Spis treści
Wstęp
Rozdział I.
Kobietom wstęp wzbroniony
Co wolno kobiecie?
Zostać górnikiem
Hałas, ospa wietrzna i monitory
Rozdział II.
Mrągowianki przed szereg
Lokalne szeregi
Damska mniejszość
Mamy zalety!
Bez nieba na ziemi
Matka Polka
Kobieca filozofia
Psycholog o stereotypach
Rozdział II.
Kobiety (nie) z tego świata
Nie dać się nowotworom
Kobiety i ich wybory
Siostrzane uczucia
Zakończenie
Bibliografia
Wstęp
Przyszłość należy do kobiet?
Coraz więcej mówi się, że przyszłość naszego świata będzie należała do kobiet. Mężczyźni traktują to stwierdzenie ze sporym dystansem, powątpiewaniem i czasem z kpiną, zaś kobiety uważają, że jeśli tak się stanie, przyszłość na pewno będzie o wiele bardziej spokojna i poukładana.
Zmiany widzi się w rządzie – jest tam coraz więcej kobiet i coraz częściej decydują one o rzeczach najważniejszych. Fakt pojawienia się ich na stanowiskach dyrektorów, prezesów czy szefów firm już nikogo nie dziwi, tak jak nikogo nie dziwi, że kobiety wygrywają wybory – samorządowe, regionalne czy krajowe. Okazuje się, że radzą sobie często lepiej niż mężczyźni. Warto wziąć jednak pod uwagę fakt, iż kobiety, decydując się na jakąkolwiek działalność społeczną, czyli ?pozadomową?, muszą wziąć również pod uwagę szereg prawnych uzależnień, które uniemożliwiają jej podejmowanie pewnych decyzji życiowych. Piszę o tym w pierwszym rozdziale mojej pracy pt. ?Kobietom wstęp wzbroniony??. W drugim rozdziale napiszę o społecznych dokonaniach mrągowianek, które ?wyszły przed szereg?. W kolejnych zaś sięgnę do literatury feministycznej, a których wyjątki będą dopełnieniem moich rozważań o kobiecej aktywności.
I. Świat kobiet?
Co wolno kobiecie?
Nie zawsze świadome swoich zawodowych praw, a jednocześnie obawiając się utraty tak cennego w dzisiejszych czasach stanowiska, nie zastanawiamy się nad pewnymi przywilejami pracowniczymi, które przysługują nam z racji naszej płci. Kodeks pracy i odpowiednie dokumenty regulujące przepisy higieny pracy stawiają wyraźne granice między zajęciami, których wolno nam się podejmować, a tymi, które są nam wzbronione. Wojujące feministki chętnie nazwałyby tego typu regulacje typowo seksistowskimi wymysłami, godzącymi w nasze równouprawnienie.
Bez względu jednak na tak subiektywne odczucia moralne, jakie niosą ze sobą tego typu prawa, warto się z nimi zapoznać, tym bardziej, że zostały one stworzone dla ochrony naszego zdrowia tak fizycznego, jak i psychicznego.
W wykazie prac wzbronionych kobietom znajdują się czynności, które są nam bezwzględnie zakazane, jak i takie, które obwarowane są konkretnymi ograniczeniami. Najwięcej rzecz jasna tego typu regulacji obejmuje kobiety w ciąży i w okresie karmienia, gdyż stanowią one jedną z najbardziej chronionych grup pracowników. Wpływ na to, jakich warunkach pracy możemy zostać zatrudnione uzależnione jest zarówno od lokalizacji miejsca pracy, jak i jego specyficznych właściwości oraz zakresu obowiązków nam powierzanych.
Zostać górnikiem
Prawdopodobnie taka profesja będzie jeszcze długo poza zasięgiemkobiecych możliwości zawodowych. Nie możemy zatem założyć górniczego kasku i zjechać windą pod ziemię, by tam zarabiać na chleb. Przepisy zabraniają podejmowania nam prac poniżej poziomu gruntu we wszelkich kopalniach. Wyjątki stanowią tu tylko stanowiska kierownicze, niewymagające stałego przebywania pod ziemią i wykonywania pracy fizycznej, etaty w górniczej służbie zdrowia, praca wykonywana dorywczo oraz szkolenia zawodowe w okresie studiów.
Podobne ograniczenia spotkają panie spodziewające się potomstwa, które podejmują pracę na wysokości – poza stałymi podestami i galeriami mającymi pełne zabezpieczenie przed ewentualnym upadkiem. Przyszłym matkom nie wolno również pracować przy wszelkiego rodzaju wykopach i zbiornikach otwartych.
Wobec tej samej grupy kobiet, do której mogą dołączyć również młode karmiące mamy, obowiązuje także zakaz pracy w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu – dlatego np. nie możemy być nurkami. Podobne ograniczenia obowiązują wobec miejsc pracy, w których panuje gorący lub zimny mikroklimat oraz występują nagłe zmiany temperatury o przeszło 15 st. C.
