Cechy różnicujące cukrzycę dziecięcą i młodocianych od cukrzycy u ludzi w wieku dojrzałym i starszym
Cechy różnicujące
Cukrzyca dziecięca i młodocianych
Cukrzyca ludzi w wieku dojrzałym i starszym
ujawnienie w wieku
zwykle poniżej 25. roku życia
zwykle powyżej 40. roku życia
zależność od płci
M = K
M < K
ciężar ciała
często obniżony
zwykle nadwaga (u ponad 90%)
początek choroby
ostry lub podostry
zwykle powolny
główne objawy
pragnienie, wielomocz, wzmożony apetyt
pragnienie, wielomocz, wzmożony apetyt – często wyrażone bardzo słabo lub wcale
stężenie glukozy we krwi, na czczo
wysokie
nieduży wzrost, czasem prawidłowe
stężenie insuliny w surowicy krwi
brak lub minimalne
obniżone, prawidłowe lub zwiększone (u otyłych)
skłonność do zatrucia ketonowego
bardzo duża
rzadko
wrażliwość na insulinę
duża
słaba
wrażliwość na preparaty sulfonylomocznikowe
brak
z reguły dobra
zmiany naczyniowe w chwili wykrycia cukrzycy
brak
dość częste
skłonność do powikłań
duża
raczej mała
Typ I: Cukrzyca insulino-zależna – IDDM (insulin dependent diabetes mellitus) – 10% chorych na cukrzycę (inaczej: pierwotna, wieku młodzieńczego)
Patofizjologia choroby:
W normalnych warunkach komórki pobierają z krwi glukozę, stanowiącą dla nich źródło energii. W przypadku, gdy insulina produkowana przez komórki ß wysp trzustkowych, która stanowi naturalny klucz, otwierający komórkę dla glukozy, przestaje działać wydajnie lub jest jej za mało, poziom cukru we krwi wzrasta, a komórki "głodują". Jedynie mózg, nerwy, serce, soczewka oka, pracujący mięsień mogą zużytkować glukozę bez insuliny. Komórki ß wysp trzustki są niszczone przez przeciwciała wytwarzane we własnym organizmie, który traktuje te komórki jako obce i stara się je wyeliminować. Jest to tzw. proces autoimmunologiczny.
W Typie I komórki ß trzustki ulegają w różnym stopniu zniszczeniu i nie funkcjonują prawidłowo co powoduje, że poziom insuliny jest za niski w porównaniem do zapotrzebowania organizmu. Oprócz tego glukoza "ucieka" z moczem, następuje niedożywienie komórek i powstawanie w organizmie trujących związków: ciał ketonowych.
Cukrzyca młodzieńcza jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Wykazano skojarzenie z genami HLA-DR3,-DR4,-DQ. Dodatni wywiad rodzinny w kierunku cukrzycy stwierdza się u ok.10% chorych. Jednak u jednych osób może się ujawniać na skutek działania dodatkowych czynników środowiskowych, a u innych nie. Niektórzy wiążą powstawanie procesu autoagresji z wcześniejszym zakażeniem wirusowym (wirus świnki, różyczki, mononukleozy).
Czynnikami przyśpieszającymi ujawnienie się cukrzycy są:
otyłość
choroby wątroby;
zaburzenia hormonalne;
ciąża;
niektóre leki (doustne środki antykoncepcyjne, glikokortykosteroidy).
Ratunkiem dla chorych jest wstrzykiwanie insuliny pod skórę, a stąd przedostaje się ona do krwi. Nie jest jeszcze możliwe produkowanie doustnej postaci insuliny, ponieważ soki żołądkowe niszczą insulinę zanim dotrze do krwiobiegu. Jeżeli zostanie stwierdzona cukrzyca typu 1, nie ma sposobu na "ożywienie" komórek trzustki produkujących insulinę. Przeprowadzano już wiele transplantacji zdrowej trzustki lub tylko komórek produkujących insulinę, lecz zabiegi te wciąż są w fazie eksperymentów. Insulino-terapia jest więc w cukrzycy typu 1 jedynym rozwiązaniem.
