Bohaterowie tragiczni są to postacie postawione w trudnej sytuacji, której nie można rozwiązać i dlatego najczęściej spotyka ich katastrofa. Najważniejszy jest ów nierozwiązywalny konflikt. Dzieje się tak, gdyż bohater jest postawiony w obliczu wyborów pewnych dróg postępowania, z których jedna jest drugiej przeciwna i każda niesie ze sobą nieszczęście. Nie może być nic pośredniego, istnieją tylko skrajności.
W takiej sytuacji zostaje postawiona Antygona, główna bohaterka tragedii Sofoklesa pt. „Antygona”. Bohaterka dramatu jest młodą dziewczyną, pochodząca z rodu, nad którym ciąży klątwa. W pewnym momencie swojego życia staje wobec trudnej sytuacji. Jej brat Polinik ginie, ale nie może mieć pogrzebu, ponieważ jest uznany za zdrajcę. Takie stanowisko reprezentuje władza państwowa w osobie Kreona, zgodnie z prawem ustanowionym w tym państwie, Ale istnieje jeszcze inne prawo, prawo religijne. Boski porządek nakazuje pochować zmarłego. Antygona staje przed wyborem, któremu prawu ma być posłuszna. Wybiera prawo boskie i mimo zakazu, grzebie zmarłego brata. Za to zostaje wydany na nią wyrok śmierci. Antygona miała do wyboru dwie drogi i każda z nich przyniosła nieszczęście. Gdyby zdecydowała się postąpić zgodnie z rozkazem Kreona, uniknęłaby śmierci, ale sprzeciw wobec boskiego prawa mściłby się na niej dręczącymi wyrzutami sumienia i świadomością moralnej winy. Postępowanie zgodne z prawem boskim i z własnym przekonaniem przyniosło jej karę śmierci. Ale Antygona nie może zrezygnować z tego, co uważa za słuszne. Nic nie mogło uchronić jej przed katastrofą. Nie miała trzeciej drogi, którą mogłaby wybrać. Musiała wybrać jedną z dwóch, a przy końcu każdej z nich czekało ją nieszczęście.
Bohaterem tragicznym reprezentującym okres romantyzmu jest Konrad. Konrad Wallenrod jest przedstawicielem pierwszego okresu romantyzmu. Jest postacią wewnętrznie skomplikowaną i tajemniczą, jest człowiekiem, który stroni od ludzi. Po swych przeżyciach, szczególnie miłosnych, szuka zapomnienia i pociechy w alkoholu. Jest człowiekiem nieszczęśliwym, gdyż „Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie”. Przekonanie o konieczności ratowania kraju wszelkimi możliwymi sposobami towarzyszy Konradowi poczucie winy, łamie przecież zasady etyki rycerskiej. Poświęca on swoje szczęście osobiste i wartości prywatne dla dobra ogółu. Jest człowiekiem niezwykłym, zdolnym do czynu i przeżyć niedostępnych zwykłemu śmiertelnikowi. Jednak uważa, że musi odegrać ważną rolę i zrobić coś dla swojej ojczyzny. Konrad Wallenrod jest postacią statyczną, jego charakter i osobowość nie ulega zmianie, kreuje się na zbawcę narodu. Prowadzi walkę o wolność ojczyzny samotnie, ponieważ chce zostać zbawcą całego narodu. Wallenrod jest bezgranicznie oddany ojczyźnie, oddaje swoje życie za wolność, jest skłonny do poświęceń i gwałtownych czynów. Bohaterosiąga swój cel i ratuje ojczyznę przed zagładą, jednak jako człowiek ponosi klęskę. Konrad Wallenrod jest postacią tragiczną. Walczy on ze swoim sumieniem, a walka ta wywiązała się w wyniku konieczności dokonania wyboru między miłością do ojczyzny, a wykroczeniem przeciwko normom moralnym. Staje się prowokatorem, ponieważ wydaje mu się, że rzeczywistość historyczna narzuca mu tę drogę, którą idzie. Jego tragizm wyraża się przede wszystkim w bolesnym konflikcie sumienia. Wallenrod jest postacią podwójnie tragiczną, ponieważ sam wybrał sobie drogę zdrady, z którą się nie zgadza , ale z drugiej strony zdaje sobie sprawę z tego, że ją wybiera, ponieważ nie ma innego sposobu, aby uratować swój kraj.
Całkiem podobnymi postaciami są Konrad z III części „Dziadów” i Kordian. Bohater romantyczny musiał dokonywać wyboru, tylko wtedy jego ofiara dla ojczyzny była całkowita i prawdziwa. To nadawało jego życiu wymiar tragiczny, który zwiększał się jeszcze przez świadomość klęski. Widmo klęski, poczucie upadku i katastrofy towarzyszy Kordianowi i Konradowi. Nie zwalnia to ich jednak od walki, chociaż wiedzą, że zwycięstwo jest jeszcze dalekie i dla nich nieosiągalne. Kordian sam, wbrew innym, decyduje się na zamordowanie cara, chociaż zdaje sobie sprawę z konsekwencji swego czynu, rozumie, że zostanie ukarany śmiercią. Konrad i Kordian mają ze sobą wiele wspólnego. Obaj rezygnują z miłości do kobiety, wyrzekają się własnego szczęścia, obaj uważają się za reprezentatorów narodu i są samotni.
Współczesnego bohatera tragicznego ukazuje Różewicz w swoich utworach. W wierszu „Ocalony” autor zauważa, że wojna zatraca w człowieku wszelkie dobre wartości:
„Jednakowo waży cnota i występek, widziałem |
człowieka, który był jeden występny i cnotliwy”.
Dla ratowania życia człowiek postępuje wbrew swoim i ogólnoludzkim zasadom. Staje się niewrażliwy na tragizm losów drugiego człowieka. I tu za przykład może nam posłużyć wiersz „Matka powieszonych”, w którym bohaterka „ociera się o szorstką skórę tłumu”.
W wierszu „Krzyczałem w nocy” mówi poeta o piętnie, jakie pozostawia wojna na psychice człowieka. We śnie bohater widzi ludzi, którzy zginęli w wyniku terroru stosowanego przez faszystów.
Wszyscy ci bohaterowie są bohaterami tragicznymi, gdyż w swoim życiu nie mają zbyt wielkiego wyboru. Trzeba ich jednak szanować, bo dla ratowania ojczyzny poświęcają własne życie i szczęście. Ale według mnie, najbardziej tragicznymi są ci bohaterowie współcześni, gdyż przyszło im żyć w oczach wojny i nie mają oni drogi wyjścia, gdyż jaką by nie wybrali, to i tak by zginęli.
