1.Skład Atmosfery:78%- azot , 21%-tlen , 1%argon, neon ,hel ,krypton ,ksenon, wodór, metan, tlenek azotu
2.Budowa Atmosfery:. Budowa atmosfery jest warstwowa
– Troposfera – znajduje się najbliżej powierzchni Ziemi. W troposferze zawarta jest prawie cala para wodna. Zachodzą w niej procesy kształtujące pogodę i klimat.
– Stratosfera – sięga do wysokości około 50 km. Zachodzą w niej bardzo silne poziome ruchy powietrza. Znajduje się w niej ozonosfera. Ozonosfera jest warstwa ochronna niezwykle ważna dla życia na Ziemi. Pochłania ona szkodliwe promieniowanie.
– Mezosfera – sięga do wysokości ok. 80 km. Następuje w niej ponowny szybki spadek temperatury wraz z wysokością.
– Termosfera – górna granica tej warstwy wynosi 300-800 km, Następuje gwałtowny wzrost temperatury do 1500OC. Występują tu zjawiska zorzy polarnej.
– Egzosfera – przybliżona jej granica znajduje się na wysokości ok. 2 tys. km. Atmosfera stanowi parasol ochronny dla zycia na Ziemi.
3.Troposfera-znajduję się najbliżej powierzchni ziemi , sięga do około 7 km nad biegunami i 17 km nad równikiem. Zróżnicowanie to zależy od temperatury powietrza, siły ciężkości i ruchu obrotowego Ziemi. Zachodzą w niej silne pionowe i poziome ruchy mas powietrza. Ruchy pionowe zwane konwekcyjnymi są szczególnie silne w pasie okołorównikowym oraz na obszarze wyżów zwrotnikowych i okołobiegunowych W troposferze zawarta jest prawie cała para wodna planety Zachodzą w niej procesy kształtujące pogodę i klimat. Warstwa przejściowa- Tropopauza. Temperatura spada średnio o 0,6st. Cels/100m w górę.
4.POGODA A KLIMAT
1. Pogoda – to stan fizyczny atmosfery w danej chwili
Klimat – to charakterystyczny dla danego obszaru zespól zjawisk i procesów atmosferycznych ksztaltujacych sie pod wplywem wlasciwosci fizycznych i geograficznych tego obszaru, okreslony na podstawie wieloletnich obserwacji.
2. Skladniki pogody: cisnienie, wiatr, zachmurzenie, naslonecznienie, temperatura powietrza, opady.
3. Czynniki klimatotwórcze: szerokosc geograficzna i zwiazane z nia oswietlenie Ziemi, odleglosc od mórz i oceanów, prady morskie, wysokosc n.p.m., uksztaltowanie terenu, szate roslinna, pokrywe sniezna.
3a.Procesy klimatotwórcze: obieg ciepła , obieg wilgoci , cyrkulacja atmosferyczna
4. Strefy klimatyczne wyrózniamy ze wzgledu na przebieg temp. i cisnienia.
5. Wyrózniamy typy klimatu, w zaleznosci od:
– odleglosci od zbiornika wodnego (morski, przejsciowy, kontynentalny)
– sumy opadów (wybitnie wilgotny, wilgotny, suchy, wybitnie suchy)
6. Strefy klimatyczne i ich charakterystyka
a) Okolorównikowa (sr. roczna temp. 20OC, pory roku wyznacza rozklad opadów)
– równikowy (ponad 20OC przez caly rok, opady = 2000 mm, najwyzsze przy zenitalnych polozeniach Slonca)
– podrównikowy wilgotny (ponad 20OC przez caly rok, opady = 1000-2000 mm)
– podrównikowy suchy (znaczne wahania temp., opady = 1000 mm)
b) Zwrotnikowa (sr. roczna temp. powyzej 20OC, temp. najzimniejszego miesiaca = 10 OC – 20 OC, opady glownie latem)
– zwrotnikowy suchy (duze wahania temp., brak opadów, wystepuja gwaltowne ulewy)
– zwrotnikowy morski (male wahania temp., duzo opadów)
– monsunowy goracy (male wahania temp., duze opady w czasie monsunu letniego)
c) Podzwrotnikowa (sr. temp. roczna 10OC – 20 OC, sr. temp. najchlodniejszego mies. jest 0 OC – 10 OC, opady w chlodnej porze roku)
– sródziemnomorski (gorace lata, opady wyst. zima)
– podzwrotnikowy monsunowy (gorace lata, duze opady podczas monsunu letniego)
– podzwrotnikowy suchy (duze wahania temp., malo opadów)
d) Umiarkowana (sr. temp. 0 OC – 10 OC)
– umiarkowany cieply (morski, ladowy, przejsciowy, monsunowy)
– umiarkowany chlodny (morski, ladowy)
e) Okolobiegunowa (sr temp. ponizej 0 OC)
– subpolarny (najcieplejszy miesiac = powyzej 0 OC, opady z przewaga sniegu)
polarny (mrozy przez caly rok, opady sniegu)
5.Zależność temperatury powietrza od:
a)kąta padania promieni słonecznych : Kulisty kształt Ziemii oraz nachylenie osi ziemskiej w czasie ruchu obiegowego powoduje , że promienie słoneczne docierają do jej powierzchni pod różnym kątem. Obszary położone w róznych szerokościach geograficznych otrzymują zatem różną ilość ciepła.