Hałas, ospa wietrzna i monitory
Oprócz tego, jakie jest środowisko naturalne wykonywanej przez nas pracy, bardzo ważne dla naszego zdrowia są również czynniki wewnętrzne, które oddziałują na nas w godzinach pracy. Szczególnie ważne jest, aby przestrzegać zakazu pracy w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, chemicznymi oraz w obrębie działania pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego, nadfioletowego. Dlatego też przyszłe mamy nie powinny pracować w miejscach, gdzie istnieje ryzyko zakażenia wirusem HIV, toksoplazmozą, wirusem różyczki, półpaśca, ospy wietrznej oraz zapalenia wątroby typu B. Przepisy higieny pracy zabraniają również kobietom tym pracy ze zwierzętami dotkniętymi chorobami zakaźnymi i inwazyjnymi. Wszystkie te regulacje dotyczą oczywiście oprócz kobiet ciężarnych, również kobiet w okresie karmienia.
Równie rygorystyczne są zakazy pracy w miejscach, w których jesteśmy narażone na działanie szkodliwych substancji chemicznych. Chodzi tu głównie o wszelkie czynniki rakotwórcze oraz substancje obecne w środowisku pracy (niezależnie od ich stężenia) m.in.: ołów i rtęć (a także ich organiczne i nieorganiczne związki), syntetyczne estrogeny i progesterony, leki cytostatyczne oraz preparaty do ochrony roślin. Podobnym niebezpieczeństwem dla kobiet ciężarnych jest praca w środowisku o podwyższonych wartościach drgań oraz hałasie, który przekracza wielkość 65 dB podaną za Polskimi Normami (w odniesieniu do 8-godzinnego dnia pracy). Przyszłe rodzicielki, jak i młode karmiące matki nie maja również możliwości wykonywania pracy grożącej ciężkimi urazami fizycznymi oraz psychicznymi. Dlatego, podobnie jak to było w wypadku wszelkich wykopów, kobiety nie mogą także pracować wewnątrz zbiorników czy kanałów oraz w wymuszonym rytmie pracy (np. przy taśmie).
Szczególnie istotne dla naszego samopoczucia psychicznego są często wręcz ekstremalne okoliczności, w którychprzedstawiciele niektórych zawodów się znajdują. Nie wolno nam zatem np. brać udziału we wszelkiego rodzaju akcjach ratownictwa chemicznego, gaszenia pożarów, usuwania skutków awarii oraz podejmować prac z materiałami wybuchowymi.
Cały szereg prac niedozwolonych kobietom, jest im zabroniony tak naprawdę ze względu na ich dobro zdrowotne. Są jednak silne kobiety, które świetnie sobie radzą w pracach wysokościowych, są i mężczyźni z lękiem wysokości, dla których wyjście na balkon czwartego piętra może skończyć się zawrotami głowy. Nie płeć zatem tak do końca warunkuje nasze zawodowe predyspozycje. Dużo jednak ważniejsza od feministycznych pobudek powinna być ochrona własnego zdrowia. Taką ochronę gwarantują nam odpowiednie przepisy, zanim wobec tego damy się wpędzić swojemu szefowi na przeraźliwie hałaśliwą halę produkcyjną, spróbujmy mu uświadomić to, czego od nas nie może wcale wymagać.
II. Problematyka i metodologia badań
2.1. Cel badań i jego uzasadnienie
Celem badań mojej pracy jest poznanie skali aktywności społecznej mieszkanek Mrągowa. Dotyczy to zarówno motywów chęci do pracy, umiejętności pogodzenia pracy zawodowej z działalnością społeczną jak i poznania potrzeb opisywanych przeze mnie kobiet. Badania przeprowadzone przeze mnie ukażą, w jaki sposób kobiety spędzają czas wolny. Uważam, że w dzisiejszych czasach aktywność ruchowa i społeczna to konieczność życiowa.
Praca moja przedstawi również społeczne dokonania mieszkanek naszego miasta, który ? jak się to mówi potocznie ? ?wyszły przed szereg?. Kobietom trudniej jest zdecydować się na działalność pozadomową i pozazawodową ? muszą tu wziąć pod uwagę szereg ograniczeń, związanych z predystynacją płci. Pojawiają się również prawne uzależnienia, które uniemożliwiają podejmowanie niektórych życiowych decyzji ? o tym wszystkim doskonale wiedzą kobiety, które poddałam badaniom.
2.2. Problemy badawcze i hipotezy robocze oraz ich zmienne
2.2.1. Problem badawczy i jego formułowanie
Problem badawczy, czy raczej zespół problemów badawczych wyznacza dalszy proces myślowy w fazie koncepcji. Stanowi podstawę do tworzenia hipotez i stanowi podstawę do typologii zmiennych zależnych i niezależnych, a także wskaźników do zmiennych.
Formułowanie problemu badawczego polega na precyzyjnym rozbiciu tematów na pytania i problemy. Jest więc ważnym zabiegiem, wymagającym poważnego namysłu i pewnego zasobu wiedzy. Rozstrzygnięcie problemu badawczego może mieć dwojakie konsekwencje ? przynieść określone korzyści praktyczne i doprowadzić do ważnych ustaleń naukowo ? poznawczych. Oczywiście, skutki te nie wykluczają się wzajemnie.
J. Pieter definiuje problemy badawcze jako pytania, na które szukamy odpowiedzi na drodze badań naukowych. Formułując je, zadajemy pytania ?przyrodzie? i ?otoczeniu?, a nie osobie drugiej. Staramy się znaleźć odpowiedzi własnym sumptem i własną aktywnością, nie zaś przez oczekiwanie na gotową odpowiedź.
