Rozliczenia pieniężne (gotówkowe i bezgotówkowe)
Rozliczenia pieniężne polegają na przemieszczaniu zasobów pieniężnych w postaci strumieni pieniężnych. Podmioty gospodarcze z innymi podmiotami rozliczają się w formie gotówkowej, bądź bezgotówkowej.
I. ROZLICZENIA GOTÓWKOWE.
Rozliczenia gotówkowe dokonywane są za pośrednictwem kasy. Obrót gotówkowy jest realizowany przez kasjera, który ponosi pełną odpowiedzialność materialną za stan gotówki w kasie oraz za prawidłowość operacji kasowych. Obroty gotówkowe powinny być udokumentowane dowodami źródłowymi lub zastępczymi dowodami kasowymi.
Wpływy gotówkowe są dokonywane za pomocą znormalizowanych druków \”Dowód Wpłaty – KP\” wystawianych w dwóch egzemplarzach.
Wypłaty gotówkowe mogą być dokonywane na podstawie dokumentów źródłowych (np. faktury obce, listy płac, delegacje służbowe, pokwitowane przez bank dowody wpłat własnych) lub dokumentu zastępczego \”Dowód wypłaty – KW\”.
Wszystkie operacje kasowe dnia winny być ujęte w dokumencie wtórnym RK – \”Raport Kasowy\”. Dopuszcza się sporządzanie raportów kasowych za okresy dłuższe ( tydzień, dekada), nieprzekraczające jednak jednego miesiąca. Niedozwolone jest także objęcie jednym raportem kasowym okresu stanowiącego przełom dwóch kolejnych miesięcy.
Po sporządzeniu raportu kasjer powinien sprawdzić zgodność salda raportu ze stanem rzeczywistym gotówki w kasie.
Do obrotu gotówkowego zaliczamy również płatności dokonywane za pomocą czeku gotówkowego, bądź też wpłat na rachunek wierzyciela. Czek gotówkowy stanowi dyspozycję wystawcy czeku (dłużnika) udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony, oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi czeku ( czek na okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku ( czek imienny).
Czek gotówkowy jest przedstawiony do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w innym banku. Zapłata czeku gotówkowego przedstawionego do zapłaty w innym banku następuje po uzyskaniu przez ten bank od trasata funduszy wystarczających do zapłaty czeku.
II. ROZLICZENIA BEZGOTÓWKOWE.
Rozliczenia bezgotówkowe dokonywane są za pośrednictwem banku. Do podstawowych ich form należą:
1. polecenie przelewu – płatnik ( dłużnik ) dla uregulowania zobowiązania wydaje swemu bankowi zlecenie przekazania środków pieniężnych z własnego rachunku bankowego na rachunek wierzyciela ( beneficjenta) w dowolnym banku.
Polecenie przelewu składa się z 4 egzemplarzy, z których :
o odcinek A – oryginał, jest dokumentem obciążenia rachunku dłużnika;
o odcinek B – jest dokumentem uznania rachunku wierzyciela;
o odcinek C – jest załącznikiem do wyciągu bankowego z rachunku wierzyciela;
o odcinek D – jest załącznikiem do wyciągu z rachunku dłużnika;
1. żądanie zapłaty – polega na złożeniu przez wierzyciela w banku żądania zapłaty w celu pobrania od dłużnika zapłaty. Taka forma rozliczenia jest rzadko stosowana. Dotyczy towarów i usług, w których nie wymagana jest kontrola jakościowo-ilościowa ( np. dostawa energii elektrycznej ).
2. czek rozrachunkowy – rozliczenie polegające na wręczeniu czeku przez dłużnika wierzycielowi, na podstawie, którego bank wierzyciela uznaje jego rachunek i obciąża rachunek dłużnika.
3. Czeki rozrachunkowe nie upoważniają posiadacza do podjęcia gotówki, a jedynie jej przelania na rachunek bankowy. Czek rozrachunkowy ważny jest w ciągu 10 dni od daty wystawienia i w tym okresie powinien być złożony w banku do realizacji.
4. akredytywa – stosowana bardzo rzadko i dotyczy głównie rozliczeń z płatnikami, których sytuacja finansowa jest niezadowalająca, (którzy nie płacą swoich zobowiązań terminowo). W tym przypadku dostawca przed wykonaniem dostawy może domagać się otwarcia przez przyszłego dłużnika akredytywy, czyli zdeponowanego na specjalnym rachunku bankowym środków pieniężnych przeznaczonych dla ściśle określonego wierzyciela, za ściśle określaną dostawę, w ściśle określonym terminie. Zabezpiecza to pokrycie należności po złożeniu w banku dokumentów stwierdzających wykonanie dostawy.
5. rozliczenia saldami – mogą mieć miejsce , gdy dwaj kontrahenci są dla siebie wzajemnie odbiorcami i dostawcami. Nie rozlicza się wówczas każdej dostawy osobno, lecz rozliczenie następuje okresowo saldem, przy czym suma poszczególnych należności i zobowiązań jest kompensowana.
6. rozliczenia planowe – mają miejsce przy stałych ( codziennych dostawach np. mleka, pieczywa). Polegają one na tym ,że odbiorca w stosunku do planowanych dostaw dokonuje \”zaliczkowych\” przelewów , a rozliczenie następuje okresowo przez porównanie wartości dostaw w danym okresie z sumą wpłaconych zaliczek.
7. weksle – są dokumentami zawierającymi bezwarunkowe zobowiązanie do zapłaty określonej osobie, w ustalonym terminie i miejscu, określonej sumy pieniężnej.
Suma wystawionego weksla zawiera w sobie odsetki od kredytu za okres od daty wystawienia weksla do terminu zapłaty. Suma wekslowa ( nominał) składa się z dwóch elementów:
• sumy netto,
• odsetek od daty wystawienia weksla do daty płatności.
