Mikołaj I był synem cara Pawła I i młodszym bratem Konstantego I. W młodości stronił od nauki i dobrego wychowania. Tron królewski uzyskał dzięki przekupieniu starszego brata. Według Konstantego Mikołaj wraz z bratem zaplanował i zrealizował zamach na życie własnego ojca.
Mikołaj I, po przejęciu władzy, dążył do podboju i zniewolenia innych narodów. Po zajęciu Polski snuł plany podporządkowania sobie całej Europy ? ?Dalej więc? Europę jako jabłko rozetnę, a nuż zatruty obje zatruje połowy?. Car Mikołaj charakteryzował się despotyzmem i okrucieństwem. Nie znosił sprzeciwu, a wszelkie próby przeciwstawienia się władzy surowo karał. Część Polaków dostrzegała zbrodnicze zamiary Cara ? ?To car nasz miłościwy kazał stawić w nocy Te wielkie rusztowanie? jeśli naród zbroi, To będą ścinać głowy?. Car prowadził politykę zastraszania i inwigilacji, której celem było złamanie w Polakach chęci do buntu i utrzymanie porządku w okupowanym kraju. Podejście cara do Polski najlepiej obrazuje scena koronacji na króla Polski. Car, w perfidny i haniebny sposób sprofanował największe dla Polaków wartości.
Mikołaj I bezkarnie popełniał zbrodnie wobec innych narodów, szczególnie Polaków. Kordian, podczas swojej mowy w podziemiach kościoła św. Jana, przypominał okrucieństwa cara ? ?A dziś ? zapytaj mewy lecące z Sybiru, Ilu w kopalniach jęczy? A ilu wyrżnięto? A ilu przedzierzgniono w zdrajców i skalano?? Konstanty także oskarża cara o zbrodnie na Polakach. Jego głównym zarzutem wobec brata jest jednak ojcobójstwo. Mikołaj I z zimną krwią zabił swojego ojca i nie odpokutował swoich win ? ?A wszakże ci sybircy, których karzesz co dnia, Mogą krzyczeć z kibitek: Carze! Z nami razem! Jedź z nami! Bo zabiłeś ojca; niechaj katy Pocałują cię w czoło czerwonym żelazem??
Mikołaj I często wywyższał się pośród poddanych, ukazywał swą pychę i pogardę dla nich. Charakteryzowała go także nieufność i podejrzliwość w stosunku do większości ludzi, a szczególnie najbliższej rodziny. Najlepszym tego przykładem jest reakcja cara na próbę zamachu Kordiana ? Mikołaj od samego początku podejrzewał Konstantego i do końca nie pozbył się swoich podejrzeń.
Ważną role w obrazie cara pełni diabeł. Jego słowa, jakoby śpiący car był niezwykle podobny do szatana ostatecznie ukazują głębie zła Mikołaja. Przykładem perfidnego czynu cara może być skazanie na śmierć Kordiana, który wcześniej został uniewinniony przez Konstantego. Car używa również haniebnej argumentacji podczas kłótni z bratem. Przypomina mu przykre obrazy z dzieciństwa i zbrodnie młodości.
Car Mikołaj I był przykładem okrutnego, despotycznego władcy, któremu zależało jedynie na własnych korzyściach i utrzymaniu władzy. Nie liczył się z poddanymi, często skazując niewinnychna śmierć. Był przy tym niezwykle sprytny i silny psychicznie, potrafił pokonać swojego brata w ?wojnie psychologicznej?. Postępował w sposób haniebny i perfidny, niszczył wszelkie wartości, posuwając się nawet do ojcobójstwa.
