Prus Bolesław, właściwie Aleksander Głowacki (1847-1912), wybitny polski prozaik i publicysta. Wcześnie osierocony, wychowywał się w Puławach i Lublinie u krewnych. Naukę rozpoczął w Szkole Realnej w Lublinie, następnie przeniósł się do Siedlec i Kielc, gdzie mieszkał jego brat Leon, działacz „czerwonych” w powstaniu styczniowym, w którym Prus wziął udział. Ranny, aresztowany, został osadzony w lubelskim więzieniu.
Po zwolnieniu ukończył gimnazjum w Lublinie i rozpoczął studia na wydziale matematyczno-fizycznym warszawskiej Szkoły Głównej, następnie w Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Puławach. Powróciwszy do Warszawy pracował jako robotnik.
Twórczość
Debiutował jako dziennikarz w 1864 korespondencją w Kurierze Niedzielnym, w dziedzinie literatury zaś humoreskami w Kurierze Świątecznym 1866. Jako popularyzator wiedzy rozpoczął działalność rozprawką o elektryczności (1872) w Niwie. W tymże roku podjął pisanie cyklu felietonów Listy ze starego obozu pod pseudonimem Bolesław Prus w Opiekunie Domowym, a od 1874 został stałym felietonistą Niwy.
1875 rozpoczął druk słynnego cyklu Kronik (do 1887) w Kurierze Warszawskim, które przyniosły mu rozgłos wybitnego publicysty i zaliczone zostały do klasyki dziennikarstwa polskiego. 1879 został członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Literackiego, a 1882 redaktorem Nowin, które w roku następnym zbankrutowały.
W latach 80. wypracował swoją teorię powieści (m.in. w polemice Słówko o krytyce pozytywnej, 1890), od której domagał się przede wszystkim realizowania zadań poznawczych i opisywania ważnych procesów społecznych. W pierwszym okresie formowania się jego pisarstwa, do roku ok. 1880, opublikował próby powieściowe, np. Dusze w niewoli (1877), humoreski, np. Kłopoty babuni (1974), opowiadania społeczno-obyczajowe, m.in. Pałac i rudera i Sieroca dola (1875).
Uważa się, że dojrzały okres twórczości Prusa rozpoczął się w 1880, z chwilą opublikowania nowel: Anielka, Powracająca fala, Michałko, a w roku następnym m.in. Katarynka, Antek i w 1883 Grzechy dzieciństwa. W 1884 poznał S. Witkiewicza i nawiązał współpracę z tygodnikiem Wędrowiec propagującym naturalizm i realizm, co wywarło wpływ na jego twórczość.
Na łamach tego czasopisma opublikował 1885 pierwszą w literaturze polskiej powieść naturalistyczną – Placówkę. Ukazały się też zbiory: Pierwsze opowiadania (1881) oraz Szkice i obrazki (1885).
Szczytowym okresem twórczości literackiej Prusa były lata 1885-1897, gdy ogłosił wybitne utwory, uchodzące za największe osiągnięcia polskiej powieści: Placówkę, Lalkę (1890), Emancypantki (1894), Faraona (1897) – fresk historyczny starożytnego Egiptu. Na przełomie XIX i XX w.
Prus poświęcił wiele uwagi pracy społecznej, np. biorąc udział w zakładaniu Kasy Przezorności i Pomocy dla Literatów i Dziennikarzy, 1905 – zostając członkiem Komitetu Obywatelskiego niosącego pomoc pozbawionym pracy robotnikom, 1897 – patronując powstaniu Towarzystwa Higieny Praktycznej im. Bolesława Prusa.
Utwory opublikowane wtym okresie, np. Ze wspomnień cyklisty (1903), nie mają już większego znaczenia. Wydarzenia 1905 znalazły wyraz w powieści Dzieci (1906). Śmierć pisarza przerwała pracę nad powieścią Przemiany.
Prus jest uważany za jednego z najwybitniejszych prozaików w dziejach literatury polskiej. Wydania m.in.: Pisma (tom 1-4, 1897, wydanie 2 – 1904), Pisma (tom 1-15, 1918-1927), Pisma (tom 1-23, 1924-1927), Pisma (tom 1-29, 1948-1952), Listy (1959), Kroniki (tom 1-20, 1953-1970), Wybór pism (tom 1-10, 1954, wydanie 5 – 1974-1975).
