Aktywa trwałe
Aktywa trwałe – zasoby, które w firmie wykorzystywane są przez długi okres takie jak: ziemia, budynki, wyposażenie, zasoby naturalne czy patenty
• Te aktywa pomagają w osiąganiu przychodów w dłuższych okresach czasu poprzez wspomaganie produkcji
Aktywa rzeczowe – fizyczne jednostki, które można zobaczyć i dotknąć takie jak: ziemia, budynki, środki trwałe, zasoby naturalne
Aktywa niewymierne – praca lub korzyści ekonomiczne takie jak patenty, znali firmowe,prawa autorskie, wartość firmy, które nie są materialne z natury.
Terminy dotyczące alokacji kosztu w czasie:
• Amortyzacja – alokacja kosztu aktywów trwałych
• Umorzenie – zakumulowana amortyzacja aktywów trwałych
• Wartość księgowa netto – wartość początkowa minus dotychczasowe umorzenie środka trwałego
• Plan amortyzacji – zestawienie kwot amortyzacji w poszczególnych okresach sprawozdawczych
Ziemia nie jest amortyzowana dlatego, że się nie zużywa.
Amortyzacje naliczamy od pierwszego dnia kolejnego miesiąca po dacie przyjęcia środka trwałego do użytkowania.
Za ustalenie kwoty amortyzacji odpowiedzialny jest kierownik jednostki gospodarczej.
Koszt nabycia aktywów trwałych
Koszt nabycia aktywów trwałych to cena nabycia włączając dodatkowe koszty niezbędne aby dokonać zakupu, transport oraz koszty poniesione w związku z przygotowaniem aktywów dowykorzystania.
Koszty nabycia aktywów wymiernych
Ziemia
Koszt nabycia ziemi zawiera koszty ekspertyz, opłaty skarbowe i notarialne, prowizje dla biura nieruchomości oraz koszty związane z rozbiórką starych budowli i budynków na terenie działki.
• W rachunkowości ziemia wykazywana jest w bilansie majątkowym według koszty historycznego nabycia bez względu na różnice pomiędzy tym kosztem a wartością rynkową ziemi.
Budynki i wyposażenie
Koszt zawiera wszystkie koszty zakupu i przygotowania tych środków trwałych do wykorzystania (transport, instalacja, naprawy przez rozpoczęciem wykorzystywania) .
• Koszty te są kapitalizowane (dodawane do wartości aktywa) a nie odpisywane w koszty w momencie ich pojawienia się.
Amortyzacja budynków i wyposażenia
Amortyzacja jest formą alokowania kosztu aktywa do okresów w którym jest on wykorzystywany. Amortyzacja jest
podstawowym elementem rozróżniającym rachunkowość typu memoriałowego i rachunkowości typu kasowego.
• W rachunkowości memoriałowej koszty aktywa alokowany jest do okresów w których jest on wykorzystywany.
• W rachunkowości typu kasowego koszt aktywów byłby naliczony w momencie zakupu.
Amortyzacja środków trwałych
Wartość do zużycia – wartość koszty nabycia, która ma zostać alokowana jako amortyzacja w okresie wykorzystania środka trwałego
• Wartość do amortyzacji to różnica pomiędzy kosztem nabycia środka trwałego a wartością rezydualną .
Wartość rezydualna – wartość uzyskana po likwidacji środka trwałego na koniec okresu jego użytkowania
Amortyzacja środków trwałych
Okres wykorzystani środka trwałego – czas, w którym środek trwały jest amortyzowany
• Okres życia środka trwałego jest krótszym z okresu w którym środek stanie się zużyty i okresu ekonomicznego życia środka trwałego, po którym środek ten będzie bezużyteczny (nieprzydatny).
• Okres życia może być mierzony nie tylko czasem. Np. czas życia ciężarówki może być mierzony za pomocą tonokilometrów.
Amortyzacja liniowa
Amortyzacja liniowa – metoda zakładająca liniowe zużycie środków trwałych
AMORTYZACJA
= KOSZT NABYCIA – WARTOŚĆ REZYDUALNA
OKRES ŻYCIA ŚRODKA TRWAŁEGO
Środek trwały o cenie nabycia zł100,000 i wartości rezydualnej zł10,000 ma przewidywany czas użytkowania 4 lata. Koszt amortyzacji obliczony jest w następujący sposób:
(zł100,000 – zł10,000) / 4 = zł22,500*
*amortyzacji jest identyczna dla każdego roku użytkowania środka trwałego
Amortyzacja oparta na liczbie jednostek wyprodukowanych
Amortyzacja naturalna (jednostkowa)- metoda oparta na liczbie usług wykonywanych.
