtworzyć i wpływać na ten okres. Obraz naszej osoby formułujemy dwutorowo: • OBRAZ IDEALNY – widzenie siebie, jakimi chcielibyśmy być
• OBRAZ REALNY – to taki, jakimi faktycznie się widzimy.
Najważniejszym momentem w budowaniu naszego realnego i idealnego świata kobiecości i męskości jest:
– moment narodzin,
– ustosunkowanie się rodziców do naszej płci,
– oddziaływanie rodziców,
– bezpośrednie wypowiedzi skierowane do nas,
– nasze doświadczenia,
– informacje docierające do nas spoza kręgu rodziny.
POSTAWY WOBEC DRUGIEJ PŁCI
I. Po ukończeniu 3 lat, dziecko zaczyna spostrzegać, że wokół są także inne dzieci czy osoby, zainteresowanie wyłącznie swoją osobą przestaje wystarczać. Zaczyna bardziej się im przyglądać, próbując jednocześnie porozumieć się z nimi i zainteresować ich sobą, wejść w społeczne układy. Rówieśnicy dostarczają mu nowych wzorów zachowań a także „materiału porównawczego” do pierwszych konfrontacji własnej osoby z innymi. Te same zabawy cieszą zarówno jedną jak i drugą płeć.
II. W wieku 8 – 10 lat chłopcy i dziewczynki zaczynają bardziej cenić towarzystwo własnej płci. Dzieci bawią się razem, ale wyraźnie wolą grupy jednopłciowe.
III. Około 12 roku życia chłopcy i dziewczynki zaczynają odnosić się do siebie wręcz z niechęcią. Świat własnej płci uznawany jest za jedyny ciekawy, a wszystko to, co robią przedstawiciele płci odmiennej traktowane jest z lekceważeniem. Ten okres w życiu młodych ludzi w odniesieniu do chłopców nazywany bywa okresem „kultu bohatera”, czyli identyfikacji z wybranym idolem, natomiast u dziewcząt okresem „adoracji”, czyli adorowane są najczęściej ulubione nauczycielki bądź starsze koleżanki.
IV. Sytuacja zaczyna ulegać pewnym zmianom, gdy dzieci osiągają wiek 12 –14 lat tym okresie dziewczynki dojrzewają wcześniej niż chłopcy, co czyni je bardziej dojrzałymi, a także atrakcyjnymi fizycznie. Jako pierwsze próbują pokonać panującą do tej pory izolację między płciami, próbują kontaktować się z chłopcami. To zbliżenie się do siebie następuje szybko, ponieważ chłopcy gorzej czują się w swym wyizolowanym męskim świecie i częściej zaczynają kierować swe zainteresowania w stronę dziewcząt.
V. Około 16 roku życia dziewczęta i chłopcy coraz śmielej demonstrują zainteresowanie przedstawicielami odmiennej płci, nie bojąc się potępienia ze strony własnej płci. „Chodzenie ze sobą” staje się powszechnym zjawiskiem w tej grupie wiekowej i gorzej czują się ci, którzy nie maja swego wybranka czy wybranki. Nie wynika to jeszcze z odczuwanej przez młodych ludzi potrzeby dawania i odbierania wyraźnego uczucia, lecz z chęci potwierdzenia własnej wartości i atrakcyjności.
RÓŻNICE WYSTĘPUJĄCE MIĘDZY PŁCIAMI
Poza różnicą w budowie narządów płciowych, jakie różnią obie płcie występują także różnice w budowie ośrodków mózgowych, a także w funkcjonowaniu półkul mózgowych.
U mężczyzn statystycznie częściej występuje :
• myślenie o seksie,
• aktywność masturbacyjna i przedmałżeńska,
• pobudliwość seksualna w okresie dojrzewania,
• wrażliwość na erotyczne bodźce wzrokowe,
• skłonność do oddzielania seksu od uczuć,
• kontakty z więcej niż jednym partnerem seksualnym,
• preferencje dewiacyjne,
• mężczyźni zakochują się łatwo a trudniej się odkochują,
• mężczyźni są bardziej nastawieni na przyjemność.
