INTERWENCJONIZM W UNII EUROPEJSKIEJ
Pierwsze kroki na rzecz budowy Unii Ekonomicznej i Walutowej zostały podjęte przez Wspólnotę Europejską (WE) już w 1969 r. , tuż po zakończeniu budowy Unii Celnej.
Istotnymi przedsięwzięciami w tym kierunku były : Plan Wernera (1971r.) , utworzenie europejskiego systemu walutowego (1978r.), stosowanie jednolitego aktu europejskiego (1986r.), plan Delorsa (1988r.).
Traktat w sprawie Unii Europejskiej (UE) wszedł w życie 1 listopada 1993r.
Unia Europejska jest następcom Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG). Składa się ona z trzech filarów: pierwszy obejmuje trzy wspólnoty europejskie, drugi obejmuje postanowienia dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa na trzeci zaś składają się postanowienia dotyczące współpracy państw członkowskich w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.
EWG i UE tworzą te same państwa, są to: Belgia , Francja, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Włochy, Irlandia, Wielka Brytania, Grecja, Hiszpania, Portugalia, Austria, Finlandia, Szwecja.
Państwo nie członkowskie chcące się włączyć do procesów integracyjnych realizowanych w ramach tych organizacji, nie może przystąpić tylko do jednej z nich , musi przystąpić do wszystkich.
Prawo regulujące działania UE jest prawem specyficznym gdyż ma autonomiczny charakter zarówno klasycznego prawa między narodowego jak i prawa narodowego poszczególnych państw tej wspólnoty. UE wywiera wpływ na państwa zrzeszone jak i na państwa z poza tej organizacji.
II. Interwencjonizm w Unii Europejskiej
Wspólne prawo unijne reguluje relacje pomiędzy gałęziami gospodarki poszczególnych państw zrzeszonych. Dąży do takiego stanu rzeczy aby rozwój państw był na równym poziomie . UE pomaga krajom dążącym do wejścia do sojuszu. Pomoc opiera się głównie na bezzwrotnych pożyczkach na rozwój poszczególnych gałęzi gospodarki. Środki pieniężne czerpane są z budżetu unijnego.
a) Budżet UE.
Unia Europejska posiada wspólny budżet, w którego skład wchodzą: wydatki administracyjne i odpowiadające im dochody CECA ( nie wchodzi zaś budżet operacyjny), wydatki budżetu funkcjonowania oraz wydatki z budżetu badań i inwestycji ERATOM(u), wydatki i dochody WE (z wyjątkiem wydatków i dochodów Europejskiego Banku Inwestycyjnego i Europejskiego Funduszu Rozwoju , które mają własne budżety).
Specyfiką budżetu UE jest to , że nie może on spełniać roli narzędzia polityki makro ekonomicznej tj. nie może wpływać na stabilizację gospodarczą państw zrzeszonych,
Przychody i wydatki w ramach tego budżetu muszą się bowiem w zasadzie równoważyć a tym samym nie można wykorzystywać deficytu budżetowego do pobudzenia popytu inwestycji czy zmniejszania bezrobocia.
Do głównych wydatków UE należą wydatki na rolnictwo. W 1960/ 70r. Stanowiły one ok. 85% całości budżetu wspólnot. w latach następnych w wyniku racjonalnych reform podejmowanych we wspólnej polityce rolnej wydatki te stopniowo zaczęły się zmniejszać. Do pozostałych wydatków UE należą : fundusze strukturalne na badania naukowe energii, przemysłu i transportu; wydatki na administracje i inne.
b) eliminacja ceł i innych opłat o tym samym skutku
W ramach jednoczenia państw, UW zaczęło znosić cła na poszczególne artykuły. Zniesienie ceł na prawie wszystkie towary w krajach zrzeszonych nastąpiło jednak dopiero 3.07.1996r.
O wiele większe trudności stworzyło znoszenie opłat mających to samo znaczenie co cło. Większość z nich została zniesiona do 1.07.1968r. w wyniku jednak występujących rozbieżności w interesach poszczególnych państw członkowskich- głównie w niektórych dziedzinach rolnictwa- wiele opłat mimo silnego nacisku komisji , zostało utrzymanych po tym terminie i były one stosowane również w latach siedemdziesiątych.
