SWOBODY EUROPEJSKIE:
– Swobodny przepływ towarów,
– Swobodny przepływ pracowników,
– Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej,
– Swobodny przepływ usług,
– Swobodny przepływ płatności i kapitału,
– Polityka konkurencji.
DZIEDZINY PRAWA WSPÓLNOTOWEGO:
– Międzynarodowe Prawo Publiczne (umowy międzynarodowe)
– Prawo Konstytucyjne ((struktura i kompetencje organów)
– Prawo Administracyjne (aspekty gospodarcze, prawo podatkowe, celne)
– Prawo Handlowe (prawo instytucji finansowych, spółek kapitałowych, ubezpieczeń)
– Prawo Międzynarodowe Organizacji Gospodarczych (porządek prawny, zasady prawne, orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości)
ŹRÓDŁA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO:
1. Prawo Wspólnotowe Pierwotne:
– traktaty założycielskie, ustanawiające Europejską Wspólnotę Stali i Węgla z 1951 r., Europejską Wspólnotę Gospodarczą z 1957 r.,
– akt przewidujący bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego z 1976 r.,
– jednolity akt europejski z 1986 r.,
– traktat o Unii Europejskiej z Mastricht z 1992 r., z protokółami i aneksami,
– konwencję dotyczącą wspólnych instytucji Wspólnot Europejskich z 1957 r.,
– decyzję Rady dotyczące systemu dochodów własnych Wspólnot Europejskich z 1994
– umowy stowarzyszeniowe oraz umowy o przystąpieniu do Wspólnot państw trzecich,
– traktat amsterdamski z 1997 r., nowelizujący traktat o Unii Europejskiej z 1992 r.,
2. Prawo Wspólnotowe Wtórne:
– decyzje, dyrektywy,
– rozporządzenia,
– regulaminy instytucji wspólnotowych,
– prawo zwyczajowe,
– zalecenia i opinie,
– decyzje sui generis.
PODZIAŁ PRAWA WSPÓLNOTOWEGO:
– prawo wspólnotowe instytucjonalne (formalne), ta część prawa, która określa strukturę organizacyjną Wspólnot, a więc instytucje, ich skład i kompetencje oraz postępowania w zakresie stanowienia prawa wspólnotowego, a także procedury sądowe, stosunki zewnętrzne Wspólnot,
– prawo wspólnotowe materialne, ta część prawa, która określa i reguluje rzeczowy zakres działania Wspólnot,
– prawo pierwotne (umowne) tworzące jednolitą całość, przede wszystkim traktaty założycielskie, a więc traktaty ustanawiające trzy Wspólnoty Europejskie, z protokółami, załącznikami i Traktaty w sprawie przystąpienia nowych członków wraz z aktami przystąpienia,
– prawo wtórne, będące zespołem norm ustanowionych przez instytucje wspólnotowe w celu wykonania zadań traktatowych wspólnot,
– dopełniające prawo wspólnotowe czyli umowy międzynarodowe zawierane między państwami członkowskimi i służące wspieraniu realizacji celów Wspólnot.
KORELACJA I WSPÓŁZALEŻNOŚĆ:
Współzależność jako stan równowagi, w której powinny istnieć harmonia i zgodność interesów w ramach określonego systemu integracyjnego. Współzależność rozumie się jako zacieśnianie wzajemnych zależności, gdyż zazwyczaj sama zależność oznacza stan faktycznego jednostronnego braku autonomii w stosunkach międzynarodowych.
EUROPEJSKOŚĆ DZISIAJ:
Powinna być rozumiana jako zobowiązania wszystkich europejskich państw i społeczeństw do stworzenie zintegrowanego regionu społeczno-politycznego opartego o:
– wspólne założenia polityki ekonomicznej,
– wspólne zasady bezpieczeństwa,
– poszanowanie prawa,
– wolność, godność i prawa obywatela.
Podstawowy motyw – jedna wspólna Europa oparta na:
– woli scalania,
– odkrywania wspólnych korzeni,
– konstruktywne budowanie ogólnoeuropejskiej tożsamości.
TRAKTATY WSPÓLNOT EUROPEJSKICH”
– Traktaty Rzymskie (EWG, EURATOM) – 25.03.1951
– Jednolity Akt Europejski, – 17.02.1986
– Traktat z Maastricht, – 07.02.1992 – wszedł w życie 01.11.1993
– Traktat Amsterdamski. – uchwalony 16-17.06.97. podpisany 02.10.1997, wszedł w życie 01.05.1999 r.