Problemem głównym w mojej pracy jest pytanie: Jakie formy aktywności i jaka działalnośćplacówek kulturalno ? oświatowych oraz rekreacyjnych wpływają na mobilizację kobiet do aktywności społecznej? Aby w pełni rozwiązać ten problem, sformułowałam problemy szczegółowe:
a. Czy formy aktywności społecznej zależą od płci i wieku badanych kobiet
b. Jak dużo czasu mrągowianki poświęcają aktywności?
c. W jakim stopniu poziom wykształcenia kobiet wpływa na ich społeczną aktywność?
d. W jaki stopniu na tę aktywność wpływa sytuacja materialna?
e. W jakim zakresie mrągowianki korzystają z różnych form rekreacji ruchowej i spędzania wolnego czasu i jak przebiega indywidualna organizacja czasu wolnego?
2.2.2. Formułowanie hipotez
W czasie formułowania problemu badawczego doszłam do momentu, w którym konieczna jest pewna suma wiedzy teoretycznej o badanych zjawiskach. Jakość wiedzy potrzebnej dla sformułowania hipotez roboczych można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej można zaliczyć nasze wiadomości o przedmiocie badań. Będą to na pewno wiadomości typu demograficznego, ekonomicznego, kulturalnego itp., jak również znajomość badań i wyników badań podobnych lub zbliżonych ? o ile takie posiadamy. Do drugiej zaliczyć można wiadomości ogólne z zakresu wychowania, praw społecznych czy elementów socjologii. Dopiero teraz można przystąpić do formułowania hipotez. Niektórzy socjologowie dzielą hipotezy na teoretyczne i robocze. Podział ten ma uzasadnienie w prowadzeni większych badań. W badaniach takich jak moje, które można potraktować jako badania indywidualne, nie jest potrzebna taka precyzja pojęciowa.
?Hipotezą nazywa się wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, przeto także wszelki domysł, za pomocą którego tłumaczymy dane faktyczne, a więc też i domysł w postaci uogólnienia, osiągniętego na podstawie danych wyjściowych (T. Kotarbiński 1960). Hipoteza w badaniach pedagogicznych przybiera najczęściej kształt zależności prawdopodobnej dwu zjawisk.?
Zdaniem Z. Skornego hipoteza to przypuszczalna, przewidywana odpowiedź na pytanie, zawarte w problemie badań. Może ona przy tym dotyczyć związków zachodzących w danej dziedzinie rzeczywistości, kierujących nią prawidłowości, mechanizmów funkcjonowania badanych zjawisk lub istotnych właściwości.
Na podstawie literatury i opinii różnych autorów ? pedagogów, socjologów, animatorów, a także na bazie własnego doświadczenia sformułowałam następujące hipotezy robocze:
1. Jaki jest zasięg aktywności społecznej kobiet w Mrągowie?
2. W jakich formach się ona przejawia?
3. Jakie są jej uwarunkowania?
Uważam, że kobiety, które poddałam moim badaniom, poświęcają wiele czasu wolnego na aktywność społeczną. W dużym stopniu korzystają z oferty, jaką dają im placówki kulturalno ? oświatowe oraz rekreacyjne w mieście. Uważam też, że sytuacja materialna tych kobiet nie ma większego znaczenia na ich aktywność społeczną, natomiast poziom wykształcenia tę aktywność na pewno warunkuje.
W mojej pracy zmiennymi niezależnymi są:
– płeć
– wiek
– wykształcenie
– stan rodzinny
Zmienne niezależne warunkują wystąpienie zmiennych zależnych, którymi w moich badaniach są:
– aktywność społeczna
– pozytywne nastawienie do życia i zmian w nim zachodzących
– organizacja własnego czasu wolnego
– aspiracje życiowe.
2.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze
Wmojej pracy zastosowałam metodę sondażu diagnostycznego. Przyjęłam również definicję T. Pilcha, który twierdzi, że: ?Metoda sondażu diagnostycznego jest sposobem gromadzenia wiedzy o przedmiotach strukturalnych i funkcjonalnych oraz dynamice zjawisk społecznych, opiniach o poglądach wybranych zbiorowości, nasilaniu się i kierunkach rozwoju określonych zjawisk, o wszelkich innych zjawiskach instytucjonalnie nie zlokalizowanych, posiadających znaczenie wychowawcze, w oparciu o specjalnie dobraną grupę reprezentującą populację generalną, w której badane zjawisko występuje. Technika badawcza natomiast jest określoną czynnością, służącą do uzyskiwania pożądanych danych. Jest pojedynczą procedurą, polegającą na wykonaniu określonej czynności badawczej?.
T. Pilch dokonał następującej klasyfikacji technik badań pedagogicznych:
1. obserwacja
2. wywiad
3. ankieta
4. badanie dokumentów i techniki projekcyjne
5. techniki socjometryczne
W celu uzyskania odpowiedzi na postawione problemy w mojej pracy zastosowałam technikę badawczą ? ankietę.
Ankieta jest zatem techniką gromadzenia informacji, polegającą na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji, niekoniecznie w obecności ankietera.
