Andrzej Kmicic (Babinicz) – główny bohater powieści, młody, przystojny, wesoły, odważny, kocha wojować. W trakcie trwania akcji przeżywa całkowitą transformację wewnętrzną. Ze szlachcica – zawadiaki, używającego przede wszystkim siły jako argumentu, przeobraża się w szlachetnego, honorowego patriotę, gotowego polec za ojczyznę. Przez złożoną przysięgę Januszowi Radziwiłłowi, zostaje okrzyknięty zdrajcą. Przełamując się wewnętrznie i odkrywając podstępne plany Radziwiłłów, pod nazwiskiem Babinicz, bierze udział w obronie Jasnej Góry, w której odznacza się niewiarygodną odwagą i walecznością. Następnie broni króla przed odziałem szwedzkim. Przez całą powieść, Kmicic próbuje zmazać piętno zdrajcy. Walczy tam gdzie sytuacja wydaje się beznadziejna. Udaremnia zdrady i zasadzki. Jednocześnie przez cały ten czas bohater pozostaje wierny Oleńce. Stara się spełnić jej warunek: swoimi działaniami ma sprawić, aby ludzie których skrzywdził, wybaczyli mu. Jest bezwzględny dla zdrajców ojczyzny (Kuklinowski), wierny wobec przyjaciół.
Andrzej Kmicic jako personifikacja społeczności szlacheckiej.
Bohaterem „Potopu” H. Sienkiewicza jest szlachta, reprezentowana przez Kmicica. W tymże głównym bohaterze dokonuje się w toku akcji znaczna przemiana. Poznajemy go podczas pobytu na Laudzie, jako zabijakę, awanturnika, skazanego za swe warcholskie życie i niecne postępki na banicję. Jest więc młody Kmicic uosobieniem porywczości, lekkomyślności, niezdyscyplinowania, zarozumialstwa i dumy połączonej z odwagą. Motorem przemiany Kmicica jest przede wszystkim miłość do Oleńki Billewiczówny oraz przejrzenie na oczy, kto jest rzeczywistym zdrajcą narodu. W zasadzie Kmicic nadal pozostaje dumny, porywczy i odważny, jednakże uczy się opanowywać egoizm, podporządkowywuje się pewnemu systemowi wartości, w imię którego poskramia swoje namiętności. „Bądź uczciwy!” – tak nakazała mu Oleńka.
Cechy osobowości Kmicica odpowiadają postawie szlachty polskiej, kiedy to pierwsze sukcesy Szwedów w Polsce spowodowane były uległością szlachty, brakiem patriotyzmu, egoizmem, prywatą i zdradą. Tylko w kwestii zdrady nie można dokonać porównania. Kmicic oddaje się pod rozkazy Radziwiłła nie zdając sobie sprawy ze zdradzieckich posunięć wielkiego magnata. Polskę zalewa potop szwedzki, a zatrzymać się zdoła tylko na Jasnej Górze. Targnięcie się Szwedów na miejsce polskiego kultu religijnego zaważyło na losach tej wojny. Tak też przemiana Kmicica, pierwsze odkupienie win, spowiedź i chłosta mają miejsce w jasnogórskim klasztorze. Jego obrona urasta do symbolu nawrócenia się szlachty polskiej ze złej drogi. Przemiany w postawie i poglądach Kmicica są tu zapowiedzią przemian w postawie całego społeczeństwa szlacheckiego.
