Zadania pedagogiki społecznej:
– zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych
– ulepszanie wpływów pozytywnych
Funkcje pedagogiki społecznej:
– kompensacja – wyrównanie braków utrudniających prawidłowy rozwój jednostki
– profilaktyka – zapobieganie powstawania niekorzystnych zjawisk
– doskonalenie – rozwijanie prac własnych, by doskonalić siebie i otoczenie
Podstawowe cechy pedagogiki społecznej:
– globalność
– dynamika
– kompensacja
– wartościowanie
Idee Radlińskiej:
– podmiotowości – traktować jednostkę jako podmiot
– sprawiedliwości społecznej – wszyscy mają równy dostęp do warunków rozwojowych
– pomocniczości – społeczeństwo ma obowiązek pomagania
– edukacji społecznej – wychowanie; jedno z elem. życia społ.- kul.
Siły społeczne – cechy, uzdolnienia i aspiracje jednostki przejawiające się w konkretnym działaniu
Źródła sił społecznych:
– grupa rówieśnicza
– instytucje społeczne
– role społeczne pełnione przez jednostkę
– sam człowiek
– sytuacje zagrożenia
TYPOLOGIA SIŁ SPOŁECZNYCH
wg Radlińskiej:
a) narastające
b) zanikające
c) jawne
d) ukryte
wg Kowalskiego:
a) podstawowe f) zorganizowane
b) współwyznaczające g) wsteczne
c) wzmacniające h) postępowe
d) osłabiające i) zachowawcze
e) spontaniczne j) rozwojowe
Wsparcie społeczne – wszelka pomoc jednostce w jej trudnej sytuacji (pomoc w jej przezwyciężeniu); istnieje cały czas, a aktywizuje się w sytuacjach trudnych
Rodzaje wsparcia społecznego:
– emocjonalne
– wartościujące
– informacyjne
– duchowe
Poznańska szkoła badań nad rodziną:
– wieloaspektowa, integralna analiza życia rodzinnego z uwzględnieniem interakcji z zewnętrznym układem społecznym
– kompleksowa analiza – ważne elementy struktury i funkcji rodziny oraz świadomości rodziny dot. życia rodzinnego i zjawisk ściśle powiązanych z życiem rodzinnym
– bada się wzajemne uwarunkowania tych elem., wg zasad odwracalności kategoriami zmiennych niezależnych i zależnych
Funkcje rodziny wg Tyszki:
– biopsychiczne:
*prokreacyjne
*zewnętrzne
– ekonomiczne:
*materialno-ekonomiczne
*opiekuńczo-zabezpieczające
– społeczno-wyznaczające:
*klasowa
*legalizacyjno-kontrolna
– socjopsychiczne:
*socjalizacyjna
*kulturalna
*emocjonalno-ekspresyjna
*rekreacyjno-towarzyska
Szkoła środowiskowa wg Szackiego:
– jako placówka wychowawcza ściśle współpracująca z rodzicami i instytucjami, które rozwijają zainteresowania uczniów
– brak rozbieżności między celami wychowawczymi w domu i w szkole
– przygotowywanie dziecka do życia dorosłego
– pamiętać: szkoła jest dla dzieci, a nie dzieci dla szkoły!
