1. Cechy organizmów należących do Monera:
– ich ciało zbudowane jest z jednej komórki
– nie mają wyodrębnionego jądra komórkowego
– mają ścianę komórkową, ale o innym składzie komórkowy, niż u roślin (brak celulozy)
– nie mają mitochondriów, siateczki wewnątrzplazmatycznej, plastydów
– cytoplazma jest gęsta i nie wykonuje ruchów
2. Budowa komórki bakterii
– substancje zapachowe
– rzęska
– nukleoid
– rybosomy
– błona cytoplazmatyczna
– ściana komórkowa
3. Bakterie – jednokomórkowe drobnoustroje wielkości 0,1 do kilku mikrometrów. Występują w biosferze naszej planety: w glebie, w wodach słonych i słodkich, w powietrzu. Wolno żyjąc, zaliczane do prokariota, tzn. organizmów bezjądrowych. Brakuje im jądra, które zastępuje nukleoid. Kształt: kuliste, cylindryczne, spiralne.
Gramm dodatni – barwi się na niebiesko, grube.
Gramm ujemny – barwi się na czerwono, cienkie.
CZYNNOŚCI ŻYCIOWE BAKTERII
1. Odżywianie
a) heterotrofy (cudzożywne)
– saprofity
– pasożyty
– symbionty
b) autotrofy (samożywne)
– fotoautotrofy
– chemoautotrofy
Pasożyty – org. odżywiają się materią organiczną żywych organizmów
Symbionty – to org. korzystające ze zw. pokarmowych innych, dają w zamian wytworzone przez siebie zw. organiczne, np. rośliny motylkowe, bakterie brodawkowe.
Fotoautotrofy – wytwarzają zw. pokarmowe w wyniku procesu fotosyntezy
CO2 + H2O + energia chemiczna
2. Ze względu na oddychanie
a) tlenowce – aeroby
oddychanie przy udziale tlenu atmosferycznego
b) beztlenowce – anaeroby
nie pobierają do oddychania tlenu atmosferycznego, energię konieczną do życia uzyskują na drodze skomplikowanych przemian zw. org. (np. fermentacja)
Wyróżniamy fermentację: masłowa, mlekowa, alkoholowa, octowa.
3. Rozmnażanie
a) bezpłciowe – przez podział komórki na drodze amitycznej
b) płciowe – połączenie się dwóch komórek bakterii i wymiana między nimi odcinku kwasu DNA. W wyniku tego procesu nie powstają inne nowe osobniki, lecz te same osobniki posiadają zmienione informacje genetyczne.
ZNACZENIE BAKTERII
1. W przyrodzie
– tworzenie i użyźnianie gleby – procesy rakotwórcze
2. Bakterie Symbiotyczne
Symbioza – współżycie dwóch organizmów oparte na obustronnej korzyści.
a) współżycie bakterii brodawkowych = korzeniowych, z rodzaju Rhizobium, z korzeniami roślin motylkowych
b) współżycie organizmów zwierzęcych z bakteriami. Bakterie zasiedlają przewód pokarmowy, pomagając w tworzeniu głównie celulozy. Witaminy B i K wytwarzają bakterie.
3. W gospodarce człowieka
– powodują rozkład i gnicie materii organicznej martwej
– włączają w obieg materii niektóre pierwiastki – C, S, P, N.
– spulchniają glebę
– są wykorzystywane w przemyśle mleczarskim
– do otrzymywania kiszonek
4. Negatywne znaczenie bakterii
– wywołują choroby człowieka, zwierząt i roślin
– powodują gnicie produktów spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego
– powodują niszczenie materiałów przemysłowych
– uwalniają azot od atmosfery
ROŚLINY: plamistość liści, rak bakteryjny.
ZWIERZĘTA: gruźlica.
CZŁOWIEK: gruźlica, kiła, dur brzuszny, dżuma, cholera, gronkowce, bakteryjne zapalenie płuc, kaklusz, bakteryjne zapalenie opon mózgowych, brucelozy, szkarlatyna.
5. Walka z chorobami bakteryjnymi
– dezynfekcja – niszczenie środkami chemicznymi lub fizycznymi drobnoustrojów chorobotwórczych i ich form przetrwalnikowych.
– dezynsekcja – niszczenie środkami fizycznymi, chemicznymi lub biologicznymi owadów, a także innych stawonogów szkodliwych ze względów sanitarnych.
– deratyzacja – zwalczanie szkodliwych gryzoni (szczurów, myszy) w pomieszczeniach środkami mechanicznymi (pułapki), chemicznymi (trucizny) i in.
– szczepionka – przygotowana z drobnoustrojów wyizolowanych z organizmu otrzymującego tę szczepionkę; stosuje się ją w celach leczniczych
– surowice – pochodzące od immunizowanych dawców (ludzi i zwierząt), zawierające przeciwciała skierowane przeciwko określonym antygenom; zastosowanie: diagnostyczne, terapeutyczne i zapobiegawcze.
