STEFAN BATORY- urodzony 1533r. Syn wojewody siedmiogrodzkiego Stefana (zmarłego w rok po narodzeni S.B.). Także wojewoda siedmiogrodzki (od 1571). Od1576 król Polski (elekcja 1575), mąż Anny Jagiellonki. Wybrany na króla Polski przez szlachtę wbrew większości magnatów i biskupów popierających cesarza Maksymiliana II Habsburga (rywalami S.B. byli m.in. Iwan Groźny, Jan III Waza i Zygmunt Waza). Dzięki szybkiemu przybyciu z Siedmiogrodu i rychłej śmierci Maksymiliana Habsburga S.B. objął tron bez walki. Wyboru S.B. nie uznał Gdańsk. Spowodowało to natychmiastowe oblężenie miasta przez króla (1577). Konflikt zakończył się kompromisem. Gdańsk zapłacił odszkodowanie, które pozwoliło S.B. na rozpoczęcie wojny z Rosją o Inflanty. Zorganizowano trzy wyprawy wojenne na Moskwę podczas których S.B. zdobył: Połock-1579, Wielkie Łuki-1580 i obległ Psków-1581. Na mocy 10-cio letniego rozejmu podpisanego w 1582 w Jamie Zapolskim Polska otrzymała Inflanty i zatrzymała Ziemię Połocką.
Wielkim osiągnięciem S.B. było wzmocnienie państwa polskiego na północnym wschodzie (zwycięstwa nad Iwanem IV Groźnym). Niekorzystne okazało się dla Polski przekazanie w 1577 Hohenzollernom brandenburskim opieki nad chorym umysłowo ostatnim księciem linii Hohenzollernów panującym w Prusach Książęcych. Był to pierwszy krok do uniezależnienia się ich od Korony. W polityce wewnętrznej S.B. dążył do wzmocnienia władzy królewskiej. Opierał się na młodszej magnaterii, głównym doradcą króla był Jan Zamojski. S.B. starał się zmniejszyć rolę sejmu szlacheckiego. Ostro występował przeciw magnatom, którzy nie podporządkowali się mu. Ustępstwa na rzecz szlachty w zamian za ustanowienie podatków na wojnę to przekazanie sądownictwa apelacyjnego trybunałowi koronnemu (1578) i Litewskiemu (1581).
Był wspaniałym wodzem i organizatorem. Jego zasługi to m.in. stworzenie piechoty wybranieckiej, rekrutowanej z chłopów królewskich oraz unowocześnienie artylerii co pod koniec XVI w. Wydatnie wzmocniło siłę Polski. S.B. docenił znaczenie szybkiej informacji, w czasie wypraw przeciw gdańszczanom działała drukarnia obozowa zwana latającą, drukująca komunikaty o kolejnych zwycięstwach króla. S.B. miał staranne wykształcenie, znał parę języków, choć polskiego nigdy się nie nauczył (z żoną porozumiewał się przez tłumacza). Interesował się kulturą (m.in. założył Uniwersytet Wileński w 1578), zwolennik tolerancji religijnej np. za napad na świątynie i domu innowierców polecał karać śmiercią.
Zmarł 12 .XII.1586 na nieuleczalny wrzód na nodze i chorobę nerek. Prawdopodobnie wiedział o zbliżającej się śmierci bo kilkakrotnie pisał testament.
Wygląd i cechy charakteru: wysoki, niezbyt tęgi, twarz śniada, wydatny nos, wystające kości policzkowe, oczy ciemne, sumiaste wąsy, broda, białe zęby, zdrowy wygląd, skromny w jedzeniu i ubiorze, wykształcony, dobry katolik, słuchał cudzej rady, prostota, dyscyplina, umiar, ulubiona siedziba Niepotnice, przed śmiercią zmienił się – stał się psychicznie niezrównoważony.
Ważniejsze wydarzenia z życia Stefana Batorego
Data Wydarzenie
1533 Urodziny
1571 Zostaje wojewodą siedmiogrodzkim
1576 Wybrany na króla polski
1577 Bunt gdański
1578 Organizacja piechoty wybranieckiej
1579-81 Wyprawy przeciw Moskwie
1579 Zdobycie Płocka; utworzenia Akademii Wileńskiej
1580 Zdobycie Wielkich Łuków
1581 Oblężenie Pskowa
1582 Rozejm z Rosją w Jamie Zapolskim
1584 Ścięcie S. Zborowskiego
1586 Śmierć króla