• Amortyzacja jednostkowa obliczana jest jako iloraz wartości do zamortyzowania i czasu życia środka trwałego.
• Aby obliczyć wartość amortyzacji należy obliczyć iloczyn amortyzacji jednostkowej i rzeczywistego wykorzystania środka trwałego.
Amortyzacja oparta na liczbie jednostek wyprodukowanych
Aktywo o wartości początkowej zł100,000 i wartości rezydualnej zł10,000 ma okres życia 10,000 godzin. W ciągu roku aktywo wykorzystujemy przez 2,500 godzin.
Amortyzacja obliczona jest w następujący sposób:
(zł100,000 – zł10,000) / 10,000 = zł9 na godzinę
2,500 x zł9 = zł22,500*
*Amortyzacja będzie się zmieniała wraz z wykorzystaniem środka trwałego dla danego okresu.
Amortyzacja przyśpieszona
Amortyzacja degresywna – metoda amortyzacji, w której amortyzujemy środek trwały szybciej niż przy zastosowaniu wcześniejszych metod.
Amortyzacja przyśpieszona – najbardziej popularna metoda amortyzacji degresywnej
• Obliczona jest przez podwojenie stopy amortyzacji linowej i obliczenie iloczynu podwojonej stopy amortyzacji liniowej i wartości netto środka trwałego.
Obliczenie amortyzacji przyśpieszonej:
• Oblicz stopę amortyzacji liniowej.
• Podwój stopę amortyzacji liniowej.
• Zignoruj wartość rezydualną i pomnóż wartość netto aktywa przez otrzymają stopę amortyzacji.
Amortyzacja przyśpieszona
Aktywo o wartości początkowej zł100,000 i wartości rezydualnej zł10,000 ma okres życia 4 lata. Amortyzacja obliczona jest w następujący sposób:
100% / 4 = 25% na rok
Rok 1: zł100,000 x 25% = zł25,000*
Rok 2: (zł100,000 – zł25,000) x 25% = zł18,750*
*Amortyzacja się zmniejsza z roku na rok
Porównanie i wybór metody amortyzacji
Metoda liniowa daje takie same koszty w każdym z okresów wykorzystywania środków trwałych.
Metody degresywne dają większe koszty amortyzacji (niż metoda liniowa) w pierwszych latach wykorzystania środka trwałego.
Amortyzacja a rachunkowość finansowa i podatkowa
Raporty dla inwestorów musza być przygotowane zgodnie z Ustawa o rachunkowości, podatek dochodowy musi być przygotowany zgodnie z Ustawa o podatku dochodowym.
• Reguły te mogą być takie same, ale zwykle się różnią.
• Te różnice powodują konieczność prowadzenia podwójnych zapisów – w celu przygotowania raportów rocznych i informacji o podatku dochodowym.
Sprawozdania finansowe
Podatki
Amortyzacja a ustawa o podatku dochodowym
Prawo podatkowe wymaga stosowania metody liniowej amortyzacji środków trwałych.
Stopy amortyzacji podane są w tabelach amortyzacyjnych.
W przypadku szybko zużywających się ekonomicznie środków trwałych można stosować metodę malejącego salda.
Amortyzacja a prawo bilansowe
Raporty roczne przygotowywane są zgodnie z zasadą wykazania kosztu aktywa w okresach, gdy to aktywo wygenerowało przychody.
• Większość firmy wykorzystuje metodę amortyzacji liniowej.
Firmy także chcą wykazywać większe zyski finansowych swoich sprawozdaniach finansowych (adresowanych do inwestorów).
• Metoda liniowa daje mniejsza amortyzację we wcześniejszych latach niż metoda przyspieszona.
Amortyzacja a przepływy pieniężne
Amortyzacja nie generuje gotówki.
• Amortyzacja alokuje koszt nabycia aktywa do okresu w którym to aktywo jest wykorzystywane..
• Umorzenie środków trwałych jest sumą amortyzacji rocznych i prezentuje wartość amortyzacji aktywa przez okres jego użytkowania.
Wpływ amortyzacji na gotówkę
Amortyzacja nie jest kosztem gotówkowym.
Dlatego amortyzacja nie ma wpływu na stan końcowy gotówki.
Zmiana metody amortyzacji wypływa na wysokość umorzenia i zysków zatrzymanych (jeśli nie uwzględnimy podatków).