Aby zamknąć część dotyczącą ustaleń terminologicznych należy jeszcze określić pojęcie narzędzia badawczego. Jest ono przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badań. O ile technika badawcza oznacza czynność, np.: obserwacja, prowadzenie wywiadu, gromadzenie dokumentów, o tyle narzędzia badawcze do środki, służące do realizacji.
Głównym narzędziem w moich badaniach był kwestionariusz oraz ankieta.
III. Kobiety, które wyszły przed szereg
Psycholog o stereotypie kobiety
Fritjot Capra w swojej książce ?Punkt zwrotny? pisze: Przez ostatnie 3000 lat cywilizacja zachowania i poprzedzające ją cywilizacje, jak również większość innych kultur, opierały się na systemach filozoficznych, społecznych i politycznych, w których mężczyźni, za sprawą swej siły, bezpośredniego nacisku lub rytuału, a także tradycji, prawa, języka, obyczaju i ceremoniału wychowania i podziału pracy decydują o tym, jaką rolę mają kobiety odgrywać, a jaką nie, przy czym płeć żeńska jest wszędzie klasyfikowana niżej, niż męska.
– Dlatego stereotyp kobiety tkwi w nas – kobietach i mężczyznach aż do tej pory mocno, nawet wtedy, gdy życie potwierdza siłę i wielką moc ?słabej płci?. Wtedy właśnie, utrwalone przez wieki przekonania, nakładają często na sukces kobiety atmosferę nieadekwatności czy nawet wstydu. A już co najmniej bolesną ambiwalencję: czy mój realny sukces nie oznacza przypadkiem, że zaniedbałam coś ważniejszego? ? uważa mrągowianka, psycholog Elżbieta Pniewska. Przed laty wraz z mężem utworzyła Centrum Pamięci Wojakowskich. Dziś propaguje ideę ?rozpowszechniania kobiecości?, nie jest jednak walczącą feministką.
Nie dać się nowotworom
Geri Halliwel jako 16-letnia dziewczyna pozowała do aktów, eksponując swoje piersi, z których była bardzo dumna. Wcześniej biust był jej ogromnym kompleksem, bo w przeciwieństwie do koleżanek kobiece kształty osiągnęła stosunkowo późno. Wychowana w bardzo skromnej rodzinie, gdzie nosiło się ubrania kupowane w sklepach zużywaną odzieżą, postanowiła za wszelką cenę wyrwać się z biedy i odnieść materialny sukces. Pozowanie, za które otrzymywała 100-funtową godzinną stawkę, było wejściem w nowy świat – dobrego jedzenia i drogich ubrań. Geri Halliwel jako 19-letnia dziewczyna wyczuwa w swojej piersi guzek. Początkowe przerażenie zmienia się w postępowanie dojrzałej kobiety. Natychmiastowa decyzja o wyłuskaniu guzka i badanie histopatologiczne. Ulga – rak jest niezłośliwy. Geri Halliwel jako 27-letnia kobieta zostaje patronką ogólnoangielskiej kampanii na rzecz walki z rakiem piersi. Poproszona przez Cherie, żonę premiera Tony’ego Blaira, nakręca reklamówkę akcji, bez wstydu i skrępowania mówiąc o swych przykrych doświadczeniach. Bierze udział w pokazach mody i koncertach, z których dochód przekazywany jest na działania uświadamiające kobietom konieczność dokonywania badań.
– Geri Halliwel, gdy z nią rozmawiam, jest spokojna, pewna siebie, nie wzrusza się, gdy opowiada o smutnym dzieciństwie i chorobie, jaką przeszła. – Mam siłę sławy – mogę to wykorzystać,- mówi. I dodaje: -To równoważy egoistyczną stronę mojego zawodu – dzięki temu ja czuje się lepsza. Dobrze jest dawać bez względu na formę, w jakiej się to dokonuje. – pisze o tej kobiecie redaktor Jolanta Fajkowska . Geri Halliwel jest dziś panią swego losu, to ona wybiera, to ona rozdaje, to ona jest w centrum. W dzieciństwie prosiła, by ktoś zwrócił na nią uwagę. Ze szczotką do włosów zastępującą mikrofon tańczyła przed lustrem głośno śpiewając tak, by wszyscy wokół ją słyszeli. Dziś swój przebój „Scream if you gonna go faster” interpretuje jako potrzebę wydania z siebie tego pierwszego, pierwotnego krzyku złości, frustracji.
Geri Halliwel jest obiektem zainteresowania kolorowych magazynów, rozpisujących się na temat diety, jaką stosowała, by stracić kilogramy. Tematem są plotki związane z rozstaniem ze Spice Girls, kolejni narzeczeni, stroje na estradzie i w prywatnym życiu. Geri Halliwel to smutna drobna kobieta, która chce coś ważnego powiedzieć. Czy ci na to pozwolimy, dziewczynko z zapałkami?