TRAKTAT PARYSKI:
18 kwietnia 1951 r. w Paryżu następuje podpisanie Traktatu powołującego do życia Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, pierwszy akt, który powoływał podstawowe instytucje i mechanizmy integrujące Europę, stał się fundamentem, na którym powstała dzisiejsza Unia Europejska. Ustanowiono:
– Wysoką Władzę – organ wykonawczy,
– Komitet Konsultacyjny – przedstawiciele związków, konsumentów,
– Specjalną Radę Ministrów – organ wykonawczy niższego rzędu,
– Zgromadzenie Wspólnoty – późniejszy Parlament Wspólnot,
– Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot.
RELACJE MIĘDZY WSPÓŁZALEŻNOŚCIĄ A SUWERENNOŚCIĄ:
1. Suwerenność jest niewątpliwie obroną odrębności oraz wartości tradycyjnych.
2. Współzależności kładą nacisk na poszukiwanie rozwiązań unifikacyjnych i działań nowatorskich.
3. Suwerenność strzeże urządzeń wewnętrznych państwa i jego prawa wyłączności w licznych dziedzinach.
4. Współzależności domagają się przystosowania sfery wewnętrznej państwa do określonych standardów międzynarodowych.
5. Dla suwerenności celem nadrzędnym jest interes państwa i narodu.
6. Współzależności skłaniają często do przyjmowania jako interesu wspólnego czyli grup państw i regionów.
SUWERENNOŚĆ DZISIAJ:
1. Zewnętrzna – niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.
2. Wewnętrzna – jest to niezależność od wszelkiej władzy wewnątrz państwa – Sejmu od innych organów.
PRZYKŁADY KONCEPCJI I KONSTRUKCJI W DZIEDZINIE TZW. WSPÓLNEJ POLITYKI ZAGRANICZNEJ:
1961 – plan Ch. Foucheta proponujący utworzenia „Unii Narodów Europejskich”,
1970 – raport E. Davignona dotyczący wprost problematyki współpracy politycznej państw członkowskich,
1975 – słynny raport L. Tindemansa o wzajemnych współzależnościach – Unii Gospodarczej,
1981- A. Spinelli zwolennik idei federalistycznej Europy, dotyczący zmian instytucjonalnych,
1985 – H. Genscher i E. Colombo podjęcie w łonie Rady Wspólnot decyzji o wypracowanie traktatu „ o wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa”.
ZAŁOŻENIA:
– wypracowanie wspólnego stanowiska w stosunkach między partnerami UE,
– by takie stanowisko udało się wypracować z państwami wewnętrznymi,
– wypracowanie funkcji konsultacyjno – informacyjnej (reprezentować interesy wspólnot)
– potrzeby wypracowania stosownych kontaktów z państwami trzecimi i państwami wewnętrznymi, jednolita linia postępowania,
– utrzymanie pokoju i stabilności ekonomicznej,
– zapewnienie bezpieczeństwa państwa,
RADA UNII EUROPEJSKIEJ:
Najwyższy organ polityczny Unii , składa się z reprezentantów poszczególnych państw członkowskich, skład 15 członków wszystkich krajów członkowskich. Rada Unii obraduje w Brukseli lub Luksemburgu, decyzje podejmowane są kwalifikowaną większością głosów, każde państwo przewodniczy Radzie przez 6 m-cy.
Funkcje:
– główny organ prawotwórczy Wspólnot
– rozpatruje i akceptuje propozycje legislacyjne Komisji
– kształtuje porządek prawny Wspólnot
– zawiera układy z państwami trzecimi
– wspólnie z parlamentem ustala budżet
– dysponuje uprawnieniami wykonawczymi
KOMISJA EUROPEJSKA:
Organ wykonawczy, skład 20 członków, przedstawicieli krajów członkowskich, wybieranych na okres 5 lat. Zadania:
– propozycje nowych ustaw i kontrola wprowadzenia ich w życie
– propozycje nowych kierunków polityki Unii
Fundusze Komisji przeznaczone są głównie na modernizację rolnictwa, wspieranie rozwoju regionalnego, przekwalifikowanie bezrobotnych, siedziba w Brukseli.
PARLAMENT EUROPEJSKI:
Organ ustawodawczy, liczy 626 posłów wybieranych na okres 5 lat przez mieszkańców Unii w powszechnych i bezpośrednich wyborach (ostatnie wybory 1994). Posłowie reprezentują 10 frakcji politycznych w Parlamencie, członkowie Parlamentu pracują na co dzień w 18 komisjach w Brukseli. Pracami kieruje prezydent i 14 wiceprezydentów. Uprawnienia:
– zatwierdza budżet Unii,
– kontroluje prace komisji,
– podejmuje inicjatywy ustawodawcze,
– ma prawo zdymisjonować członków Komisji,
– uprawnienia konsultacyjne (Komisja – Parlament)
– konsultowane muszą być umowy międzynarodowe,
– dysponuje prawem veta w sprawach działań Rady,
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI:
Najwyższy organ sądowy Unii, skład 15 sędziów i 8 rzeczników generalnych mianowanych na 6 lat (co 3 lata członkostwo Trybunału jest częściowo odnawiane), rozsądza spory dotyczące prawa Unii i kontroluje wprowadzanie ich w życie, siedziba w Luksemburgu.
