Charakterystyka cywilnego kodeksu austriackiego z 1811 r.
Intensywne prace kodyfikacyjne nad prawem cywilnym w Austrii prowadzone były od czasów Marii Teresy jednak tylko w niewielkiej części zrealizowane zostały za jej następcy Józefa II, który ogłosił w 1787 roku pierwszą część projektu kodeksu, opracowaną przez Jana Hortena, obejmującą prawo osobowe, jako tzw. Kodeks Józefiński (Josephinisches Gesetzbuch). Natomiast w roku 1797 pod kierownictwem wybitnego znawcy prawa natury Karola v.Martini został opracowany projekt kodyfikacji cywilnej pod nazwą Kodeksu cywilnego zachodniogalicyjskiego (Burgerliches Gesetzbuch fur Westgalizien) i wprowadzony do Galicji Zachodniej(ziemie polskie przyłączone do Austrii w III rozbiorze).Terytoria te stanowiły dla austriackiego ustawodawcy „pole doświadczalne” dla wypróbowania praktycznej przydatności nowych kodyfikacji. Kodeks zachodniogalicyjski opierał się ściśle na założeniach filozoficznych prawa natury. Zawierał nieliczne przepisy o charakterze feudalnym, jak np. rozdział „o prawach i obowiązkach między panami i służącymi”. W środowiskach prawniczych wiele dyskutowano na temat kodeksu a zebrane uwagi i doświadczenie z jego kilkuletniego funkcjonowania wykorzystano w ostatniej fazie prac kodyfikacyjnych. Ostateczna redakcja kodeksu uzyskała sankcję cesarską 1 VI 1811 roku a od początku roku następnego kodeks wszedł w życie we wszystkich krajach monarchii habsburskiej, m.in. w Galicji. W latach 1815-1816 kodeks obowiązywał na nowo przyłączonych terytoriach takich jak Tyrol, Dalmacja. W 1852 roku kodeks został na krótko wprowadzony na Węgrzech a także od 1855 roku w Krakowie.
Kodeks cywilny austriacki, nazywany potocznie Allgemeines Burgerliches Gesetzbuch (ABGB), składał się z 1502 paragrafów i dzielił się na trzy działy: o prawie osobowym, o prawie rzeczowym i o przepisach wspólnych prawom osobowym i rzeczowym. Było to nawiązanie do trójpodziału Instytucji Justyniańskich.
ABGB opierał się na założeniach równości podmiotów prawa, wolnej własności i swobody umów. Wprawdzie powstał w czasach absolutyzmu, jednak te instytucje prawne, które dotyczyły feudalnego ustroju społeczno-ekonomicznego zostały pozostawione poza ramami ABGB i regulowane przepisami tzw. politycznymi. Zniesienie feudalizmu spowodowało uchylenie obowiązujących tychże przepisów, natomiast sam kodeks mógł w całości wejść w skład systemu prawnego państwa. Pod względem formy ABGB realizował również postulaty szkoły nowożytnego prawa natury.
Operował sformułowaniami krótkimi i prostymi. Odwoływał się do zdrowego rozsądku i zasad słuszności .Jego ujęcie było na tyle ogólne, że można było podciągnąć pod nie jak największą liczbę przypadków. Zarówno w systematyce jak i terminologii kodeks nawiązywał do prawa rzymskiego.
W XIX wieku przepisy ABGB nie zostały poddane poważniejszym zmianom, ale zmienił się zarówno zakres, jak i charakter stosunków prawnych przez nie regulowanych .Zniesienie feudalizmu i stosunków poddańczych na wsi spowodowało objęcie normami kodeksu własności chłopskiej a wraz z rozwojem kapitalizmu nastąpiła potrzeba wydawania ustaw szczegółowych dla nowych, nie przewidzianych w kodeksie sytuacji.
W początkach XX wieku potrzeba modernizacji ABGB zgodnie z potrzebami czasu i zmianami politycznymi doprowadziła do podjęcia prac nad jego reformą. Opracowany przez rząd projekt zmian został ogłoszony już w czasie I wojny światowej w postaci trzech nowel do ABGB. Nowela I z 1914 roku wprowadzała pewne zmiany w dziedzinie prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego. Nowela II z 1915 roku zawierała przepisy o sprostowaniu i odnowieniu granic. Natomiast najobszerniejsza z nich, nowela III z 1916 roku zmieniała niektóre przepisy prawa zobowiązań. Znowelizowany kodeks cywilny austriacki obowiązywał po I wojnie światowej w kilku krajach monarchii austro-węgierskiej. W Austrii obowiązuje on do dziś, choć jego zasięg praktyczny uległ znacznemu zwężeniu, m.in. w związku z wyodrębnieniem się prawa prywatnego nowych dziedzin, jak prawo pracy czy prawo gospodarcze.
