1) Śmierć była bardzo w średniowiecznej sztuce i literaturze niezmiernie popularna. Podstawowym hasłem epoki było „Memento mori”-pamiętaj o śmierci.Najczęściej służyła zastraszeniu ludzi , lecz występowała także w postaci wyidealizowanej.
„Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” – bohaterem jest Mistrz,człowiek bardzo wykształcony.Tylko on miał odwagę rzucić śmierci wyzwanie , śmierć nie ukazuje się więc każdemu.Do spotkania z nią długo się przygotowywał,był odważny,ale spotkanie z nią i tak bardzo go przeraziło(człowieka,który zabiegał o to spotkanie).Śmierć to kobieta o odrażającym wyglądzie.Jest prawie naga,jej ciało rozkłada się,budzi obrzydzenie i strach.
Dochodzi do rozmowy między Polikarpem a Śmiercią.Mistrz zadaje krótkie pytania , Śmierć na nie odpowiada.Uświadamia ona Mistrzowi nicość człowieka , że jest on tylko małym pyłkiem.Każdy człowiek jest w jej mocy , bez względu na pochodzenie , majątek , płeć i.t.d.
Śmierć nikogo nie oszczędzi , na każdego przyjdzie kiedyś jego czas , może przyjść nagle i bez ostrzeżenia.Dlatego też nie należy dbać o dobra materialne , o majątki , gdyż Śmieć zabierze je jednym ruchem , i w jej obliczu nie mają one żadnej wartości.Śmierć mówi o nagrodzie i każe po śmierci.Jest to więc utwór moralistyczno – dydaktyczny , a śmierć służy tu zastraszeniu ludzi , by ci nawrócili się i żyli zgodnie z Bogiem i Kościołem , za co spotka ich nagroda.W przeciwnym wypadku poniosą zasłużoną karę.
„Tristan i Izolda” – średniowieczna historia tragicznej miłości tytułowych bohaterów.Oboje w wyniku dramatycznych wydarzeń stają w obliczu problemu bez wyjścia.Oboje w tragicznym konflikcie musi wybierać między zdradą króla a miłością do siebie.Tristan nie chce zdradzić swego pana i władcy,a jednocześnie członka rodziny.Jest wiernym rycerzem swego pana , przyświeca mu hasło Bóg-honor-ojczyzna.Splamienie honoru rycerskiego byłoby dla niego największą hańbą.Izolda jest także poddaną króla Marka,ale jest przede wszystkim jego narzeczoną , a potem żoną.Zdrada męża to także dla niej najwyższa hańba.Nie chcąc łamać zasad moralnych , którymi się kierują , popełniają razem samobójstwo.Śmierć jest tu więc zwycięzcą , staje się jedynym wyjściem z tragicznej sytuacji.
„Pieśń o Rolandzie” – Roland to wyidealizowany przykład średniowiecznego rycerza , wzór do naśladowania.Jest Francuzem , walczy w imieniu ojczyzny i swego króla w obronie wiary chrześcijańskiej(podbija niewiernych w Hiszpanii).W nierównej i heroicznej bitwie umiera , gdyż unosi się honorem i nie wzywa pomocy dla siebie i swego oddziału.Legnie na polu bitwy, przyjmuje jednak śmierć ze spokojem , nie boi się jej.Przed śmiercią modli się za swych żołnierzy , następnie za siebie.Chowa swój miecz i róg pod siebie kładąc się na nich , by nie wpadły one wręce niewiernych.Odwraca głowę ku Hiszpanii czując się zwycięzcą , pomimo iż wie że umiera.Wznosi prawą rękawicę do nieba i dokonuje żywota.W tym momencie z nieba zstępują Anioły i zabierają go do nieba.Śmierć jest tu więc wniosła , brak mowy jest o cierpieniu.Jest wyidealizowana , pojawiają się zjawiska nadprzyrodzone.Ukazano , że za dobre życie na ziemi ,za pobożność , odwagę i honor , Bóg nagradza życiem wiecznym.
„Legenda o św.Aleksym” – Św.Aleksy to ideał ascety.To człowiek który poświęcił swe dobro na ziemi ,dostatek materialny,by żyć w ubóstwie ,jako żebrak ,umartwiając się i cierpiąc.Gdy umiera,rozpoczyna się seria zjawisk nadprzyrodzonych.Dzwony w całym Rzymie rozbrzmiewają same bez powodu.Chorzy , którzy zbliżają się do ciała zmarłego zostają uzdrowieni.W ręku św.Aleksego znajduje się kartka,której nikt nie jest w stanie wyciągnąć poza jego żoną.Opisana jest na niej cała historia Aleksego.Śmierć jest tu więc ponownie wyidealizowana , towarzyszą jej zjawiska nadprzyrodzone , pokazuje , że Bóg po śmierci wynagrodzi tych , co mu służyli.