Wpływ amortyzacji na podatek dochodowy
Amortyzacja jest kosztem uzyskania przychodów w świetle ustawy o podatku dochodowym. Jeśli amortyzacja jest większa to podatek jest mniejszy i więcej gotówki pozostaje w firmie.
• Amortyzacja przyspieszona daje wyższe koszty amortyzacji w początkowym okresie.
Amortyzacja nie generuje gotówki, ale powoduje korzyści w postaci mniejszych wydatków gotówki związanych z podatkiem dochodowym. .
Inwestycje w aktywa trwałe
Wydatki na zakup aktywów trwałych a koszty
Wydatki – zakupy dóbr lub usług na kredyt lub za gotówkę.
• Wydatki powodują korzyści które trwają rok lub krócej.
Wydatki związane z aktywami, które przyniosą korzyści przez okres dłuższy niż jeden rok są kapitalizowane.
• Wydatki kapitałowe powodują pojawienie się nowego aktywa trwałego lub zwiększenie pojemności,
efektywności lub kresu użytkowania istniejącego aktywa trwałego.
Decyzja czy kapitalizować
Nie ma bezpośredniej reguły czy dany wydatek kapitalizowac czy tez odpisać w koszty.
• Księgowy może chcieć odpisać w koszty coś co audytor będzie chciał skapitalizować.
W praktyce istnieje tendencja aby odpisywać w koszty naprawy, dodatkowe części oraz podobne elementy.
• Większość tych wydatków jest nieistotna stąd tez zasada efektywności kosztowej i materialności przeważa.
Naprawy i remont bieżące a ulepszenia środków trwałych
Naprawy i remonty bieżące przeprowadzane są aby utrzymać środek trwały w dobrym stanie technicznym.
• Naprawy to koszty napraw aktywa po jego zepsuciu się.
• Remonty bieżące to koszty związane z utrzymaniem aktywa w dobrym stanie do których zaliczyć można oliwienie,
malowanie, ustawianie, dostrajanie).
Zarówno naprawy i koszty remontów są traktowane jako koszty.
Ulepszenia – wydatki, które mają na celu dodanie wartości do przyszłych korzyści z istniejącego środka trwałego.
• Przykładem może być generalny remont budynku który spowoduje podniesienie czynszu lub tez przebudowa maszyny pakującej aby jest zdolności się zwiększyły.
Ulepszenia wymagają dokonania dodatkowych zapisów w księgach firmy.
• Wartość księgowa aktywa musi zostać zwiększona w wartość wydatku.
• Plan amortyzacji musi zostać skorygowany tak aby uwzględnić zwiększoną wartość aktywa i dłuższy okres jego użytkowania.
Zysk lub strata na sprzedaży aktywów trwałych
Aktywa są często sprzedawane zanim są w pełni zamortyzowane.
• Gdy sprzedajemy aktywa zwykle pojawia się strata lub zysk na ich sprzedaży.
• Zysk lub trata na sprzedaży jest różnicą pomiędzy gotówką otrzymaną a wartością księgową netto aktywa sprzedanego.
Ewidencja zysków lub strat na sprzedaży środków trwałych
Naliczając amortyzację dokonujemy zapisów na dwóch kontach – amortyzacji i umorzenie środków trwałych.
• Umorzenie środków trwałych zmniejsza wartość księgową aktywa trwałego.
Sprzedaż środka trwałego wymaga wyksięgowania jego wartości księgowej netto – zapisanej na dwóch kontach – wartości
początkowej aktywa i jego umorzenia.
Wyposażenie o wartości początkowej zł 50,000 i
dotychczasowym umorzeniu zł20,000 zostało
sprzedane za zł35,000 gotówką. Zapis w
dzienniku firmy będzie następujący:
Gotówka 35,000
Umorzenie 20,000
Wyposażenie 50,000
Zysk na sprzedaży wyposażenia* 5,000
*(35,000 – (50,000 – 20,000) = 5,000)
Wyposażenie o wartości początkowej zł 50,000 i
dotychczasowym umorzeniu zł20,000 zostało
sprzedane za zł23,000 gotówką. Zapis w
dzienniku firmy będzie następujący:
Gotówka 23,000
Umorzenie 20,000
Strata na sprzedaży wyposażenia 7,000
Wyposażenie 50,000
*(23,000 – (50,000 – 20,000) = -7,000)
Prezentacja w rachunku zysków i strat
Zyski lub straty na sprzedaży środków trwałych są zwykle nieistotne dlatego wykazywane są jako pozostałe przychody operacyjne lub pozostałe koszty operacyjne w rachunku zysków i strat.