Rozpoznanie cukrzycy typu 1:
Cukrzyca typu pierwszego rozpoczyna się z reguły nagle. U młodych osób będących w pełni zdrowia pojawiają się nieoczekiwanie takie objawy jak: chudnięcie, osłabienie, wzmożone pragnienie i łaknienie, zwiększenie ilości i częstości oddawania moczu. Na tym etapie możemy wykryć obecność cukru w moczu oraz podwyższone jego wartości we krwi. Jeżeli rozpoznanie choroby nie dokona się, bardzo szybko dochodzi do rozwoju kwasicy ketonowej, która objawia się znacznym nasileniem w/w objawów, a także silnymi bólami brzucha, nudnościami i wymiotami. Charakterystyczny jest wówczas tzw. oddech kwasiczy (przyspieszony i głęboki tzw. oddech gonionego psa). Od chorego możemy wyczuć zapach wydychanego acetonu, a w moczu poza obecności cukru wykryjemy ciała ketonowe. Na ogół rozpoznanie w pełni rozwiniętej cukrzycy typu 1 nie powinno nastręczać większych trudności. W 30% przypadków, w 3-4 miesiącu od wystąpienia objawów następuje przejściowa remisja, trwająca zwykle kilka miesięcy.
Śpiączka kwasicza ketonowa:
Jest stanem nieprzytomności spowodowanym przez nagromadzenie się we krwi i tkankach dużej ilości związków ketonowych (kwasica ketonowa). Rozwija się ona wskutek braku lub znacznego niedoboru insuliny. Wcześniej opisano jak niedobór insuliny doprowadza do gromadzenia się we krwi związków ketonowych. Ciała ketonowe działają szkodliwie na organizm doprowadzając do powstania kwasicy.
Kwasica ketonowa nie występuje nagle. Zwykle jej rozwój poprzedzają objawy niewyrównania cukrzycy jak: duże pragnienie (związane ze wzrostem poziomu cukru we krwi), wielomocz ze znacznym cukromoczem oraz obecności związków ketonowych (acetonu). Stopniowo pojawiają się: ogólne osłabienie, nudności, bóle brzucha, wymioty, bóle głowy. Dochodzi do odwodnienia organizmu, oddech przyspiesza się i pogłębia, z ust wyczuwa się zapach zielonych jabłek (zapach acetonu). Jeżeli stan ten się przedłuża, pacjent zapada w śpiączkę, która nie leczona w porę może doprowadzić do śmierci.
Alkohol i cukrzyca – wiadomości dla nastolatków:
Po wypiciu alkoholu wzrasta zagrożenie niedocukrzeniem, stąd pamiętaj o regularnym przyjmowaniu posiłków.
pij alkohol z umiarem
nigdy nie pij alkoholu bez jedzenia
kiedy pijesz alkohol, zwłaszcza gdy jest to alkohol wysokoprocentowy, lub gdy piciu towarzyszy taniec, to zjadaj lub wypijaj dodatkowe ilości węglowodanów
wstrzyknij mniej insuliny niż zwykle
często badaj stężenie glukozy we krwi
nigdy nie idź spać bez uprzedniego spożycia dodatkowej przekąski bogatej w węglowodany
rodzaj
alkoholu
ilość
(ml)
alkohol
(g)
węglowodany
(g)
zawartość
energetyczna
(kcal)
zawartość
energetyczna
(KJ)
piwo
piwo mocne
330
330
12,9
19,8
10,6
15,2
127
209
531
874
wino czerwone wytrawne
wino różowe
wino białe wytrawne
wino białe słodkie
porto
150
150
125
125
40
14,3
13,9
11,9
12,8
6,2
0,5
2,1
0,3
7,4
4,4
105
110
87
123
63
440
459
362
513
262
wódka
30
9,6
0,0
6,9
288
nie zauważysz, gdy stężenie glukozy we krwi będzie zbyt niskie
pamiętaj, że Twoja wątroba jest zajęta unieczynnianiem alkoholu i nie będzie mogła uwalniać glukozy aby ratować Ciebie gdy masz niedocukrzenie.
Twoi przyjaciele mogą myśleć, że się zataczasz, bo jesteś pijany, podczas gdy Ty masz niedocukrzenie i potrzebujesz pomocy.
Bądź ostrożny. Powiedz swoim przyjaciołom, że masz cukrzycę i zawsze miej przy sobie kartę identyfikacyjną lub legitymację cukrzycową.