Kobiety i ich wybory
„W świecie siły i przywilejów jedna kobieta odważyła się być posłuszna swemu sercu” – to hasło miało całkiem niedawno zachęcić widzów do obejrzenia filmowej opowieści opartej na książce Tołstoja o rosyjskiej arystokratce Annie Kareninie, kobiecie rozdartej pomiędzy potrzebą miłości a świadomością obowiązków. Anna walczyła o swoje szczęście, o prawo do miłości, której nie zaznała w małżeństwie. Jako żona bogatego i wyrachowanego karierowicza, w petersburskim środowisku miała status wielkiej damy. Gdy jednak zdecydowała się porzucić rolę matki i statecznej żony, społeczeństwo odrzuciło ją. Obowiązkiem wobec środowiska było bowiem trzymanie się reguł, obłuda i kłamstwobyły bowiem normą. Annę – jako kobietę przeciwstawiającą się „światowym” obyczajom – wyklęto, ale jej ukochany, Wroński – jako mężczyzna – mógł łatwo wrócić do środowiska. Społeczeństwo nierówno traktując Annę i Wrońskiego powoli niszczyło ich związek. Poczucie niesprawiedliwości i niemocy były przyczynami desperackiego samobójczego zachowania pięknej Anny. Dodajmy jeszcze do tej kolekcji sentymentalną i egzaltowaną Emmę Bovary lub Barbarę Niechcicową, która żyły cały czas w poczuciu niespełnienia. Prosta chłopka, urodziwa Jagna z „Chłopów” Reymonta, próbując podążać za swoimi pragnieniami, naruszyła zasady moralne gromady, w której przyszło jej żyć. Czyżby to była pierwsza polska i w dodatku chłopska femme fatale? Czy każda, co kocha i nie wstydzi się tego, musi przegrać?
– Słucham rozmów mojej córki z koleżankami. Czekają na nowoczesną bohaterkę, współczesną, prawdziwą kobietę, która sama decyduje o sobie, która umie wyrazić swoje zdanie nie tylko w kwestii wyboru męża, z którą będą się mogły utożsamić. Czy Bridget Jones i Ally McBeal, których przygodami zawodowo-uczuciowymi są faszerowane od paru lat, nauczą je życia? A może przesadzam? Może młode kobiety są mądrzejsze niż się wszystkim wydaje? ? uważa Jolanta Fajkowska.
Siostrzane uczucia
W tym, co kobieta robi, jest połowa jej uczuć. Kobiety, jeśli już wiążą się z jakąś idea, z postanowieniem, z drogą życiową, wiążą z tym również swoje emocje i wzruszenia. Oto tekst z literatury kobiecej, zaczerpnięty z niedawno wydanej książki Małgorzaty Domagalik ?Siostrzane uczucia?:
Każdego dnia na swojej drodze spotykam nieznane mi wcześniej kobiety i te, które są wokół mnie od lat. Czytam listy podpisane pełnym imieniem i nazwiskiem, a czasami niewyraźną literką. Bywa, że godzinami wsłuchuję się w kobiece życiorysy. Opowiadane przez ich bohaterki i interpretowane przez ich mężczyzn. Wypreparowane z prawdy, szokujące swoją szczerością, ale i zręcznie imitujące wyobrażenia o życiu szczęśliwym. Bywa, że zupełnie mi obce, ale i dziwnie znajome.
Być może zabrzmi to zaskakująco, ale jednego jestem już pewna: tym, co najmniej absorbuje w życiu kobietę, jest ona sama. Nawet gdy się martwi, czymś fascynuje, coś rozpamiętuje, cieszy się i boi o siebie, to zawsze w kontekście innych osób. Męża, córki, sąsiadki, przyjaciółki, chłopaka, matki i tego, kto może się jeszcze w jej życiu pojawić. To właśnie my. Cudowne przyjaciółki, kochające matki, córki i wyrozumiałe żony, w swych najbardziej kolorowych snach zbawiające świat. Wychowane w głębokim przeświadczeniu, że spełniamy się w opiece nad innymi, w zamian zyskując miłość i poczucie bezpieczeństwa. Takie chcemy za wszelką cenę być i bywa, że takie za wszelką cenę jesteśmy.Co inni poczną, gdy mnie zabraknie? Kto im pomoże, jeśli nie ja? Kto wytłumaczy, pozbiera i zaofiaruje bezgraniczną miłość? – powtarzamy do znudzenia, zamiast odwrócić logikę myślenia: a kto mnie i w czym pomaga? Kto mnie przytula i daje poczucie bezpieczeństwa? Ukochany mężczyzna ma zainteresowania, które pochłaniają go bez reszty – rozczulamy się nad bogatą osobowością towarzysza życia, zamiast samej odpowiedzieć sobie na pytanie: a co ja robię z wolnym czasem? Co to będzie, gdy mój syn nie skończy studiów? – umieramy z niepokoju i sięgamy po Nervosol, zamiast zastanowić się, czy jego ewentualne niepowodzenie rzeczywiście zmieniłoby coś w naszym życiu i czy aby my same osiągnęłyśmy wszystko, na czym nam zależało. Kto mnie jeszcze będzie chciał po menopauzie? – rozmyślamy w bezsenne noce, zamiast powiedzieć sobie, że przecież najważniejsze jest to, że żyję, że jestem! Tak powinno być, a nie jest. Dlaczego?