Ograniczenia ilościowe na artykuły przemysłowe zostały zniesione od 1.01.1962r., z wyjątkiem niektórych dziedzin objętych monopolem, zaś na artykuły rolne zniesione od 11 listopada do 1 lipca 1968 r.
Z dniem 1 stycznia 1993r., zostały zniesione formalności celne związane z obrotem towarowym w ramach WE.
c) ustanowienie wspólnej taryfy celnej
Wspólna taryfa w WE została ustalona na podstawie średniej arytmetycznej taryf celnych poszczególnych krajów zrzeszonych. Różnica między taryfami między narodowymi a wspólną taryfą celną była zmniejszona w trzech etapach: w pierwszym o 30%, w ostatnim o 40%. Pierwsze dwa etapy w odniesieniu do artykułów przemysłowych zostały zrealizowane 1stycznia 1961r., i w 1963r.
1.07.1968r. została ustalona wspólna taryfa celna na artykuły inne niż rolnicze.
d) ujednolicenie polityki handlowej
W przypadku ujednolicenia polityki handlowej, proces ten postępował o wiele wolniej niż w przypadku polityki celnej. Dopiero w 1960 r. WE podjęła pierwsze działania na tej drodze.
W 1988r. WE wprowadziła Jednolity Dokument Administracyjny (SAD). Zastąpił on 130 różnych dokumentów celnych dla przesyłek towarowych, stosownych przez poszczególne państwa członkowskie.
Na podstawie decyzji Rady z dnia 20.12.1990r., od 1993 roku jest on używany tylko w odniesieniu do przesyłek towarowych z państw trzecich i wymianie handlowej między Hiszpanią a Portugalią a pozostałymi państwami członkowskimi WE. Formalności celne w pozostałych państwach zostały zniesione 1 stycznia 1993r.
e) wspólna polityka rolna
Ustanowienie i realizacja wspólnej polityki rolnej przysparzało i przysparza państwom UE wielu problemów, które niejednokrotnie były przyczynom konfliktów w Unii.
Trudności te wynikają z różnych kosztów produkcji artykułów rolnych. Różnica ta była szczególnie widoczna w kosztach produkcji Francji i RFN. W związku z tym państwa WE stosowały system w zakresie protekcjonalizmu i subsydiowania produkcji rolnej w celu niedopuszczenia do spadku dochodu ludności żyjącej z rolnictwa. Trzeba było stworzyć w obrębie sojuszu skomplikowany wspólny system protekcjonizmu w rolnictwie. Nie utworzenie tego programu spowodowałoby poważne konsekwencje gospodarcze i polityczne.
Rolnictwo w WE musiało przebyć szereg przeobrażeń. Miały one polegać na zmniejszeniu areału ziemi uprawianej przez rolników WE , zwiększeniu powierzchni gospodarstw rolnych , przejście tych gospodarstw z polikultury na monokulturę przy stosowaniu najbardziej wydajnych ras zwierząt i roślin.
UE wspomaga resrukturyzcje rolnictwa w krajach starających się o przyjęcie do sojuszu. Pomoc polega na opracowaniu planów strategicznych dla rolnictwa poszczególnych krajów i udzielaniu im bezzwrotnych pożyczek.
UE dąży do osiągnięcia wysokiej jakości żywności.
f) swoboda przepływu osób
Na prawo wtórne o przepływie osób składają się trzy kategorie:
pracownicy najemni
pracownicy samodzielni
inne osoby (studenci osoby które zaprzestały prace)
prawo swobodnego przepływu tych osób rozciąga się również na współmałżonków, dzieci do 21 roku życia, oraz rodziców tych osób i ich współmałżonków ( o ile ww. osoby są na ich utrzymaniu) .
W przypadku studentów przepływy jest regulowany przez tzw. Dyrektywę Studencką. Student ma prawo przenieść się do innego państwa członkowskiego o ile oświadczy, że jest wpisany na listę studentów danego państwa i posiada wystarczające środki pieniężne aby nie był ciężarem dla opieki społecznej tego kraju. Student ma wówczas prawo do uzyskania karty pobytu państwie członkowskim.
g) polityka regionalna
W większości państw członkowskich WE istnieją regiony gospodarczo zacofane, których poziom rozwoju gospodarczego, a tym samym stopy życiowej mieszkańców , pozostaje daleko za przodującymi państwami WE. Istnienie tych regionów powoduje powstawanie i pogłębianie się trudnych do zlikwidowania konfliktów społecznych i deformacji strukturalnych. Jest to jedna z poważniejszych przeszkód w integrowaniu się państw europejskich.
