Literatura starozytna stala sie wzorem wszystkich pózniejszych pradów artystycznych i na dlugie wieki okreslila europejskie kanony piekna. Uznano ja za wzór doskonaly – klasyczny. Literature grecka mozna podzielic na cztery okresy, biorac pod uwage gatunek literacki dominujacy w danym czasie: – epika (VIII wiek p.n.e.) – liryka (VII-VI wiek p.n.e.) – dramat (V wiek p.n.e.) – epigramat (III wiek p.n.e.) Gatunki literackie pochodzace ze starozytnosci epopeja – \”Iliada\” i \”Odyseja\” Homera (epopeje greckie), \”Eneida\” Wergiliusza (epopeja rzymska) – utwór epicki, pisany wierszem lub proza, ukazujacy wszechstronnie i szczególowo zycie narodu (spoleczenstwa) w przelomowym momencie historycznym; charakterystyczne jest wprowadzenie bogatego tla obyczajowego, realizm przedstawienia, wielowatkowosc akcji pozwalajaca ogarnac wiele srodowisk i odzwierciedlic wszechstronnie zycie spoleczenstwa; anakreontyk – lekki i pogodny w nastroju utwór poetycki gloszacy pochwale beztroskiego zycia, wina, sztuki i milosci, uroków mijajacej chwili; nazwa wywodzi sie od Anakreonta z Teos (VI-V w. p.n.e.); epigramat – zwiezly utwór poetycki, na ogól dowcipny, cechujacy sie aforystycznoscia ujecia i wyrazistoscia pointy, czesto o charakterze niespodzianki, kontrastu lub paradoksu; hymn – piesn blagalna lub/i narracyjna, zawierajaca pochwale bóstwa, legendarnych bohaterów, upersonifikowanych zjawisk lub idei, utrzymywana w stylu wznioslym, na ogól rozwijajaca sie wg schematu przemówienia, poczynajac od apostroficznego zwrotu na poczatku; autorzy hymnu przemawiaja w imieniu pewnej zbiorowosci, snuja rozwazania moralne, niekiedy wyznania osobiste; pean – (piesn ku czci Apollina), piesn pochwalna, dziekczynna, czasem zwycieska, pelna patosu; dytyramb – piesn pochwalna, pierwotnie w starozytnej Grecji spiew obrzedowy na czesc Dionizosa, w okresie pózniejszym (VI-V w. p.n.e.) utwór liryczny, z którego wywodza sie tragedia i komedia antyczna; piesn – gatunek liryczny, wywodzacy sie ze starozytnych piesni obrzedowych, spiewanych przy akompaniamencie muzyki; piesn cechuje uproszczenie budowy, prosta skladnia, uklad stroficzny, wystepowanie refrenów; tragedia – gatunek dramatu, w którym sa przedstawione dzieje bohaterów skazanych nieuchronnie na niepowodzenie, uwiklanych w konflikt dwóch racji, nie dajacych sie pogodzic (np. konflikt prawa boskiego i prawa panstwowego w \”Antygonie\” Sofoklesa); bohaterowie uswiadamiaja sobie te nieuchronnosc, przenikajac zarazem istote swego losu; nie rezygnuja jednak ze swoich dazen; tragedia byla gatunkiem wysokiego, wznioslego stylu, cechowalo ja bogactwo figur stylistycznych; tragedia wywodzi sie z obrzedowych dytyrambów na czesc Dionizosa; mit – opowiesc o stalej warstwie fabularnej, wyrazajacej wierzenia danej spolecznosci. Mit wyraza emocje – najczesciej zbiorowe, np. lek, niepokój, podniecenie, radosc. To, co niejasne, chwiejne, nieokreslone, otrzymuje wyraz i ksztalt w opowiadaniu mitycznym; np. przemiennosc pór roku zostaje przeksztalcona w barwna fabule i uzyskuje motywacje przyczynowa w postaci bóstw uosabiajacych sily przyrody. Dzieki mitycznym formom myslenia to, co niejasne, zostaje wyjasnione i przyblizone. Mity pelnily funkcje poznawcze – umozliwiajac interpretacje zjawisk przyrody; swiatopogladowe – jako podstawa wierzen religijnych; sakralne – poprzez powiazanie z kultem bóstw i rytualnych obrzedów. Glównymi bohaterami mitów sa bogowie, demony i herosi, tj. ludzie obdarzeni nadprzyrodzonymi wlasciwosciami, pólbogowie (niekiedy zrodzeni ze zwiazku bóstwa i czlowieka). Mit tworzy swieta przestrzen – miejsce, na którym zyja bogowie (np. Olimp). Podzialu literatury dokonal Arystoteles, dzielac ja na: epike – epopeja (Grecy); przypowiesc (parabola) i saga rodzinna (dwa gatunki z Biblii) – w epice charakterystyczne jest wystepowanie fabuly wraz z narratorem; dramat – tragedia (Grecy), komedia (Grecy), dialog filozoficzny (Biblia) – w dramacie charakterystyczny jest dialog przeznaczony do wystawienia na scenie; liryka – piesn (Horacy-Grecy), dytyramb (Grecy), hymny (Grecy), pean (Grecy), epigramat (Grecy), anakreontyk (Grecy), psalm i tren (Biblia).