Zakończenie
Kobiety, które decydują się na wyraźniejsze funkcjonowanie w społeczeństwie, decyduj się jednocześnie na zmianę stylu życia, na częściowe zaniechanie domowych obowiązków i próbę pogodzenia tego z mężem, rodziną ? o ile takowe posiadają. Nie zawsze napotykają na wyrozumiałość. Otoczenie często szydzi z kobiet, które ?wyszły przed szereg?, a najgorsze jest to, że często robią to właśnie kobiety ? drapieżne i agresywne, zazdrosne o sukces swojej koleżanki, sąsiadki, znajomej. Mężczyźnie nie napotykają na swojej drodze takich właśnie społecznych dylematów ? im wolno robić karierę, błyszczeć w towarzystwie i już. A miejsce nas, kobiet, jest u ich boków. Mamy śmiać się z ich dowcipów, osypywać łupież z garniturów i po prostu z nimi być.
Na szczęście dla nas, kobiet, inne kobiety już rozpoczęły walkę z tymi mizernymi stereotypami. To zauważyć można również w moim rodzinnym mieście. Na razie jeszcze wyśmiewane, nierozumiane, znajdują coraz więcej zwolenniczek, którymi często są kobiety, które do tej pory stały z drugiej strony barykady ? prawdziwych matek ? Polek, otoczonych dziećmi i garnkami. To w nich właśnie budzi się najradośniejsze z uczuć ? przekonanie o własnej godności i wartości. I tak już będzie. Po trzech tysiącach lat patriarchatu przyszła po raz na równowagę między płciami. Bo kobiety, które chcą przejąć stery w społeczeństwie, wcale nie mają zamiaru tworzyć matriarchatu. Wystarczy im współpraca i zrozumienie, czyli wyżej wspomniana równowaga. A jeśli do niej dojdzie, na świecie być może będzie spokojniej. Bo to testosteron wywołuje wojny.
Bibliografia
1. Fritjot Capra, ?Punkt zwrotny?, Kraków 1999,
2. Małgorzata Domagalik, ?Siostrzane uczucia?, Warszawa 2001
3. Jolanta Fajkowska ?Dziewczynka z zapałkami?, z cyklu ?Felietony o kobietach?, Warszawa2001
4. Jolanta Fajkowska ?Wybory kobiet?, z cyklu ?Felietony o kobietach?, Warszawa 2001,
5. Marianne Williamson, ?Wartość kobiety?, Warszawa 2000
Ankieta: Moja aktywność społeczna,
jej motywy i przejawy
Ankieta, która do Ciebie kieruję, służy celom naukowym i zmierza do zebrania informacji o tym, jakie formy aktywności społecznej są Twoim udziałem?
Aktywność społeczna ? przez aktywność społeczną rozumiem wszelką działalność pozadomową, często powiązaną z wykonywaną pracą zawodową, odbywającą się jednak poza godzinami pracy i niezwiązaną z profitami materialnymi. Aktywność społeczna, o której będę pisać w mojej pracy, jest w takim samym stopniu umiejętnością organizowania wolnego czasu jak i służenia na rzecz lokalnego społeczeństwa. Nie jest więc aktywnością społeczną wykonywanie zawodu, związanego z pracą na rzecz społeczeństwa w zakresie swoich obowiązków zawodowych.
1. Dane o ankietowanym
Wiek
Wykształcenie
Zawód wyuczony
Zawód wykonywany
Miejsce pracy
Stan rodzinny: panna, mężatka, wolna *
*- odpowiednie zaznacz
2. Co rozumiesz przez aktywność społeczną (zaznacz trzy odpowiedzi preferowane przez Ciebie):
a. działalność charytatywną,
b. piastowanie wysokiego stanowiska,
c. współpracę ze stowarzyszeniami, fundacjami itp., które służą pomocy ludziom, będącym w trudnych sytuacjach życiowych,
d. awans społeczny i zawodowy,
e. preferowanie form aktywnego wypoczynku,
f. propagowanie zdrowego stylu życia,
g. aktywne włączanie się w życie lokalnego środowiska,
h. współpracę z lokalnymi władzami i próbę kreowania nowej rzeczywistości w Twoim mieście.
3. Które z wymienionych w punkcie 2 oznak aktywności społecznej preferujesz? Wymień trzy w kolejności co do ważności.
– ……….,
– ……….,
– ………..
4. Ile godzin w tygodniu (średnio) poświęcasz na: (jeśli któraś z odpowiedzi Ciebie nie dotyczy, wstaw w tabeli znak ? ? ?)
Forma działalności
oraz samorealizacji Ilość godzin tygodniowo
a. działalność charytatywną
b. praktyki religijne
c. oglądanie telewizji
d. lekturę książek
e. spotkania z przyjaciółmi
f. uprawianie sportu i rekreację
– pływanie
– aerobik
– inne (jakie?)
– ………
– ……….
– ……..
5. Z jakimi instytucjami współpracujesz, realizując swoją aktywność społeczną (dotycząca zarówno działalności na rzecz społeczeństwa, jak i spędzania wolnego czasu)? Opisz w skrócie, jak ta aktywność się przejawia.
Instytucja Sposób realizacji aktywności
Centrum Kultury i Turystyki
Młodzieżowy Dom Kultury
Dom Pomocy Społecznej
Dom Dziecka
Samorząd miejski, gminny, powiatowy
Organizacje społeczne lub polityczne, stowarzyszenia, fundacje (jakie?)
