Do chorób przenoszonych drogą płciową zalicza się kiłę, rzeżączkę, wrzód weneryczny, nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej, ziarnicę weneryczną pachwin, ziarniak weneryczny i zespół nabytego upośledzenia odporności (AIDS). Oprócz chorób przenoszonych typowo drogą płciową, zwanych od niedawna chorobami wenerycznymi, drogą tą można przenosić również inne choroby zakaźne i pasożytnicze. Należą do nich: kłykciny kończyste, zakażenia wywołane rzęsistkiem pochwowym, zakażenia drożdżakowe narządów płciowych, opryszczki narządów płciowych, świerzb, wszawica łonowa i inne. Diagnostyka laboratoryjna chorób przenoszonych drogą płciową obejmuje badania bakteriologiczne bezpośrednie, hodowle, metody serologiczne i immunoenzymatyczne.
Badania bezpośrednie bakteriologiczne polegają na pobieraniu materiału ze zmiany chorobowej i poszukiwaniu w nim drobnoustrojów. W przypadku podejrzenia rzeżączki lub nierzeżączkowego zapalenia dolnych dróg moczowo-płciowych (NGU) materiał pobiera się z cewki moczowej od mężczyzny, z cewki moczowej lub szyjki macicy od kobiet. Przygotowanie do badania polega na obmyciu i opłukaniu wodą lub roztworem wodnym 0,9% chlorku sodu miejsca z którego wydobywa się wydzielina. Badanie jest praktycznie bezbolesne i nie daje żadnych powikłań. Z materiału można wykonać również posiew (hodowlę bakterii na sztucznym podłożu). Wynik badania bezpośredniego można uzyskać tego samego dnia, a wynik posiewu po 48 godzinach.
Badanie bezpośrednie bakteriologiczne w kierunku kiły polega na poszukiwaniu krętka bladego w materiale pobranym od pacjenta. Materiał można pobrać ezą (cienkim, jałowym drucikiem zakończonym pętelką z oczkiem) z owrzodzenia na narządach płciowych lub innego miejsca po odmoczeniu powierzchni przez 20 – 30 minut roztworem wodnym 0,9% chlorku sodu. W badaniu poszukuje się krętków bladych przy pomocy specjalnego mikroskopu z ciemnym polem widzenia. Niekiedy materiał do badania pobiera się z węzła chłonnego. Przed nakłuciem skórę nad badanym węzłem wyjaławia się jodyną lub innym odpowiednim środkiem. Powiększony zwykle węzeł nakłuwa się igłą ze strzykawką, wstrzykuje się kilka kropel roztworu soli fizjologicznej, a następnie aspiruje zawartość węzła i przenosi na szkiełko podstawowe. Tak jak poprzednio, krętki blade poszukuje się w mikroskopie, w ciemnym polu widzenia.
Kiła – informacje ogólne.
Kiła, syfilis, choroba weneryczna wywołana przez infekcję krętkiem bladym (Spirochaeta pallida, Treponema pallidum), szerząca się głównie drogą kontaktu płciowego (tzw. kiła nabyta) lub przez przeniesienie zakażenia z chorej kobiety na dziecko w czasie życia płodowego (kiła wrodzona).
Kiła nabyta
Kiłę nabytą dzielimy na wiele stadiów: po 3-tygodniowym okresie wylęgania następuje kiła I-rzędowa surowiczoujemna, od 6 tygodnia od zakażenia mówi się o kile I-rzędowej surowiczododatniej., powyżej 9 tygodnia rozpoznaje się kiłę II-rzędową (początkowo wczesną, potem nawrotową), powyżej 3 lat od zakażenia – kiłę późną.
Między okresami kiły objawowej chory znajduje się w stadium tzw. kiły utajonej (brak objawów klinicznych, dodatnie odczyny serologiczne).
W każdym okresie kiły występują charakterystyczne objawy chorobowe. I tak:
1) w kile I-rzędowej występuje kiłowa zmiana pierwotna (wrzód twardy), powiększenie węzłów limfatycznych głównie pachwinowych (zależnie od lokalizacji wrzodu). Zmiany te mogą ustępować samoistnie bez leczenia.
2) w kile II-rzędowej występują objawy znamionujące uogólnienie się procesu zakaźnego. Na skórze narządów płciowych, dłoniach, stopach, fałdach skórnych, błonach śluzowych (np. gardła) pojawia się osutka kiłowa, poza tym występuje łysienie i plamiste odbarwienia skóry. Wszystkie węzły chłonne są powiększone.