Adwokaci generalni – aktualnie 9, powoływani i mianowani na 6 lat, wyłaniają ze swego grona Adwokata Generalnego – zadania: publiczne przedstawianie bezstronnych i niezależnych wniosków, występuje tylko i wyłącznie w interesie publicznym. Trybunał jest sądem pierwszej i ostatniej instancji, czyli od orzeczenia nie służy odwołanie.
TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY:
Kontrola i nadzór administracji. Liczy 15 członków, mianowanych przez państwa członkowskie na okres 6 lat (przez Radę po konsultacji z Parlamentem). Kontroluje wszystkie dochody i wydatki Wspólnot oraz ich poszczególnych organów. Kontrola ma charakter następczy, a nadzór charakter stały.
TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI:
Jest instytucją odwoławczą od Sądu pierwszej instancji. Uprawnienia:
– konstytucyjno – prawne (postępowanie)
– administracyjno – prawne (postępowanie)
– odwoławcze (czy nie ma sprzeczności z prawem pierwotnym)
Zawsze orzeka w składach nieparzystych (proste – 3,5 sędziów, zawiłe – 7 sędziów), niekiedy skład jest parzysty, wtedy w orzekaniu nie uczestniczy sędzia rangą najniższy. W ramach TS funkcjonują Rzecznicy Generalni – 9 osób (co 3 lata zmiana) kadencja 6 lat pełnią funkcję ławy przysięgłych, orzeka o karze a nie o winie, wydaje ostateczne orzeczenie lub przekazuje sprawę do sądu, czuwa nad porządkiem prawnym, siedziba w Luksemburgu.
ROZPORZĄDZENIE:
Akt prawa Wspólnotowego, zarazem akt prawa wewnętrznego, wydaje go parlament, jako prawo wspólnotowe staje się częścią porządku prawnego wszystkich państw członkowskich.
DYREKTYWY:
Wydawane przez PE łącznie z Radą UE. Dyrektywy wiążą państwa członkowskie co do zasady lecz państwo członkowskie może samo określić środki i metody jakimi będzie dążyć do celu wynikającego z dyrektywy.
DECYZJE:
Mają charakter dyrektywy lub zalecenia, we wszystkich elementach obowiązują adresata, do którego są skierowane. Adresatami mogą być państwa członkowskie jak również osoby prawne i fizyczne, należy je traktować tak jak decyzje w prawie wewnętrznym kraju członkowskiego.
ZALECENIA I OPINIE:
Do osób fizycznych i prawnych należy traktować tak jak w prawie wewnętrznym krajów członkowskich. Różnica w charakterze czy bezwzględnie obowiązujące czy względnie obowiązujące. Ich realizacja rodzi skutki prawne i polityczne. Nie można ich zaskarżyć, wydawane są przez PE i Radę oraz Komisje.
STOSUNKI ZEWNĘTRZNE UE:
Unia jest tworem gospodarczym, prawnym, politycznym. Jest nadbudową polityczno-prawną nad trzema wspólnotami (Euratom, EWWiS, WE), które leżą u podstaw unii jako całości. Unia nie ma charakteru powszechnego, współpracuje z innymi organizacjami międzynarodowymi oraz państwami. Państwa członkowskie mogą z unii występować i mogą być z niej wykluczone.
RÓŻNICE MIĘDZY PAŃSTWAMI ZACHODNIMI A WSCHODNIMI:
Kiedy na Zachodzie rozwijała się cywilizacja mieszczańsko burżuazyjna, na wschodzie przeważało społeczeństwo agrarne.
Kiedy na Zachodzie toczyła się walka o swobody demokratyczne, o zabezpieczenie socjalne, o prawa człowieka, to na wschodzie walczono o zwykłe przetrwanie, zachowanie języka, kultury o podstawową suwerenność.
W sferze politycznej kiedy na Zachodzie walczono o demokrację, to na wschodzie była walka w postaci powstań narodowych.
PROGRAMY POMOCY PAŃSTW:
ISPA, PHARE, SAPARD, (PHARE I, II; STEP I, II)