– Krytyka tłumienia tego co spontaniczne
Cel wychowawczy szkoły środowiskowej:
– powiązanie szkoły z życiem
– zaspokojenie potrzeb duchowych uczniów (wszechstronne zaspokajanie potrzeb)
– kompleksowe realizowanie funkcji podstawowych (wychowawcza, opiekuńczo-socjalna i kształcenia)
– rozwijanie motywacji i umiejętności ucznia do dalszego poszerzaniu i pogłębianiu wiedzy
– aktywizacja różnorodnych sił społecznych, np.: rodziców
Podstawowe funkcje szkoły środowiskowej:
1.kształcąco-wychowująca
– optymalne wykorzystanie zdolności dziecka
– rozszerzanie różnorodnych form ich aktywności
– organizowanie współpracy z innymi instytucjami
2.opiekuńcza
– stała i kompleksowa opieka nad warunkami nauki
– rozpoznawanie i diagnozowanie braków spowodowanych opóźnieniem w rozwoju
– organizowanie czasu wolnego
– zapobieganie i usuwanie zagrożeń
3.koordynacyjna
– podział racjonalny zadań
– jednolita opieka wychowawcza
Zasady współdziałania szkoły ze środowiskiem: (wg Winiarskiego)
1)Oddolnej inicjatywy i dobrowolności
– chęć dobrowolnego współdziałania musi zrodzić się wśród członków danego środowiska (nauczyciele, rodzice, mieszkańcy…)
2)Równorzędności i poszanowania partnerów
– jednakowe traktowanie wszystkich uczestników współdziałania
3)Kompleksowości współpracy
– holistyczne podejście do współpracy (wszystkie aspekty pod uwagę)
4)Korelacji celów i działań
– elementy współpracy nie są sprzeczne, nie przeciwstawiają się sobie, nie wykluczają się wzajemnie
5)Autentyczności zadań i działań
6)Planowości współpracy
– współdziałanie musi mieć charakter świadomy, celowościowy, intencjonalny
– współpraca powinna opierać się na wcześniej opracowanym integralnym planie działania
7)Ciągłości i systematyczności
– długotrwałość, duża częstotliwość, rytmiczność, płynność, aktywność wszelkich działań
8)Elastyczności i różnorodności form oraz metod działania
– (elas.) przeciwstawienie się schematyczności, sztywności, uniformizacji, niezmienności
– (różn.) przeciwstawienie się unifikacji, jednorodności, monotonii, ubóstwu treści, form i metod działania
9)Innowacyjności w pracy środowiskowej
– nowatorstwo społeczno – pedagogiczne, twórcze podejście (nie odtwórcze)
10)Stopniowego poszerzania zakresu współdziałan
Typologie grup społecznych:
1.ogólny podział:
*zwarte
*luźne
*okazyjne
2.ze wzgl. na wiek członków:
*rówieśnicze
*zróżnicowane
3.ze wzgl. na płeć:
*jednorodne
*mieszane
4.ze wzgl. na społeczna podstawę ich istnienia:
*celowe (grupy wtórne)
*spontaniczne (grupy pierwotne)
Funkcje grupy rówieśniczej: (wg Misztala)
MAKROSPOŁECZNE
– wyznaje określony system wartości
– kreuje wzorce zachowań
– egzekwuje ich przestrzeganie
MIKROSPOŁECZNE (złożone)
– dostarcza motywacji do działania celowego
– wyznacza role społeczne , uczy samodzielności
MIKROSPOŁECZNE (proste)
– zaspokaja potrzebę przynależności i akceptacji
– źródło zabawy i rozrywki (organizowanie czasu wolnego)
– dostarcza wrażeń, przygód i nowych doświadczeń
Grupa rówieśnicza – organizm społeczny, który wyróżnia się spośród innych nie ze względu na cechę demograficzną, lecz ze względu na typ więzi, bliskie, nacechowane wzajemną aprobatą uczestnictwo
Typy kierowania grupą rówieśniczą:
PRZODOWNICTWO- gotowość do współdziałania, osoba ta ze względu na swój charakter i
opiekuńczość obdarzona jest przez grupę zaufania
PRZYWÓDZTWO- jest zdobywane przy aprobacie członków grupy, może wynikać z
kwalifikacji lub możliwości jednostki
PANOWANIA(władza)- zdobywana instrumentalnie, głównie siłą,
autokratyzm, rygoryzm, centralizacja decyzyjna
Pierwotność i wtórność grup rówieśniczych
GRUPA PIERWOTNA GRUPA WTÓRNA
– członkostwo spontaniczne, nacechowane poczuciem uczestnictwa
– dominują więzi osobowe i powszechna identyfikacja wzajemna (znajomość osobista)
– niewielkie rozmiary
– grupa o ustalonym świecie wartości wzorców o różnorodnych implikacjach organizacji grupy
– istnieje umowny system kontroli i doraźne sankcje
– zmienność okazjonalności celów i wew. hierarchii
– przywództwo wynika z cech osobowych i aprobaty grupy – członkowie pochodzą z rekrutacji formalnej
– dominacja więzi rzeczowych i stosunków organizacji
– możliwie wielkie rozmiary grupy o rozgałęzionej strukturze
– istnienie własnych celów i interesów dominujących nad interesami innych