……………………………………………………….
Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej
Placówki oświatowe ? przedszkola, szkoły (jakie?)
Inne (jakie?)
6. Opisz w kilku słowach, z czym kojarzą Ci się następujące pojęcia:
a. feminizm
b. walka płci
c. podział obowiązków
na ?damskie? i ?męskie?
d. tolerancja
e. samorealizacja
f. niezależność
g. udany związek
h. małżeństwo
i. kobiecość
j. Twoje najbliższe otoczenie
7. Jak oceniasz swoją sytuację materialną?
(właściwą odpowiedź podkreśl)
a. bardzo dobra
b. dobra
c. przeciętna
d. słaba
e. bardzo słaba
8. Jak oceniasz swoją pozycję zawodową? (podkreśl trzy odpowiedzi najbardziej preferowane):
a. liczę na awans
b. mam większe ambicje
c. jestem zadowolona z wykonywanej pracy, choć marzyłam o innej
d. planuję zmienić pracę
e. planuję zmienić zawód
f. łączę pracę z przyjemnością
g. moja praca nie daje mi satysfakcji
h. lubię swoją pracę, choć nie daje mi oczekiwanych korzyści materialnych
i. praca daje mi oczekiwane korzyści materialne
j. moja praca jest połączona z określonym statusem w społeczeństwie
k. jestem osobą znaną, publiczną dzięki wykonywanej pracy
l. pracuję w nienormowanym wymiarze godzin
m. mam normowany czas pracy
n. inne (jakie?)
……………………..
9. Jakie masz plany na przyszłość,związane z Twoją aktywnością społeczną?
10. Dlaczego zdecydowałaś się być kobietą aktywną społecznie (zaznacz więcej niż trzy odpowiedzi):
a. możliwość samorealizacji
b. chęć zagospodarowania wolnego czasu
c. potrzeba pomocy ludziom, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej
d. potrzeba dzielenia się swoim doświadczeniem
e. potrzeba dzielenie się swoimi pieniędzmi
f. dbałość o własne zdrowie
g. inne (jakie?)
Dziękuję za wypełnienie ankiety
Elżbieta Ibron
Łukasz Enerlich
Technikum Mechaniczne Zaoczne
Mrągowo
Praca semestralna
Na czym polega oryginalność poezji Norwida?
Kiedy zmarł w 1883 roku, w podparyskim przytułku, polska prasa pisała: ?Skończył jak półtalent, nie napisawszy nic znakomitego, nic bardziej wybitnego i znaczącego w literaturze.?
Cyprian Kamil Norwid – poeta przełomu, związany czasowo z romantyzmem, swą oryginalną twórczością dążył dalej, poza ramy epoki. Na czym owa oryginalność, niepotwarzalność poezji polegała?
Odbierany był jako poeta niełatwy i nowoczesny. Nie rozumiany i niedoceniany przez sobie współczesnych po prostu przeminął. Był jak cień, który nie pasuje do słonecznego poranka, a mimo wszystko właśnie dzięki niemu egzystuje.
Oryginalny był już wówczas, gdy pisał i gdy inni mu współcześni wierzyli w narodowe przeznaczenie Polski i jej mesjanizm. Wierząc w to pisali o patriotyzmie. Mickiewicz, Krasiński najpierw chcieli przewodzić narodowi swą pieśnią, potem dopiero byli artystami. Marzyli o ?rządzie dusz?, czego Norwid nigdy nie próbował ? i tu już pierwsza ?odmienność?, bo nie chciał nikomu przewodzić. W swoich wierszach nie nakłaniał do powstań, nie nawoływał do wielkich, romantycznych zrywów narodowych.
Starał się natomiast odpowiadać na pytania podejmowane i uznane przez romantyzm za zasadnicze, pytania o miejsce i rolę człowieka w świecie i społeczeństwie. Wiedział, że nie jest przeciętnym szarym istnieniem. Czuł się w pewien sposób wybrany. W utworze ?Moja piosnka I? mówi o czarnej nici, która go na krok nie odstępuje, która czyha na niego, jest jak fatum. Przyjmował, że jego życie jest naznaczone (przeklęte?).
?Źle, źle zawsze i wszędzie,
Ta nić czarna się przędzie.
(…)
Ale wszędzie – o! wszędzie –
Gdzie ja będę, ta będzie.?
Nikt wcześniej w ten sposób nie pisał o życiu.
Jego twórczość została dziś określona jako poezja myśli. Norwid stosował takie środki ekspresji językowej, które zmuszały do lektury aktywnej, twórczej ? czytając jego poezję trzeba się nad nią zastanawiać, trzeba ją czuć. Stosował technikę przemilczenia, niedopowiedzenia, aluzji literackiej. Autor stosuje również aluzje graficzne i odwołuje się do kontekstu historyczno – literackiego. Wiersze Norwida cechuje bogata symbolika literacka – podmiot liryczny wierszy rzadko pokazuje swoje oblicze, najczęściej utwory mają charakter sceniczny. Stosuje liczne neologizmy oraz dziwne formy gramatyczne – związane jest to z praktykowaną przez Norwida poezją słowa. Odbiorca poezji powinien być przede wszystkim erudytą ? na tym również polega oryginalność poezjiNorwida, gdyż nie o każdym człowieku można tak powiedzieć.
