Rembrandt Harmensz van Rijn 1606-69, holenderski malarz, rysownik i grafik, jeden z największych twórców w dziejach sztuki; 1620-23 uczył się u J. van Swaneburga w Lejdzie i u P. Lastmana w Amsterdamie; w młodzieńczym okresie lejdejskim powstały gł. obrazy o tematyce biblijnej i portrety; cechuje je drobiazgowy sposób malowania, koloryt złożony z odcieni srebrzystych, żółtawozłocistych, fioletowych i zielonych; światłocień początkowo kontrastowy, później łagodzący kontury, stwarzający nastrój; 1631 R. przeniósł się do Amsterdamu; małżeństwo as Saskią van Uylenburgh zapewniło mu niezależność materialną; sławę przyniósł R. grupowy portret o oryginalnej koncepcji \\”Lekcja anatomii doktora Tulpa\\” (1632); 1632-34 powstało wiele portretów, gł. mieszczan, nie mających uroku i bezpośredniości Saski (m. In. \\”Flora\\” 1634), ani głębi autoportretów; pierwszy okres amsterdamski (1631-42) odznaczał się wielką aktywnością artysty; R zgromadził wówczas bogate zbiory dzieł sztuki; przeżywał swój \\”barokowy\\” okres, tworzył malownicze, pełne ruchu i ekspresji kompozycje o cieplejszym kolorycie, z dominującym odcieniem czerwieni, pociągała go egzotyka Wschodu; obok tematów bibl. pojawiły się mit. hist. (\\”Jedność kraju\\” 1641); powstały też pierwsze pejzaże (\\”Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem\\” 1638 – Muzeum Narodowe Kraków); R. zajmował się problemem ruchu, czego wyrazem był zbiorowy portret bractwa strzeleckiego ( \\”Wymarsz strzelców\\” 1642, zw. \\”Strażą nocną) – jedno z najsłynniejszych dzieł R; obraz ten nie wzbudził entuzjazmu współczesnych, popularność R. zmalała; śmierć matki i Saski, kłopoty materialne sprawiły, że R. zamknął się w kręgu swej sztuki. Następny okres w jego twórczości (1642-ok. 1660), \\”klasyczny\\”, cechowało dążenie do prostoty, odrzucenie efektów barokowych, złagodzenie kontrastów światła i cienia, cieplejszy koloryt; artysta skupił się na wewnętrznych przeżyciach człowieka, na wydarzeniach z Nowego Testamentu przepojonych ciepłem uczuć (\\”Chrystus i jawnogrzesznica\\” 1644, temat Świętej Rodziny). R. portretował gł. Osoby bliskie, ludzi napiętnowanych cierpieniem lub brzydotą; tworzył autoportrety, nadając im wyraz ironii; w arcydziełach tego okresu – portretach N. Bruyningha (1652) i J. Sixa (1654) – sens życia ludzkiego został przeniesiony w sferę przeżyć wewnętrznych; powstały wtedy najpiękniejsze ryciny R. \\”Trzy drzewa\\” (1643) \\”Chrystus uzdrawiający chorych\\” (1645) i \\”Ecce Homo\\” (1655); lata 60-te, ciężkie po stracie drugiej towarzyszki życia, Hendrickje Stoffels, i syna Tytusa, był największym triumfem artysty, tworzył wtedy najpiękniejsze obrazy malowane szerokim, ciężkim dotknięciem pędzla lub szpachli, o subtelnej gamie barw, w których dominowały różowa czerwień i złociste brązy; wśród ostatnich dzieł wyróżnia się \\”Przysięga Claudiusa Civillisa\\” – monumentalna kompozycja do ratusza w Amsterdamie (1661, zachowany środkowy fragment); portret członków cechu sukienników (1662) stanowi podsumowanie twórczości portretowej R.; ok. 1655 powstał \\”Jeździec polski\\” (tzw. \\”Lisowczyk\\”), będący do 1910 w zbiorach pol.; ostatnim dziełem był \\”Powrót syna marnotrawnego\\” – apoteoza bezinteresownej miłości: R. stworzył ok. 630 obrazów, 280 akwafort i ok. 14000 rysunków; silnie oddziałał na współczesną sztukę.
