Przytoczony cytat jest fragmentem pieśni bożonarodzeniowej,którą śpiewają chóry aniołów chwaląc Boga stwórcę.Śpiew ten dochodzi z kościoła zza więziennej ściany w moemncie,gdy ksiądz Piotr modli się w celi nad zemdlonym Konradem,opętanym przez szatańskie moce.
Jak należy rozumieć słowa powyższej pieśni?”Maluczkim”,któremu Bóg objawia jest w trzeciej części Dziadów skromny i pobozny ksiądz Piotr,natomiast wielkim czuje się Konrad doświadczający uniesienia.Bóg nie raczył odpowiedzieć dumnemu poecie,miotającemu się w swojej celi pod presją uczucia,lecz odpowiedział skromnemu duchownemu,który nazywa się sam „prochem i niczem”-księdzu Piotrowi.To właśnie Konrad,natchniony wieszcz kieruje słowa ku Bogu.Nie są to słowa modlitwy,lecz poezji,które płyną z natchnienia i potrzeby serca,czyli są improwizowane.Wielka Improwizacja,to pojedynek romantycznego poety z Bogiem.Konrad uważając,że poezja jest boską siłą tworzenia i zapewnia nieśmiertelność,pragnie „rządu dusz”,by móc wyzwolić naród uciemiężony przez carat.Występuje tu w roli polskiego społeczeństwa wcielając się w ojczyznę,mówi”Nazywam się Milijon-bo milijony kocham i cierpię katusze”.Rozmowa z Bogiem jest wyrazem pychy Konrada i wiary we własną potęgę.Buntuje się on podobnie jak mityczny Prometeusz,przeciwko wyrokom boskim,które skazują całe narody na cierpienie.W szaleńczym uniesieniu Konrad bliski jest bluznierstwu z powodu milczenia Boga,którego prawie nazywa carem.Dał się on zwieść pysze,zaufał swojemu geniuszowi,ale zapomniał,że człowiek nie może równać się z Bogiem ani stawiać mu żadnych żądań,nawet w słusznej sprawie,dlatego Bóg nie objawił mu tajemnicy świata.To właśnie ksiądz Piotr podejmuje walkę o dusze Konrada i za pomocą egzorcyzmów wypedza wypędza z niego złego ducha.Jest przy tym zaprzeczeniem dumnego,romantycznego geniusza.Jest człowiekiem pokornego serca,który dostępuje tego,czego odmówiono Konradowi.To on przeżywa w swojej celi Widzenie w efekcie,ktorego dane jest mu ujrzeć dzieje Polski i jej przyszłość.Wizja ta jest realizacją hasła mesjanizmu narodowego.Ten skromny zakonnik widzi dzieje Polski ułożone na wzór dziejów Chrystusa,męczeństwo polskiego narodu.W ciągu ukazujących się obrazów w objawieniu,znajduje się radosna zapowiedz zmartwychwstania ojczyzny,która została przedstawiona,jako ofiara cierpiąca niesłuszne prześladowanie z rąk zaborców.Mękę narodu można porównać do Chrystusa,a upadek Polski do ukrzyżowania.Wizja ta ukazuje Polskę,która jak Chrystus narodów:Zostaje ukrzyżowana,złożona do grobu,ale zmartwychwstanie i przyniesie światu wolność.Polska swą niewolą odkupi grzechy świata i doprowadzi do wybawienia go od tyranii.
Uważam,że ksiądz Piotr dzięki swojej pokorze z jaką staje przed Bogiem,otrzymuje to co nie było dane Konradowi,grzeszącemu pychą ,uzurpującemu sobię prawo do panowania nad światem.Dlatego słusznie aniołowie wychwalają Stwórcę za to,że:”Pan maluczkim objawia,czego wielkim odmawia”.