– posiadanie formalnych wzorów zachowań egzekwowanych formalnymi sankcjami
– centralizacja decyzyjna i koordynacja działań
– wyspecjalizowane kierownictwo, wyalienowani przywódcy
Tolerancja – wyrozumiałość w stosunku do przekonań odmiennych od naszych
Uprzedzenie –negatywna i nieracjonalna postawa wobec innych osób, która jest silna, sztywna i odporna na zmianę
Ubóstwo- brak dostatecznych środków do życia, nędza, bieda i niedostatek w sensie ekonomicznym
Podstawowe przyczyny ubóstwa:
– bezrobocie
– bezdomność
– brak wykształcenia
– dysfunkcjonalność rodziny
– niedostateczna troska o ludzi starszych
– zły stan zdrowia
– niekorzystna sytuacja np.: państwa
Rodzaje ubóstwa:
– absolutne
– względne
Trzy teorie przyczyn ubóstwa:
1) skażonych charakterów
– ubóstwo upatrywane w jednostce
– indywidualne defekty
– brak zdolności i możliwości podjęcia pracy
2)ograniczonych możliwości
– nierówność dostępu do szkół i miejsc pracy
– dyskryminacja płciowa lub rasowa
3)”wielkiego brata”
– wina po stronie rządu, bo poprzez wysokie podatki zniszczył on bodźce do umacniania niezależności ekonomicznej rodziny
Przyczyny bezrobocia:
– niskie i „wąskie” wykształcenie
– zwolnienie z pracy na skutek redukcji etatów (zwolnienia grupowe)
– niewznowienie umowy o pracę
– handel zagraniczny (kapitał zagraniczny w kraju, import)
– postęp technologiczny i techniczny
Skutki przyczyn bezrobocia:
– pogorszenie się sytuacji materialnej rodziny
– popadnięcie w alkoholizm
– złe warunki mieszkaniowe
– izolacja społeczna
– kłopoty wychowawcze z dziećmi
– poczucie winy
– niski wzory zaspokajania potrzeb kulturalnych (tylko TV)
– negatywny stosunek do nauki
Formy przeciwdziałania bezrobociu:
– inicjowanie i finansowanie szkoleń
– organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracownikom pomocy finansowej
– inicjowanie i finansowanie robót publicznych
– udzielanie pożyczek z Funduszu Pracy
– przyznawanie i wypłata zasiłków
– aktywizowanie bezrobotnych w ramach programów specjalnych i zajęć w klubach pracy
Bezdomność – względnie stała sytuacja człowieka pozbawionego mieszkania (domu)
Rodzaje bezdomności:
– z wyboru
– z konieczności
– JAWNA – akceptacja braku mieszkania i tułaczki (sensu – stricto)
– UTAJONA – mieszkanie w miejscach do tego nieprzystosowanych (sensu –largo)
Przyczyny bezdomności:
– dobrowolnie wybrany styl życia
– uchodźstwo (desperackie decyzje)
– własne lub cudze zachowanie dewiacyjne)
– zdarzenia losowe
– wadliwa polityka społeczna
– brak pracy i pieniędzy
– bycie byłym więźniem
– bycie byłym wychowankiem domu dziecka
– warunki lokalne
– przemoc w rodzinie
Przeciwdziałanie bezdomności:
– działalność instytucji opiekuńczych (przytułków, szpitali, hospicjów)
– rozwój instytucji charytatywnych
– system gwarantowanych prawem i ogólnodostępnych świadczeń państwowych
– kontrolowane przez państwo programy poprawy warunków życia
– instytucje dyscyplinujące (np.: domy pracy)
– instytucje opiekuńczo – wychowawcze
– zakłady dysponujące kwaterami zastępczymi dla grup bezproblemowych
Diagnoza – rozpoznanie, tzn. zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze rozumowania
Walory dobrej diagnozy:
– ciągłość
– łatwość zmian
– unikanie błędów
– obiektywizm
– pełność
Etyczne aspekty diagnozy:
– bronić się przed przedmiotowym traktowaniem osoby badanej
– podmiotowi działającemu zależy na poprawności stosunków społecznych
– niezbędne jest zaufanie, zachowanie poufności, współpraca, obustronne poczucie odpowiedzialności
– osoba diagnozująca powinna sobie zdawać sprawę ze specyficznych cech badania diagnostycznego
– zdawać sobie sprawę z konsekwencji z zależności interpersonalnych
Radlińska:
– „przede wszystkim nie zaszkodzić”
– nie wolno zmuszać do zeznań (np.: poprzez szantaż)
– nie wolno wywoływać silnych stresów
– nie wolno stosować niewychowawczych i niehumanitarnych metod
– nie wolno stosować pozornej anonimowości
– nie wolno kierować się zdarzeniami z przeszłości
Błędy diagnostyczne:
a)orzekania
– przypisanie komuś jakiejś cechy mimo braku podstaw do tego
b)pominięcia
– pomija się pewnego typu ważne zjawiska pojmowane jako złe
a)obserwacji
– nie dostrzegamy wszystkich cech lub widzimy te, których nie ma
b)techniczne
– dotyczą aparatury i notatek
c)rozumowania
– ?????????????
