Swoja twórczosc uksztaltowal w oparciu o sprzeciw wobec utartych konwencji i norm artystycznych. W swych utworach stosuje smiale skróty skojarzeniowe, opiewa rzeczy szare, zwyczajne, przedmioty codziennego uzytku. Zachwyt poety wzbudzaja nie rzeczy powszechnie uznawane za piekne, lecz stare, zniszczone, brzydkie i wysluzone. W jego poezji widac szczególne zainteresowanie kultura przedmiescia, peryferii. Opisywana rzeczywistosc to czesto swiat tandetny. Tej tematyce podporzadkowany jest jezyk utworu, poeta psluguje sie slowami jezyka codziennego, na ogól pospolitymi i potocznymi, czesto nie liczy sie z zasadami gramatycznymi. Bialoszewski jest jednym z glównych przedstawicielu nurtu tzw. poezji lingwistycznej, uksztaltowanej na przelomie lat 50 i 60. Twórcy owej poezji nie tylko wskazywali na ogromne bogactwo mozliwosci twórczych jezyka, ale zwracali sie równiez przeciw mowie stosowanej w srodkach masowego przekazu.
„O obrotach rzeczy” – tytul tego utworu jest nawiazaniem do dziela Mikolaja Kopernika „O obrotach sfer niebieskich”. Na przedstawiony w utworze wszechswiat skladaja sie rózne rzeczy, które kraza wokól siebie, gwiazdy i planety. Panuje tam porzadek, lad, wszystko ma swoje miejsce. Pada wówczas pytanie czy nie byloby dobrze, gdyby taki sam porzadek panowal w swiecie ludzi? Poeta stawia szereg retorycznych pytan, które podwazaja istniejacy dotad porzadek, usiluje dociec, dlaczego jedne gwiazdy obracaja sie wokól innych.
„Podlogo blogoslaw” – wiersz pochodzi z tomu „Obroty rzeczy”. Tematem utworu uczynil poeta podloge, rzecz zwyczajna, pospolita, do której wygladu nie przywiazujemy wiekszej wagi, czesto nawet jej nie zauwazamy.
Bialoszewski dostrzega w niej piekno, czyni przedmiotem poetyckich rozwazan. Juz w tytule utworu, który jest apostrofa do podlogi, pojawia sie slowo „blogoslaw”. Uwzniosla ono podloge, nadaje jej cechy boskie, niezwykle, niemal swiete. Poeta bawi sie w utworze slowami, a nawet ich fragmentami, gdyz kazda sylaba ma okreslone znaczenie. Bialoszewski zestawia wyrazy, które na pozór nie wspólgraja ze soba. Obok wyrazów potocznych, zwyklych, pojawiaja sie wyszukane. Ma to na celu nadanie slowom i rzeczom zwyczajnym, prostym, starym nowe znaczenie. Poeta dostrzega ich piekno, urok i odmiennosc.
„Szare eminencje zachwytu” to kolejny z wierszy-poematów na czesc rzeczy prostych, codziennie uzywanych, których sie nie zauwaza. Poeta upodobal sobie zwlaszcza te wykorzystywanie czynnosci zwyklych, banalnych. Bawi sie on slowami, robi zaskakujace zestawienia, zongluje skojarzeniami, wydobywa ze zwyklych rzeczy ich niezauwazane dotad zalety. Prowadzi to do silnej poetyzacji rzeczywistosci prozaicznej, codziennej.