U kobiet natomiast :
• seksualność rozwija się wolniej,
• wyższy jest poziom wrażliwości na erotyczne bodźce dotykowe i słuchowe,
• większa jest potrzeba otrzymywania czułości i pieszczot,
• bogatsze i bardziej zróżnicowane są strefy erogenne, drogi prowadzące do przezywania orgazmu,
• większa potrzeba wyłączności i silniejsza skłonność do monogamii,
• miłość w miarę upływu czasu staje się bardziej zmysłowa, zróżnicowana, dużo w niej emocji.
ZWIĄZKI UCZUCIOWE
Okres dojrzewania jest również okresem zmian w układach społecznych młodych ludzi, w którym po raz pierwszy pojawiają się zupełnie nowe doznania. Uczucie do kogoś innego niż członków najbliższej rodziny, uczucie jakościowo inne, nieporównywalne z żadnymi do tej pory przeżywanymi stanami emocjonalnymi.
1. MILOSC SZCZENIECA – to subiektywne odczuwanie innego stanu ducha, zapoznanie się z czymś nowym nieznanym i radosnym. Mało ważna jest osoba wywołująca ten stan, liczą się subiektywne doznania, sprawiające przyjemność, a także pozwalające spostrzegać nowy obraz własnej osoby i rzeczywistości.
2. MILOSC CIELĘCA – jest to wyższy etap rozwoju uczuciowego nastolatków. Tu obiekt westchnień jest już zdecydowanie określony. Obiekt miłości cielęcej otoczony jest bezgranicznym i mało krytycznym uwielbieniem, nie ma on żadnych słabych stron czy też wad. Osobie zakochanej nikt i nic nie może zakłócić idealnego obrazu wybranka czy wybranki.
3. MILOSC ROMANTYCZNA – istota tej miłości jest idealizowanie obiektu uczuć, ale już w bardziej realnym wymiarze i z pewnym obiektywizmem w ocenie, spostrzegając także jego pewne mankamenty, które jednak nie są zbyt istotne. Przeżywa się ją z kimś, kto choć w pewnym stopniu uczucie to odwzajemnia i tworzy się związek.
Pierwsze związki zaspakajają rożne potrzeby od ciekawości wiążącej się z innością psychoseksualną i psychiczną, poprzez chęć bycia adorowanym aż do poczucia więzi. Są one punktem wyjścia do dalszych doświadczeń i nowych życiowych zachowań.
W pierwszych związkach występują takie konflikty jak :
• „Tu i teraz” – dążenie do zaspokojenia aktualnie odczuwanych potrzeb na zasadzie
„chce tego teraz”.
• Złudzenie dojrzałości – młodzi ludzie często uważają, że są już dojrzali, aby
rozpocząć życie seksualne, a aktywność seksualną traktują
jako dowód tej dojrzałości, często jednak kończy się to
niepożądana ciąża.
• Utrzymanie przy sobie sympatii – niejednokrotnie do współżycia dochodzi tylko
dlatego, że pragnie się utrzymać znajomość i
zapobiec odejścia osoby oczekującej seksu.
• Projekcja własnych potrzeb – nie zawsze są uświadamiane różnice w osobowości
kobiety i mężczyzny, co może odbić się we
wzajemnych relacjach.
EROTYZM I ZACHOWANIA SEKSUALNE MŁODZIEŻY
W okresie dojrzewania u młodych ludzi pojawiają się marzenia i fantazje a także sny erotyczne, które są normalnym zjawiskiem. Im wyższy poziom libido i erotyzacji psychiki, tym częściej one występują, zwłaszcza u mężczyzn, których erotyzacja psychiki jest większa z powodu wpływu hormonów płciowych.
Częstym zjawiskiem w okresie dojrzewania jest MASTURBACJA.