Niezwykle interesujący i niepowtarzalny jest również dobór tematów i ich ujęcie w wierszach Norwida. Na przykład utwór: „Coś ty Atenom zrobił Sokratesie” – Norwid ukazuje tu wielkie postacie historyczne i ich ocenę jaką otrzymują za życia i po śmierci. Wyraża pogląd, iż nie są oni doceniani – po pochówku, niekiedy wielokrotnym, doznają zapomnienia. Dlatego nie kończy poeta kwestii o Adamie Mickiewiczu. Wyjaśnia to w liście do Bohdana Zalewskiego – ten wielki wieszcz polski nie jest jeszcze przygotowany na pogrzeb historyczny, bo tak jak inni doznałby zapomnienia. W innym utworze ? „Do obywatela Johna Brown” nie ukrywa, że chodzi o zagadnienie oczyszczenia. Wiersz ten powstał po wykonaniu egzekucji na niejakim Johnie Brownie, farmerze amerykańskim, który walczył o wolność Murzynów. Norwid sugeruje, że jednocześnie zgładzono w tym kraju ideę wolności, tworzoną niegdyś przez Kościuszkę i Washingtona. Utwór kończy się jednak akcentem wiary w możliwość odrodzenia moralnego narodu splamionego zabójstwem jednego z najlepszych swych synów.
Bodaj najbardziej znany i sztandarowy utwór to „Fortepian Szopena”. Poświęcony jest twórczości Szopena i jemu samemu. Część 1 i 2 przedstawiają piękno muzyki kompozytora. Zawarte jest tu wspomnienie o wizycie u Szopena kilka dni przed jego śmiercią. Kolejne części – do V przedstawiają kształt i treść muzyki Szopena – integrowała ona doskonałość antyczną z tradycją rodzimą w duchu chrześcijańskim. Muzyka ta jest modlitwą, postać Szopena przypomina człowieka udzielającego błogosławieństwa. Wyraża ona piękną ideę – polski ludzi prostych, lecz wspinających się na wyżyny. III zwrotka to norwidowska koncepcja sztuki – ma być ona odblaskiem Boga w otaczającym nas świecie. By dzieło sztuki mogło osiągnąć swoją pełnię musi dopełnić przejściem przez cierpienie. Wiersz ten nawiązuje do faktu historycznego – zrzucenia bomby z pałacu Zamoyskich na namiestnika cara, żołnierze w odwecie splądrowali pałac i wyrzucili przez okno fortepian Szopena. Symbolizować to może owe dopełnianie się sztuki poprzez cierpienie lub naród – los fortepianu to los tragizmu całego narodu.
Norwid w swej twórczości znosił romantyczne przeciwieństwa, antynomie. Przeciwstawiał się jednostronności literatury, jej ideałom mesjanistycznym, ograniczeniom do walki narodowowyzwoleńczej. Poezja związana jest z kulturą społeczną, przemysłową, miejską. Norwid stworzył koncepcję artysty, który przestał być wieszczem. Głosił kult pracy i geniuszu twórczego. Stworzył poetykę przemilczeń, oszczędności słowa, aluzji, paraboli, ironii ? stworzył poezję intelektualną.
Inną niepowtarzalną cechą twórczości Norwida jest samotność, którą przesycone są niemalże wszystkie utwory poety. Czuł się opuszczony i nie starał się tego ukryć, cierpiał i pokazywał swoje cierpienie. Wprawdzie nie przeżywał tego tak dogłębniejak chociażby Mickiewicz, czy bohater Goethego – Werter, to uczucia te są stale obecne w jego poezji.
Poza tym zwróćmy jeszcze uwagę na inność w konstrukcji wierszy Norwida, który wiele poświęcił, by ?Odpowiednie dać rzeczy – słowo!?. Brak tutaj romantycznego chaosu, wszystko jest poukładane, dokładnie przemyślane. Język twórcy jest niezwykle precyzyjny. Dzięki dokładnej, wypracowanej formie treść bez problemu trafia do współczesnego odbiorcy, co nadaje poezji cechę ponadczasowości. Norwid używa wielu metafor i neologizmów (np. sobie-samego, stanów-stan). Charakterystyczny jest również symbolizm, dzięki czemu poeta uzyskuje niespotykaną jasność i przejrzystość. Wszystko to jest raczej mało romantyczne. Brak tutaj owego tragizmu, straszliwego przeżywania każdego najmniejszego szczęścia i nie-szczęścia. Powstanie jest powstaniem, a nie potężnym zrywem narodowym w imię idei obrony Ojczyzny.
Norwid jest zdecydowanie poetą, którego twórczości nie można przypisać żadnej epoce. Tworzył własną niepowtarzalną literaturę, niezwykłą literaturę cienia, który pojawia się, a potem znika. Dlatego być może niedługo Norwid znów odejdzie w zapomnienie, tak jak odchodził całe swoje życie.
?Słyszymy ptaki, ale one umilkną. Słyszymy szum zboża, ale nadejdą żniwa. W poezji natomiast możemy usłyszeć nawet szelest mrówki spacerującej w trawie sto lat temu? (Małgorzata Baranowska).