Najważniejszą instytucją polityki regionalnej WE jest utworzony w 1975 roku fundusz rozwoju regionalnego.
W ramach pomocy dla regionów słabiej rozwiniętych powstają też sezonowe projekty pożyczek z funduszów strukturalnych.
Oprócz tej pomocy regiony zacofane mogą liczyć na pomoc finansową od CECA, Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Europejskiego Systemu Walutowego, a od 1994r., także od Funduszu Spójności.
h) polityka energetyczna
Jej zadaniem jest zmniejszenie zużycia energii i uniezależnienie się od dostaw energii z zewnątrz. W tym celu podpisany został odpowiedni protokół już w 1964 roku.
W rezultacie w UE podjętych działań zużycie energii zmniejszyło się lecz nadal klasuje się na wysokim poziomie. Wynosi ono ok. 49% gdzie w USA mierzy ono 18%.
i) polityka transportowa
W 1993r. UE ustanowiła wspólny rynek transportowy.
W praktyce oznacz to, że działalność transportowych przedsiębiorstw drogowych, kolei, lotniczych i przewoźników morskich nie może być dyskryminowana z powodu przynależności państwowej podlega wspólnym ramowym warunkom polityki transportowej,
w zakresie przewożenia towarów i ludzi, kosztów , bezpieczeństwa , standardów technicznych, opieki socjalnej przedsiębiorców.
W 1994 roku zostało ustanowione jednolite prawo jazdy, które będzie stopniowo zastępować dokument krajowy.
j) polityka w dziedzinie rybołówstwa
UE w 1970 roku zawarła umowę w sprawie wspólnego rynku rybnego określającą mechanizmy dotowania cen i środki chroniące rynek państw zrzeszonych.
W 1987 roku WE udzieliła dotacji dla tej gałęzi gospodarki, na rozwój statków , poszukiwanie nowych łowisk i modernizację sprzętu.
k) polityka w dziedzinie ochrony środowiska
Państwa UE dążą do wielu wspólnych celów. Jest nim również ochrona środowiska.
Pierwszy program w tej sprawie wypracowała w tej sprawie Komisja Wspólnot Europejskich w 1970 roku. Plan zawierał sposoby zwalczania zanieczyszczeń w wszystkich krajach.
W 1990r. powstała Europejska Agencja Ochrony Środowiska , która ma zadbać o jego czystość dla następnych pokoleń.
l) ochrona konsumentów
Największe sukcesy w zakresie ochrony konsumentów osiągnięto w zakresie prawa do zdrowia i bezpieczeństwa.
W 1993 roku komisja utworzyła „ zieloną księgę” w sprawie dostępu konsumentów do wymiaru sprawiedliwości i załatwiania sporów konsumpcyjnych na obszarze wspólnego rynku.
Powołano do życia Komitet Konsultacyjny do spraw Konsumenta, komitet ten spełnia rolę konsultanta.
ł) polityka przemysłowa
Unie Europejska działa na rzecz dostosowania się przemysłu do zmian strukturalnych; powstawaniu inicjatyw służących rozwojowi przedsiębiorstw w UE, zwłaszcza małych i średnich; rozwoju współpracy między przedsiębiorstwami; lepszego wykorzystania potencjału przemysłowego, polityki innowacyjnej, badań rozwoju i technologii. Służyć to ma zwiększeniu wydajności i konkurencyjności przedsiębiorstw w ramach UE. W praktyce polityka przemysłowa zmierza do integracji na rynku UE w celu wzmocnienia jej przemysłu.
Unia Europejska jest organizacją jednoczącą poszczególne państwa.
Jej celem jest wzrost gospodarczy i spójność ekonomiczna , dlatego UE musi interweniować w poszczególne działy gospodarki państw zrzeszonych.
UE kontroluje przemysł jak i również inne aspekty życia konsumentów zamkniętych w jej ramach.
Interwencjonizm Unii Europejskiej wykracza poza obręb państw stowarzyszonych. Pomaga ona krajom starającym się o wejście do tej organizacji.
Interwencje UE polegają na pomocy finansowej, na planowaniu postępowań w poszczególnych działań oraz na wprowadzaniu wspólnych praw dla państw zrzeszonych.