Począwszy od XVII w. Masturbację zaczęto traktować jako chorobę. Twórca psychoanalizy Z. Freud negatywnie ocenił następstwa masturbacji, którą postrzegano jako źródło nerwic, zaburzenia psychiczne. Zmiana wobec masturbacji dokonywała się stopniowo, wyrazem tego była zmiana terminologii: onanizm i samogwałt. Uznano też, że jest ona jednym z przejawów psychoseksualnych, który poprzedza inicjację seksualną i więź partnerską.
Do typowych form aktywności seksualnej w okresie poprzedzającym zawarcie małżeństwa są pieszczoty z partnerem, czyli PETTING.
Inicjacja seksualna oznacza odbycie pierwszego kontaktu seksualnego zaś nie są nim różne formy masturbacji i petting.
PROBLEMY SEKSUALNE
Problemy, z jakimi zmaga się młodzież są zróżnicowane i szerokie m.in. wady budowy i kompleksy, rozczarowanie własnym wyglądem i budowa genitali, zaburzenia identyfikacji seksualnej a także obawy wiążące się z masturbacją, pettingiem i inicjacją seksualną.
CZYNNIKI POWSTANIA ZABURZEŃ SEKSUALNYCH :
• Dominacja matki w życiu rodzinnym,
• konflikty lub wrogość miedzy rodzicami i ich nieudane życie seksualne, małżeńskie,
• pozbawienie dziecka czułości,
• wychowanie dziecka poza domem rodzinnym,
• rywalizacja miedzy braćmi (kompleks Kaina),
• rożne formy rywalizacji miedzy kobietami w rodzinie.
W naszym życiu seksualnym i uczuciowym bardzo często sięgamy do wspomnień i wzorów wyniesionych ze środowiska rodzinnego. Męskość ojca, kobiecość matki, ich wzajemne odnoszenie się do siebie, postawy wobec ciała i seksualnosci, ujawnione normy i zasady rzutują na przyszłość seksualną i uczuciową dzieci, ale nie są czynnikami decydującymi. Równie ważny jest wpływ środowiska rówieśniczego, a zwłaszcza samowychowanie.
ANTYKONCEPCJA I METODY STEROWANIA PŁODNOŚCIĄ
1. NATURALNE METODY :
a) Metoda kalendarzowa – by ją stosować należy wstrzymać się od współżycia w tym
okresie cyklu kiedy występuje owulacja.
b) Metoda objawowo-termiczna – okres płodności przypada na dni gdy temperatura
ciała z niższego poziomu przechodzi na wyższy.
Okres niepłodności po jajeczkowaniu zaczyna się od
czwartego dnia ustalonej temperatury wyższej.
c) Metoda obserwacji śluzu – polega na obserwacji śluzu szyjkowego, okres
( tzw. metoda Billingsa) niepłodności to okres suchy. Dzień najbardziej płodny
przypada na ostatni dzień występowania śluzu.
2. METODY CHEMICZNE I MECHANICZNE :
a) Środki chemiczne – to kremy, globulki. W wyniku ich działania plemniki
tracą zdolność do zapłodnienia komórki jajowej. Środki
te mają także właściwości bakteriobójcze
i przeciwwirusowe.
b) Środki mechaniczne – to prezerwatywa, działa na zasadzie bariery mechanicznej.
LITERATURA:
Józef Augustyn „Integracja seksualna”, „Dojrzewanie do życia w miłości”
Wincenty Okoń Słownik pedagogiczny PWN Warszawa 1984
Zbigniew Lew – Starowicz, Alicja Lach – Długołęcka „Biologia w szkole.Podstawy
edukacji seksualnej w szkole”
M. Kozakiewicz „U podstaw wychowania seksualnego w szkole”
WYCHOWANIE SEKSUALNE – RYS HISTORYCZNY
Większość kultur świata prymitywnego wychowania seksualnego uczy przez obserwację ludzi dorosłych, rytuał i przez wprowadzanie w tajniki plemienia. Do XVIII w. w naszej europejskiej cywilizacji rozmawiano z dziećmi o seksualności w domu. XVIII i XIX w. spowodował, że postawy wobec seksualności uległy zaostrzeniu. Seks stał się tematem tabu. W II połowie XX w. lekarze zaczęli uświadamiać młodzież. Uczyli wiedzy o anatomii, fizjologii i różnicy psychologicznej w płci oraz o chorobach przenoszonych drogą płciową.