Praca socjalna – urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent – jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
– człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
– każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
– działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
– podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
– obowiązuje tajemnica zawodowa
– formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
– traktować podopiecznych indywidualnie
– tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
– kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
– stawiać prawidłowe diagnozy
METODY PRACY SPOŁECZNO – WYCHOWAWCZEJ
1)Prowadzenie indywidualnego przypadku
-metoda swoistego dialogu między pracownikiem socjalnym a pacjentem
-jest to metoda, która polega na
analizie jednostkowych losów ludzkich, wnikania w określone sytuacje wychowawcze
lub
analizie konkretnych zjawisk natury wych. przez pryzmat jed .biografii ludzkiej
Zadania pracownika socjalnego:
– zrozumienie jednostki
– zabiegi terapeutyczne mające na celu rozładowanie lęku
Zasady pracownika socjalnego:
– akceptacji
– komunikacji
– indywidualizacji
– uczestnictwa
– zaufania i poszanowania prywatności
– zmierzać do takiego nastawienia jednostki, by zapragnęła ona sama skorygować swoje życie. Opracować własny plan postępowania i dopomagać jednostce w uchwyceniu konsekwencji jej własnych pomysłów
2)Metoda pracy grupowej
-jest to metoda, która polega na kontakcie pracownika socjalnego z zespołem przez wspólne działanie jego członków, prac. socj. Stoi na straży wykonywanych zadań (są one sugerowane przez prac. socj. i samych członków grupy)
ODMIANY METODY GRUPOWEJ:
a) rozwojowo – wychowawcza
– kształtowanie na gruncie pracy kulturalno – oświatowej dorosłych i młodzieży (np.: w domach kultury czy klubach)
– sposób bycia nie odbiega od ogółu
– ich zadaniem jest służenie pomyślnemu rozwojowi fizycznemu, psychicznemu i kulturalnemu (a nie opiekuńczość)
b) psychoterapeutyczna
– nastawienie na poczynania terapeutyczne: ratownicze, opiekuńcze dorosłych osób nieprzystosowanych społecznie, o zaburzeniach w zachowaniu się
c) rewalidacyjna
– organizowanie pracy wychowanków przez prac. socj.
Zasady pracy z grupą:
– samorządności
– dobrowolności
– styczności osobistej
– wzajemnego wspomagania
– perspektywy działalności (cel, który ukierunkuje działalność)
– działalności demokratycznej (każdy jest członkiem tej grupy)
PRACA SOCJALNA
Praca socjalna – urządzenia i przedsięwzięcia, które powinny pomóc ludziom w ich integracji ze społeczeństwem, by prowadzili oni godne życie
Pacjent – jednostka potrzebująca pomocy na skutek wydarzenia losowego, niezdolny do pokierowania sobą
Formy pracy socjalnej:
1)RATOWNICTWO- pomoc doraźna
2)POMOC- dość krótkotrwała (niewielka interwencja)
3)OPIEKA- pełna odpowiedzialność za drugiego człowieka, pacjent nie potrafi sobie poradzić
Zasady etyczne pracownika socjalnego:
– człowiek- najwyższa wartość, ma swoje prawa np.: samostanowienia i popełniania błędów, własnej godności
– każdy ma równy dostęp do usług socjalnych
– działać bezinteresownie (bez liczenia na własne korzyści)
– podopieczny ma pełne prawo do informacji o swojej sytuacji (podpisany kontrakt ze zobowiązaniami wobec siebie pr. socj. i pacjenta
– obowiązuje tajemnica zawodowa
– formy pracy dostosowane do podopiecznych (są w różnym wieku)
– traktować podopiecznych indywidualnie
– tolerancja wobec pacjentów (oddzielenie poglądów prywatnych od pracy)
– kierować się bezstronnością, sprawiedliwością, zasadą dobra pokrzywdzonego
– stawiać prawidłowe diagnozy
