Praca napisana z kluczem
?Pieśń świętojańska o sobótce? to pierwsza polska idylla, która powstała w okresie czarnoleskim w życiu autora ? Jana Kochanowskiego. Jest to cykl 12 utworów śpiewanych przez 12 panien. Pieśń jest nawiązaniem do ludowego zwyczaju zabaw w noc św. Jana, kiedy to palono ogniska, a kobiety puszczały wianki na wodę.
W pieśni panny XII Kochanowski kontrastuje życie szczęśliwego ziemianina z życiem dworskim próbując udowodnić, że to pierwsze jest lepsze. Pokazuje życie kupca, czy dworzanina jako pełnego wad, a fragment:
?Albo żeglują przez morze,
Gdzie człowieka wicher pędzi,
A śmierć bliżej niż na piędzi?
świadczy o niebezpieczeństwie związanym z życiem żeglarza.
Autor ukazuje zalety życia na wsi. Mówi o tym, że praca nie jest ciężarem, tylko źródłem satysfakcji i radości dla osób, które ją wykonują. Pokazane są tutaj korzyści wynikające z pracy, nagrody za wykonywane roboty takie jak miód, wełna z owiec czy zboże wyrośnięte z zaoranej ziemi, którym oracz jest w stanie wykarmić rodzinę.
Ziemianin jest uzależniony od natury, która dostarcza mu przyjemności czy pożywienia. Dzięki niej gospodarz zawsze przyniesie jakąś zwierzynę, ryby, owoce a oracz zboże. Życie wiejskich ludzi oparte jest na porach roku, które wytyczają im rodzaj wykonywanej pracy, czas na odpoczynek czy zabawy. Ziemianin żyje pobożnie, uczciwie. Jest bezpieczny w odróżnieniu od żeglarza czy dworzanina. Ludzie są skromni, przystają na tym co daje im natura, nie dążą do bogactw materialnych, wystarcza im to, co mają. Dzięki temu zyskują szacunek innych. Kochanowski przedstawia ziemianina jako osobę gościnną, cnotliwą, godną, radującą się szczęściem życia rodzinnego. Żona pokazana została jako gospodyni, która chętnie pomaga mężowi, doi krowy, liczy bydło, zajmuje się domem, mężem i wychowaniem dzieci. Młodsze pokolenie czerpie wiedzę i doświadczenie ze starszych, szanuje i pomaga rodzicom np. poprzez noszenie snopów siana. Szczęście ziemianina jest dziełem jego rąk.
Czytając pieśń XII poprzez opisy wyobrażamy sobie piękne otoczenie, w którym żyje wiejska ludność. Opisane zostały ich zabawy, jako następstwo ciężkiej pracy, kiedy to tańczą, jedzą i śpiewają siedząc wkoło komina.
Utwór odwołuje się do dwóch motywów. Pierwszym jest mitologiczny motyw arkadii, mówiący o idealnej krainie, gdzie wszyscy ludzie są szczęśliwi, a ich życie doskonałe. Drugim zaś jest topos oracza, który żyje zgodnie z prawami natury i korzysta z dobrodziejstw, które są wynikiem uszczęśliwiającej go pracy.
Podsumowując uważam, że ?pieśń świętojańska o sobótce? jest opisem ideału renesansowego szlachcica ziemianina. Opis ten potęgowany jest poprzez użycie toposu oracza, czy motywu arkadii, jak i tradycji renesansowej – pochwała wsi, czy wzór ziemianina.
Ideał ziemianina jest tworem literackim autora, którego istnienie wdzisiejszych czasach jest niemożliwe. Jego obowiązki, czyli praca na roli jest połączona z możliwością korzystania z owoców tej pracy, co zaś związane jest ze szlacheckimi przywilejami.