b)wysokości nad poziomem morza : W troposferze temperatura maleje o 0.6 st. C / 100m
c)odległości od dużych zbiorników wodnych: sposób nagrzewania się mas lądowych i oceaniczny ch jest różny ; woda nagrzewa się wolniej i wolniej oddaje ciepło, ląd odwrotnie wielkie masy lądowe wpływają na wzrost temperatury latem, a jej spadek zimą ; wielkie masy wody wpływają na wzrost temp. zimą,spadek zaś latem.
d)prądów morskich : ciepłe prądy morskie wpływają na wzrost temperatury w wyższych szerokościach geograficznych, prądy zimne obniżają temperaturę powietrza
e)charakteru podłoża : im ciemniejsza powierzchnia podłoża, tym większe jest pochłanianie promieniowania słonecznego i oddawanie ciepła atmosferze ; biały lód i śnieg pochłania bardzo mało promieniowania odbija prawie 90%. nagrzewa się dużo słabiej .
6.Ciśnienie atmosferyczne- jest to nacisk powietrza na określony obszar
7.Jednostki ciśnienia : mm Hg i hPa , Normalne ciśn.= 760mm Hg (1013 hPa)
8.Rozkład ciśnienia atmosfer. na ziemii
9.Narysować i opisać ośrodki wysokiego ciśnienia atmosferycznego na ziemii
10.Strefa międzyzwrotnikowa-Cyrkulacja powietrza
Silnie ogrzane powietrze w strefie okołorównikowej unosi się ku górze . Tworzy się tam przy powierzchni Ziemi pas niskiego ciśnienia ( niż baryczny). Unoszące się gorące powietrze odpływa następnie górą ku zwrotnikom.
Antypasat-wiatr wiejący w górnych warstwach troposfery w kierunku zwrotnika: suchy i zimny Pasat- wiatr wiejący z wyżów zwrotn. do niżu równikowego – suchy i gorący
11.Wpływ siły Coriolisa na kierunek wiatrów- Tak samo jak ruch obrotowy Ziemi i różne nagrzewanie się lądów i mórz w ciągu roku S.C. powoduje zmianę kierunku wiatrów
-wiejących od biegunów na kierunek wschodni
-wiejących od zwrotników na kierunek zachodni
12.Cyrkulacja monsunowa- Latem znad wyżów oceanicznych masy wilgotnego powietrza napływają na obszar lądu (Azja) =monsun letni
Z wyżu nad kontynentem w kierunku oceanu napływają masy chłodniejszego, suchego powietrza = monsun zimowy
13.Wiatry – geneza
a)Bryza-lokalny wiatr, powstający najczęściej nad brzegami mórz, jezior i dużych rzek, zmieniający kierunek 2 razy w ciągu doby; np. w ciągu dnia wieje bryza od morza (bryza morska), nocą – od lądu (bryza lądowa); powstaje pod wpływem różnicy ciśnień wywołanej nierównomiernym nagrzewaniem lub ochładzaniem się podłoża.
b)halny-wiatr typu fenowego;chłodne powietrze spływające nocą w dół dolinami ze szczytów górskich fen w Alpach, chinook w Górach Skalistych
c)górski-dolinny = górski np. halny, dolinny (dzienny) – ciepły prąd powietrza nadciągający ku szczytom z silnie nagrzanych dolin
14.Masy powietrza
-równikowe (PR); występują w strefie okołorównikowej
-zwrotnikowe (PZ);wyst. W strefie wyżów podzwrotnik.
-polarne (PP) – wyst. W umiarkowanych szer. geogr.
-arktyczne (na pół. płd antarktyczne )-w strefach wyżów okołobieg.
Fronty atm.- granice przejściowe między poszczególnymi masami pow.
-Front arktyczny oddziela pow. arktyczne od polarnego
-Front polarny oddziela powietrze zwrotnikowe od polarnego
-Front równikowy oddziela pasaty półkuli N i S
ocena nauczyczciela: brak