„Pamietnik z powstania warszawskiego” – jest to artystyczny zapis osobistych przezyc autora z okresu powstania warszawskiego. Wspólna tozsamosc laczy autora, narratora i glównego bohatera. W swej relacji narrator stara sie o zachowanie chronologii, czesto dokladnie umiejscawia opisywane zdarzenia w czasie, podaje daty, okreslajacdzien, a nawet jego pore. Dla Bialoszewskiego wazne jest umiejscowienie w czasie nawet blahych faktów, co jest wynikiem dazenia do specyficznie pojmowanej prawdy pamietnika, prawdy osobistego doswiadczenia bohatera. Obraz powstania stworzony w „Pamietniku…” jest rózny od prawdy o tym wydarzeniu, wynika to z tego, ze Bialoszewski nie byl uczestnikiem powstania. Glówny temat „Pamietnika…” to walka o przetrwanie bohatera i jego rodziny oraz znajomych. Autor tworzy obraz powstania z perspektywy cywila, nie wartosciowuje bohaterstwa i woli przetrwania. Opowiada nie o barykadach, lecz o schronach i piwnicach. Forma narracji zblizona jest do mowy potocznej, odzwierciedla proces przypominania sobie zdarzen. Narrator ogranicza komentarz do minimum. Nie ocenia tylko drobiazgowo i wiernie, ale prezentuje fakty.
SZARE EMINENCJE ZACHWYTU – Miron Bialoszewski
Tytul oparty na oksymoronie. Eminencja jest osoba dostojna, szarosc natomiast kojarzy sie z przecietnoscia.
Tekst sklada sie z dwóch czesci, których centralnymi elementami sa przedmioty codziennego uzytku: lyzka durszlakowa i piec. Bialoszewski szokuje swoja poezja, poniewaz opisuje codziennosc. Tomik poezji „Obrót rzeczy” przedstawia spojrzenie Bialoszewskiego na codziennosc. Nalezy spojrzec na codziennosc z drugiej strony, spojrzec na przedmioty codzienne zapominajac o ich funkcjach uzytkowych i dostrzec magie tych przedmiotów. Zwykla lyzka durszlakowa po podniesieniu w strone slonca staje sie kalejdoskopem. Swiat widziany przez „dziury w misce” wyglada zupelnie inaczej, dostarcza niesamowitych wrazen, przypomina kopule nieba i gwiazdy – staje sie czyms niezwyklym. Bialoszewski sakralizuje codziennosc. Odnajduje inny metafizyczny wymiar szarej codziennosci. Zwykla rzecz dostarcza wrazen estetycznych. Lyzka jest „nieprzecedzona w bogactwie”. Lyzka durszlakowa zostaje upersonifikowana, jest adresatem apostrof.
Druga czesc dotyczy pieca. Pali sie w nim ogien i to on go ozywia. Moze byc szary i szary, jak bez zycia, ale kiedy rozpala sie w nim ogien – rozpala blyski, sprawia wrazenie, ze jest kims zywym. Piec staje sie teatrem gry zywiolu ognia. Obserwacja pieca moze takze dostarczyc wrazen estetycznych. Piec staje sie bogiem.
Codziennosc w poezji Bialoszewskiego ulega metamorfozie. Przelamuje tradycyjna granice miedzy sakrum a profanum. Okazuje z sie, ze elementy nalezace do sfery profanum posiadaja niezwykle wartosci estetyczne, moga przekazywac sensy metafizyczne, wszystko jednak zalezy od wrazliwosci odbiorcy.
KARUZELA Z MADONNAMI – Miron Bialoszewski
Tytul zbudowany jest na podstawie oksymoronu. Kultura jarmarczna zestawiona zostala z madonnami, które naleza do sfery sakrum (matka Chrystusa, damy z obrazów Leonarda da Vinci).
Tekst jest silnie zrytmizowany. Budowa tekstu oddaje rytm ruszajacej karuzeli, obracajacej sie i zwalniajacej.
Pierwsza czesc tekstu przypomina zapowiedz konferansjera nagrana na plycie analogowej, który zaprasza dziewczeta do przejazdzki karuzela. Bohaterkami tekstu sa zwykle dziewczyny z przedmiescia. Wsiadaja na karuzelei obracaja sie przed oczami obserwatora – podmiotu mówiacego w tym tekscie. Widzi je w majestatycznych pozach, dosiadajace koni. Te dziewczyny przypominaja kobiety sportretowane na obrazach wielkich twórców. Dziewczyny z przedmiescia staja sie innymi, pelnymi godnosci, powagi i uroku, tajemniczymi madonnami. Karuzela jest miejscem tajemniczym, to miejsce cudu, przemienienia.