Amortyzacja zasobów naturalnych
Amortyzacja zasobów naturalnych – księgowa miara wykorzystywana do alokacji kosztu nabycia naturalnego aktywa takiego jak minerały, ropa naftowa, czy kłody drewna.
• Amortyzacja koncentruje się na fizyczny zużyciu zasobu.
• Amortyzacja mierzona jest przy wykorzystaniu metody naturalnej.
Firma M zakupiła kopalnię węgla kamiennego za
zł30,000,000. Firma szacuje, że kopalnia posiada złoża
5,000,000 ton węgla. W pierwszy roku firma M
wydobyła 250,000 ton węgla, a w drugim roku
wydobyła 300,000 ton węgla. Amortyzacja obliczana
jest następująco:
zł30,000,000 / 5,000,000 = zł6 na tonę – amortyzacja jednostkowa
Rok 1 – 250,000 ton x zł6 za tonę = zł1,500,000 amortyzacja
Rok 2 – 300,000 ton x zł6 za tonę = zł1,800,000 amortyzacja
Amortyzacja aktywów niewymiernych
Aktywa niewymierne to prawa lub zobowiązania do spodziewanych korzyści, które maja bardziej charakter kontraktowy niż fizyczny.
• Przykłady to patenty, prawa autorskie, franchising, wartość firmy.
Rachunkowość aktywów niematerialnych jest podobna do rachunkowości aktywów trwałych..
• Koszt nabycia jest kapitalizowany (aktywowany) a następnie odpisywany w koszty przez okres jego wykorzystania..
Aktywa niewymierne wykazywane są w bilansie majątkowym tylko wtedy gdy prawo do korzyści została zakupione.
Aktywa stworzone przez firmę nie traktowane są jako aktywa w bilansie majątkowym.
• Wewnętrzne nakłady traktowane są jako koszy badań i wdrożeń, które w większości przypadków traktowane są jako koszty okresu.
Wartości niewymierne amortyzowane są przy wykorzystaniu metody liniowej.
Przykłady aktywów niewymiernych
Patenty – akt wydany przez Urząd patentowy wynalazcy stwierdzający wyłączne prawo do produkcji lub sprzedaży dla danego wynalazku na określony czas.
• Ekonomiczny czas życia patentu może być krótszy.
Prawa autorskie – wyłączne prawa to reprodukcji i sprzedaży książek, utworów muzycznych, filmów i innych elementów powstałych w wyniku kreatywnego działania ich twórców.
Znaki handlowe – wyróżniająca się identyfikacja produktu lub usługi przybierająca firmę nazwy,znaku, sloganu, logo czy emblematu.
• Przykłady to nazwy handlowe, strzeżone formuły i inne.
Franszyza lub licencje – przywilej udzielone przez franszyzodawcę lub licencjodawcę do sprzedaży produktów zgodnie z
wyspecyfikowanymi warunkami.
• Przykładem może być lokalny McDonald’s.
Franszyzobiorca płaci za prawo do użytkowania nazwy i materiałów takich jak kubki, torebki oraz udział w reklamie i specjalnych promocjach.
Franszyzobiorca musi także spełnić wymagania i standardy stawiane przez McDonald’s.
Amortyzacja lesingu
Leasing – prawo do wykorzystywania aktywów
trwałych przez określony czas, zwykle powyżej
jednego roku.
Amortyzacji podlegają środki trwale wzięte w
leasing kapitałowy.
Zakupy łączne aktywów
Zakupy łączne – zakup w tym samym czasie dwóch lub więcej typów aktywów za łączną ustalaną kwotę.
• Cena nabycia musi zostać rozdzielona pomiędzy aktywa na podstawie relacji to ich wartości rynkowej sprzedaży.
Frima H zakupiła budynek i ziemię za
zł2,000,000. Rzeczoznawca oszacował że budynek jest wart zł1,500,000 a ziemia
zł1,000,000. Jaką wartość przypiszemy ziemi a jaką budynkowi?
Budynek (zł1,500,000/zł2,500,000) x zł2,000,000 = zł1,200,000
Ziemia (zł1,000,000/zł2,500,000) x zł2,000,000 = 800,000
zł2,000,000
=======================
Alokacja ceny nabycia może mieć znaczenie na wysokość przyszłych zysków.
• Jeśli większy koszt zostanie alokowany na aktywa, które podlegają amortyzacji to większy będzie koszt amortyzacji oraz mniejsze zyski.