Zaletą weksla jest to,że umożliwia on dokonywanie rozliczeń wielostronnych poprzez ich indosowanie, dzięki temu następuje kredytowe regulowanie należności sprzedawcy.
Prawo wekslowe wyróżnia dwa rodzaje weksli:
• weksel trasowany (ciągniony lub trata ) -jest bezwarunkowym poleceniem wydanym przez wystawcę weksla trasatowi – wypłacenia przez niego określonej sumy pieniężnej, w określonym terminie remitentowi, lub innej osobie posiadającej weksel i legitymującej się nieprzerwanym ciągiem indosów.
• weksel własny – jest bezwarunkowym przyrzeczeniem, złożonym przez wystawcę, zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej, w określonym w treści weksla terminie i miejscu remitentowi.
• Weksel in blanco – wystawiany jako weksel gwarancyjny ( kaucyjny), wręczany jako zabezpieczenie. Musi być wystawiony z zamiarem zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Weksel in blanco może być przenoszony przez indos zarówno przed jak i po jego uzupełnieniu z zachowaniem zasady, że remitent musi być pierwszym indosantem.
Posiadacz weksla w momencie otrzymania go w zamian za sprzedane towary może bądź czekać do terminu płatności weksla i przedstawić go w tym terminie do zapłaty lub skorzystać z obiegowego charakteru weksla i przenieść go na inną osobę w zamian za świadczenia wzajemne. Weksel można przenieść na osobę trzecią na trasata lub na osobę już odpowiadającą wekslowo, nawet na akceptanta, a mianowicie na: osobę trzecią. Poręczyciela, wystawcę weksla, remitenta, indosanta, trasata, akceptanta.
Prawo wekslowe wyróżnia:
• indos imienny – wskazuje osobę, na którą przenosi się weksel;
• indos in blanco – nie wymienia indosatariusza;
Indos na okaziciela jest równoznaczny z indosem in blanco.
Dyskonto weksli jest formą udzielenia bankowego kredytu krótkoterminowego pod zabezpieczenie weksla. Banki udzielają kredytu pod zastaw udzielanych im weksli pobierając za to odsetki.
Weksle mogą być płatne:
• za okazaniem – weksel płatny przy przedstawieniu. Musi być przedstawiony do zapłaty w ciągu roku od wystawienia.
• w pewien czas po okazaniu – weksel, w którym termin płatności oznacza się wg daty przyjęcia lub daty protestu, np. 5 dni po okazaniu.
• weksel płatny w pewien czas po dacie lub w oznaczonym dniu – powinien być przedstawiony do zapłaty w pierwszym dniu wymaganej zapłaty lub w jednym z dwóch następnych.
Coraz popularniejszą formą płatności staje się karta płatnicza – to kawałek plastiku z wytłoczonymi i kodowanymi elektronicznie informacjami dotyczącymi posiadacza karty. Karta służy do bezgotówkowego dokonywania płatności za towar , usługi i z tytułu innych zobowiązań oraz do pobierania gotówki, a często również z bankomatów, czyli automatów samoczynnie wypłacających gotówkę.
W celu dokonania płatności wystarczy okazać kartę i podpisać rachunek , zaś karty mogą być przy transakcji sprawdzane przez urządzenie dekodujące lub specjalnie elektroniczne terminale.
Karty płatnicze mogą mieć charakter kart debetowych, kredytowych lub typu CHARGE. Na podstawie kart debetowych można dokonywać płatności lub pobierać gotówkę tylko do wysokości stanu swego konta w banku, zaś karta kredytowa upoważnia do dokonywania transakcji do wysokości przyznanego przez bank kredytu. Posiadacz karty kredytowej nie musi mieć rachunku bankowego. Karta typu \”charge\” ,zwana kartą obciążeniową, podobnie jak karta kredytowa może być stosowana do wysokości ustalonego przez bank limitu. Dług zaciągnięty przy jej użyciu musi być w całości spłacony bankowi na koniec okresu rozliczeniowego po otrzymaniu przez bank okresowego rozliczenia. Z takich kart najczęściej korzystają osoby prawne, czyli firmy i przedsiębiorstwa.
Karty płatnicze mogą być ważne na terenie kraju lub mogą mieć zasięg międzynarodowy. Do popularnych kart w Polsce, którymi można płacić nawet transakcji między za granicą, mając rachunek w Polsce należą karta Visa Classic – przeznaczona dla osób fizycznych oraz Visa Buisnes dla podmiotów gospodarczych.
Od 1994 roku istnieje obowiązek bezgotówkowego rozliczania podmiotami gospodarczymi. Podmioty mają obowiązek posiadania rachunku bankowego i zawiadomienia o tym właściwego Urzędu Skarbowego.
Dopuszczalne jest rozliczanie w formie gotówkowej gdy:
1. dla wszystkich firm, gdzie jednorazowa transakcja poparta dowodem sprzedaży nie przekroczyła 1000 EURO;
2. jeżeli dowód sprzedaży przekroczył wartości 1000 EURO, a nie przekroczyły 3000 EURO to występują dwie możliwości:
• jeżeli w miesiącu poprzednim wzajemne obroty z daną firmą przekroczyły 10 000 EURO to rozliczenie może być tylko bezgotówkowe,
• w przypadku , gdy wzajemne obroty w miesiącu ubiegłym nie przekroczyły
10 000 EURO to nadal możemy dokonywać transakcji gotówkowych,
Przypadku przekroczenia wartości sprzedaży udokumentowanej powyżej 3 000 EURO, wówczas wszystkie firmy mają obowiązek rozliczania się bezgotówkowego.