Dopiero Światowa Organizacja Zdrowia w 1986 roku wydała dokument poświęcony edukacji seksualnej dzieci i młodzieży.
Dokument ten powstał z powodu :
1. obniżenia się wieku inicjacji seksualnej wieku młodzieżowego,
2. pojawienia się AIDS,
3. dynamicznego rozwoju seksuologii wieku młodzieżowego.
Zakładał on, że celem edukacji seksualnej w szkole ma być :
1. pomoc w kształtowaniu dojrzałości psychoseksualnej,
2. pomoc w kształtowaniu pozytywnego stosunku do płci, sprzyjanie modelom trwałych związków opierających się na miłości i na partnerstwie,
3. uświadamianie seksualne, polegające na dostarczeniu wiedzy dotyczącej zmian biologicznych, psychicznych i społecznych na różnym etapie rozwoju człowieka,
4. przekazanie informacji na temat chorób przenoszonych drogą płciową,
5. uświadamianie znaczenia i następstw inicjacji seksualnej,
6. przeciwdziałanie kompleksom, lekom i fobiom seksualnym,
7. promocja zasad higieny osobistej.
Reasumując zadania wychowania seksualnego :
W styczniu 1998 roku został powołany Zespół Opiniodawczo-Doradczy ds. wprowadzenia przedmiotu „Wiedza o życiu seksualnym człowieka” do nauczania szkolnego, który opracował nowe treści programowe stanowiące załącznik do nowego rozporządzenia. Twórcy tego programu zmierzali do tego aby nadać mu charakter wychowawczy, zintegrowany z działaniami domu rodzinnego. Uwzględniał on płaszczyznę fizyczną, emocjonalną, psychiczną i moralną.
Dnia 21 kwietnia 1998 roku Minister M. Handke podpisał rozporządzenie w sprawie wprowadzenia do nauczania szkolnego tego przedmiotu oraz zakresu jego treści programowych (Dz.U.Nr.58.z dn.12 maja poz.369).
Wniesiona do laski marszałkowskiej przez Posła Kazimierza Marcinkiewicza propozycja ustawy zmieniającej poprzednią ustawę o planowaniu rodziny, o ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży została przyjęta przez Sejm w dniu 16 grudnia 1998 roku, przegłosowana w Senacie i w końcu podpisana przez prezydenta RP. Dotychczasowy przedmiot „Wiedza o życiu seksualnym człowieka” otrzymał nazwę „Wychowanie w rodzinie”. Można przypuszczać, że treści tych zajęć oraz wykwalifikowani a zarazem odpowiedzialni nauczyciele przyczynią się do realizacji jednego z głównych celów edukacyjnych, jakim jest przygotowanie ucznia do dorosłego życia.
(Teresa Król – główny wizytator MEN)
CECHY OSOBY PROWADZĄCEJ WYCHOWANIE SEKSUALNE
• przejrzystość w sprawach seksualnych
• wzajemne zaufanie
• kompetencja
• wyczucie i delikatność
• umiejętność przekazywania informacji proporcjonalnych do etapu rozwoju dziecka
ROLA RODZICÓW W WYCHOWANIU SEKSUALNYM SWOICH DZIECI
Rodzice w życiu dzieci są jedynym punktem odniesienia w każdej sprawie, także w sprawie jego spojrzenia na siebie i swoją płeć. Pierwsza identyfikacja seksualna, czyli widzenie siebie jako chłopca lub jako dziewczynki zależy od tego, w jaki sposób rodzice odnoszą się do seksualności swojego dziecka. W wychowaniu dziecka do właściwego traktowania seksualności , ważne jest to, by dostosować sposób mówienia o niej do wieku dziecka, by go nie szokować i zarazem uprzedzić jego pytania. Trzeba dostarczyć mu dobrej informacji, zanim pewne zewnętrzne wpływy go nie zdeformują. Wszystko może być powiedziane, jeśli jest powiedziane dobrze.
