Ogromny zbiór utworów Kochanowskiego ujawnia wielkie bogactwo tematyki. Najczęstszymi tematami podejmowanymi przez poetę są: wieś, umiłowanie ojczyzny, cnota, miłość, przemijanie, przywary ludzkie, przyroda, przyjaźń, uroki życia dworskiego, piękno kobiet. Jan Kochanowski wzorował się na pierwszym twócy pieśni, którym był Horacy (niektóre pieśni są przekładami rzymskiego poety). Pieśni są w większości poważne, a ich tematyka różnorodna. Są wśród nich towarzyskie (inaczej biesiadne) np. \”Miło szaleć, kiedy czas po temu\”, pieśni miłosne Pieśń XXI, pieśni refleksyjne (\”Serce roście, patrząc na te czasy\”), pieśni patriotyczne Pieśń V (O spustoszeniu Podola) i pieśni będące pochwałą wsi \”Pieśń świętojańska o sobótce\” (pochwała wiejskiego życia, zgodnego z naturą i sielankowego. Pieśń ta nawiązuje do obchodów nocy Świętojańskiej). Problematyka pieśni krąży wokół zagadnień takich jak: przemijalność (Pieśń XXIII), krótkotrwałość życia (Pieśń IX), cnota, rozum, patriotyzm, nieśmiertelność poezji (Pieśń XXIV), afirmacja świata, natury i życia, miłości i cnoty (Pieśń XII). Jednak niewątpliwie największa różnorodność tematyczna występuje we fraszkach, których, w sumie w trzech księgach, jest zawartych aż 300. W sumie fraszki prezentują autorską wizję świata. Oglądając otaczającą go przestrzeń autor wyławia te elementy, te pojęcia, które wydają mu się istotne. Obdarza je komentarzem i utrwala – w krótkim, lecz zgrabnym wierszyku. Odnajdujemy we fraszkach Kochanowskiego satyrę obyczajów panujących na dworach (\”O doktorze Hiszpanie\”, \”O kapelanie\”), spotykamy kpinę z ludzkich wad – dewocję (\”Na nabożną\”), chciwość (\”O kaznodziei\”). Znajdujemy także refleksję filozoficzną: np. fraszka \”O żywocie ludzkim\” – jest jakby chwilą zadumy nad ludzkim losem, nad niepewnością i ulotnością ziemskich wartości, takich jak: radość, moc, pieniądze, sława. Wszystko co myślimy i czynimy – to \”fraszki\”. We fraszce \”Do gór i lasów\” pisze poeta z Czarnolasu o sobie i swoim życiu, w którym zdążył spróbować wszystkiego: oto życie uczonego, dworskiego, rycerskiego, we Francji, Niemczech, Włoszech. We fraszce \”Na dom w Czarnolesie\” poeta wychwala piękno natury i harmonię ludzkiego życia, a także składa hołd Bogu: Panie! To moja praca, a zdarzenie Twoje! Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje. We fraszkach \”Do Hanny\”, \”Do Magdaleny\” i \”O miłości\” Kochanowski porusza tematy miłości, kobiecego piękna i charakteru. W \”Psałterzu Dawidów\” (cykl psalmów), który jest twórczym tłumaczeniem i przykładem kunsztu, poeta wyraża uczucia człowieka zwróconego ku Bogu, wielbiącego Go, pokładającego w Nim nadzieję, lecz także obnaża własny lęk, rozpacz i żal. Kochanowski pisał również treny.