„Posłuchajcie bracia miła…”- W utworze tym widzimy śmierć Chrystusa na krzyżu , która staje się źródłem ogromnego bólu i żalu dla jego matki- Maryji.Matka boska ukazana jest tu w postaci bardzo ludzkiej nie jako święta ,ale jako po porostu matka , która straciła swe dziecko i ogromnie cierpi.Śmierć jest tu wiec źródłem cierpienia , ale duchowego , a nie fizycznego.
„Kroniki Galla Anonima”- W kronikach tych autor pokazuje nam śmierć Bolesława Chrobrego. Ukazana jest tu „Pieśń o śmierci Bolesława” , w której podmiotem lirycznym jest osierocona po stracie króla Polska.Śmierć wielkiego , idealnego władcy doprowadza jego „rodzicielkę” do lamentu.Czuje się ona samotna , opuszczona.Skończył się więc wiek złoty , z rozpoczął ołowiany , bez niego w kraju może być tylko gorzej.
2) Miłość
„Tristan i Izolda” – dramatyczne dzieje dwóch kochanków , poddanych króla Marka.Król ten wysyła swego siostrzeńca Tristana , by ten przywiózł mu jego narzeczoną Izoldę.Przed podróżą matka oblubienicy przygotowała z ziół i kwiatów napój , który ma rozniecić uczucie młodej pary.W czasie podróży statkiem , podczas upału , Izolda znajduje ten napój i nieopacznie wypija go razem z Tristanem.Pojawia się głębokie uczucie między nimi.I już w tym momencie pojawia się tragiczny konflikt , o którym już wspominałem.Wszystko kończy się samobójstwem pary kochanków.Król Marek jawi się tu jako bardzo wyrozumiały i mądry władca.Rozumie ich , i każe pochować po obydwu stronach kaplicy.W nocy z grobu Tristana wyrasta głóg , który roztacza się aż do grobu Izoldy.Ścinany ponownie jednak odrasta.Król Marek zakazuje w końcu ścinania rośliny.Występujewięc w tym utworze apoteoza miłości.Choć pozornie jest to uczucie , które w konflikcie ustępuje śmierci , ale w końcu jednak wygrywa.Staje się siłą silniejszą od niej , co symbolizuje głóg łączący groby kochanków.Jest więc uczuciem najwyższym ze wszystkim,niezniszczalnym,choć nie doprowadza do złamania zasad moralnych miłującej się pary.
„Posłuchajcie,bracia miła…” – Tu występuje inny rodzaj miłości , a mianowicie miłości rodzicielskiej , matczynej.Podmiotem lirycznym jest tu właśnie Matka Boska , po ukrzyżowaniu Jezusa.Utwór ten ukazuje nam jak wielkie katusze przechodzi rodzic , który przeżył swoje dziecko.Występują tu 4 apostrofy:do ludzi(Matka Boska prosi o wsparcie , pożałowanie i wysłuchanie jej lamentu i skargi),do syna(wyrażą ból ,że syn od niej odchodzi , a ona nie jest w stanie nic zrobić,nawet ulżyć w cierpieniu swemu dziecku),do anioła Gabriela( występuje do niego z pretensjami , iż obiecał jej szczęście, a ona musi przechodzić przez taki ogrom cierpień) oraz do matek(radzi im modlić się,by nie spotkało ich to co ją).Matka Boska , osoba do której ludzie zwracają się z uniżeniem z prośbą o pomoc(np:”Bogurodzica”),teraz sama szuka pomocy u ludzi.Ogrom miłości matczynej.
„Pieśń o Rolandzie” – można tu mówić o miłości do Boga(Roland walczy zaciekle za wiarę chrześcijańską),do króla i ojczyzny(walczy za Francję , robił to całe życie także na innych wojnach)
„Legenda o św.Aleksym” – występuje tu z pewnością miłość do Boga , gdyż to ona determinuje Aleksego do porzucenia dostatniego życia i przyjęcia postawy ascetycznej.Miłość tak jest jednak połączona ze strachem i uniżonością przed nim(Aleksy jako żebrak nie chce wejść do świątyni , gdyż nie czuje się godzien).