POJĘCIE WYCHOWANIA SEKSUALNEGO
• Wychowanie seksualne (W. Okoń) – „to ogół działań i wpływów zmierzających do ukształtowania u dzieci i młodzieży postaw szacunku i zrozumienia wobec przedstawicieli płci odmiennej oraz takich uczuć wzajemnych, jakie są warunkiem wytwarzania się prawidłowych relacji między dziewczętami i chłopcami. Do głównych instytucji wychowania seksualnego należy rodzina, tu, bowiem dzieci na przykładzie zachowań ojca i matki kształtują swoje pierwsze, często decydujące wyobrażenia o miłości między kobietą i mężczyzną”.
• Wychowanie seksualne (M. Braun – Gałkowska) – „jest to teoria z punktu widzenia celu.celem wychowania seksualnego jest być dobrym człowiekiem w swojej płci (…)
Życie w zgodzie ze swoją płcią polega na zadowoleniu ze swojej płci i widzeniu wartości, bez pogardzania osobami płci odmiennej. Tego zgodnego życia trzeba się nauczyć i rodzice poprzez wychowanie pomagają w tym swoim dzieciom”.
• Wychowanie seksualne (Z. Lew – Starowicz) – „to kształtowanie postaw wobec płci, partnerstwa, życia seksualnego oraz wpajanie etyki seksualnej połączone z uświadamianiem seksualnym. Powinno być prowadzone od wczesnego dzieciństwa, przede wszystkim przez rodziców, a także przez system oświatowy, służbę zdrowia, środki masowego przekazu, organizacje społeczne i wyznaniowe”.
CHRZEŚCIJAŃSTWO A SEKS
Chrześcijaństwo – religia należąca do tzw. wielkich religii świata, obejmująca ponad miliard
wyznawców i licząca prawie 2000 lat.
Wobec seksualności ujawnia kilka uniwersalnych zasad :
– równość mężczyzny i kobiety,
– model związku monogamicznego,
– współżycie seksualne dopuszczalne jedynie w małżeństwie,
– zakaz masturbacji,
– zakaz kontaktów przed- i pozamałżeńskich i homoseksualnych,
– zakaz aborcji,
– wysoka ranga dziewictwa, czystości i ascezy seksualnej.
Wpływ na doktrynę chrześcijaństwa wywarły następujące czynniki: grecki stoicyzm i ascetyzm, judaizm, nauka św. Pawła, Augustyna, Tomasza i innych Ojców Kościoła, manicheizm, prawo rzymskie i germańskie, teologia grzechu przeciw naturze, wprowadzenie celibatu i inkwizycja.
W Kościele Katolickim do II Soboru Watykańskiego cechą dominującą były:
– antyfeminizm,
– wyższa ranga dziewictwa nad małżeństwem,
– prokreacyjne znaczenie seksualności,
– ascetyczna postawa,
– dystans wobec ciała, seksu.
Od II Soboru Watykańskiego, dzięki przemianom obyczajowości erotycznej, nastąpiły zmiany:
– rozwijała się tzw. teologia ciała,
– przezwyciężono wpływ manicheizmu,
– dowartościowano więziotwórcze znaczenie seksualności,
– dowartościowano rolę kobiety, małżeństwa i planowanie rodziny.
Duży wpływ wywiera nauczanie papieża Jana Pawła II, który w porównaniu z poprzednikiem wydał wiele encyklik i innych dokumentów poświęconym tym zagadnieniom.
