Mianem makrolidowych antybiotyków polienowych określa się związki biologicznie czynne, w cząsteczce których występuje wieloczłonowy pierścień z chromoforowym fragmentem polienowym, zamknięty najczęściej wiązaniem laktonowym.. Pierścień makrolidowy cząste-czek tych antybiotyków składa się ze sztywnego hydrofobowego fragmentu polienowego i bardziej elastycznego fragmentu hydrofilowego z grupami hydroksylowymi i ketonowymi. Liczba i rozmieszcze-nie tych grup jest charakterystyczna dla każdego antybiotyku. Hydrofilowe i hydrofobowe fragmenty cząsteczek znajdują się na przeciwległych stronach makrolidowego pierścienia. Obecność tych fragmentów cząsteczki nadaje makrolidowym antybiotykom polienowym właściwości istotne dla ich mechanizmu działania. Polienowe fragmenty cząsteczek zawierają od trzech do siedmiu sprzężonych wiązań podwójnych. W zależności od liczby tych wiązań w cząsteczce antybiotyki polienowe dzieli się na: trieny, tetraeny, pentaeny, heksaeny i heptaeny. Większość antybiotyków polienowych można zaliczyć do jednej z tych grup. Znany jest jednak także antybiotyk zawierający w cząsteczce osiem sprzężo-nych wiązań podwójnych â epirodyna oraz monorden, zawierający w cząsteczce tylko dwa wiązania podwójne. Każdy typ chromoforu wykazuje charakterystyczne widmo w nadfiolecie . Model jedynego antybiotyku o określonej budowie przestrzennej (amfoterycyna B) wskazuje na to, że chromofor polienowych antybiotyków makrolidowych ma konfigurację âall-transâ. Chromofor âcis-trans” występuje tylko w grupie heptaenów aromatycznych. Szkielet węglowy niektórych makrolidów heptaenowych zawiera w pozycji terminalnej fragment aromatyczny – p-aminofenyl lub N-metylo-p-aminofenyl, połączony z atomem węgla grupy karbonylowej pozostającym z resztą cząsteczki w układzie aldolowym.
Właściwości antybiotyków polienowych zależą nie tylko od ilości sprzężonych wiązań podwójnych w cząsteczce, lecz także od liczby atomów węgla w pierścieniu. Zależnie od wielkości pierścienia makrolidowego wprowadzono podział na :
– ,,małe polieny” zawierają-ce 25-27 atomów węgla (filipina, etruskomycyna) i
– âduże polieny” zawierające 35â37 atomów węgla (nystatyna, amfoterycyna B, leworyna A2, polifungina) .
Niektóre spośród antybiotyków polienowych zawierają, obok układu sprzężonych wiązań podwójnych w cząsteczce, również izolowane wiązania podwójne (np. nystatyna). W cząsteczce tetraenowego antybiotyku wirydenomycyny występują dwa układy tetraenowe w pierścieniu makrolidowym. Szczególne miejsce wśród antybiotyków polie-nowych zajmuje lienomycyna.