3) w kile III-rzędowej występują pojedyncze zmiany skórne położone powierzchownie lub głęboko jako guziki kilakowate (kilaki). Kilaki występują w całym organiźmie czyniąc ogromne spustoszenia w kościach, stawach, ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym (pod postacią kiłowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, wiądu rdzenia i porażenia postępującego) oraz w narządach wewnętrznych.
Rzeżączka, tryper, choroba weneryczna wywołana przez dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae). Zakażenie następuje głównie przez kontakt płciowy.
U mężczyzn rzeżączka objawia się po 2-5 dniach m.in.: ropnym wyciekiem z cewki moczowej, bolesnym oddawaniem moczu i bolesnymi wzwodami, natomiast u kobiet przebiega skąpo objawowo – obfitymi, ropnymi upławami oraz pieczeniem przy oddawaniu moczu.
Chora matka może zakazić dziecko podczas porodu, powodując u niego zapalenie spojówek prowadzące do ślepoty, dlatego też profilaktycznie każdemu noworodkowi zakrapla się oczy 1-2% azotanem srebra (zabieg Crédégo).
Przy braku lub niewłaściwym leczeniu dochodzi do zapalenia przewlekłego, którego powikłaniem są: zapalenia przydatków (prowadzące do niepłodności) i błony śluzowej macicy, zapalenie cewki moczowej (prowadzące do jej zwężenia), gruczołu krokowego i najądrza. W przebiegu rzeżączki może też wystąpić zapalenie stawów, najczęściej kolanowego i łokciowego.
Leczenie penicyliną, profilaktyka polega na wczesnym wykrywaniu, stosowaniu prezerwatyw, unikaniu przygodnych kontaktów seksualnych.
Rzęsistkowica, trichomonadosis, zakażenie dróg moczowo-płciowych u kobiet i u mężczyzn wywołane przez rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis). U kobiet powoduje on zwykle pieniste upławy oraz silny świąd sromu o różnym nasileniu. U mężczyzn zakażenie umiejscawia się w cewce moczowej, doprowadzając do wycieku z cewki, zwykle śluzowo-ropnego.
Do zakażenia rzęsistkowicą u kobiety może dojść drogą kontaktu płciowego, ale także w wyniku kąpieli w basenach, korzystania z urządzeń sanitarnych i in. Rzęsistkowica u mężczyzn przenoszona jest wyłącznie drogą płciową.
Leczenie metronidazolem, aminitrolem.
Kłykciny kończyste, wirusowa choroba skóry. Objawy kliniczne: na zewnętrznych narządach płciowych, rzadziej w innych fałdach ciała, brodawkowate, uszypułowate wykwity, które przy nasilonych zmianach doprowadzają do kalafiorowatych rozrostów, powodują bolesność, pieczenie i cuchnące upławy.
Leczenie: wyłyżeczkowanie po zamrożeniu chlorkiem etylu, elektrokoagulacja, niszczenie płynami żrącymi.
Zapobieganie chorobą przenoszonym drogą płciową.
Najpewniejszym zabezpieczeniem przed zarażeniem się chorobami przenoszonymi drogą płciową jest szklanka wody zamiast, czyli zachwanie całkowitej wstrzemięźliwości seksualnej. Lecz jest mało prawdopodobne, by ktoś chciał je stosować. Pamiętać trzeba, że ryzyko zarażenia się tymi chorobami jest wprost proporcjonalne do liczby partnerów/partnerek seksualnych. Dlatego należy się wystrzegać przygodnych znajomości i nie powinno się zbyt pochopnie decydować na współżycie z osobą dopiero co poznaną. Takie nagłe zauroczenie może mieć przykre następstwa. Pamiętać trzeba również o tym, że dla osoby, która zbyt łatwo zgadza się na współżycie lub natarczywie do niego dąży, nie jesteśmy tym jednym jedynym bądź tą jedną jedyną. Traktowanie seksu jako sportu, chęci przeżycia przygody czy „zaliczenia” partnerek/ów nie jest właściwe.
Jeśli partnerzy są sobie wierni, i przed podjęciem współżycia byli zdrowi, to ryzyko zachorowania jest takie samo jak w przypadku abstynencji, czyli równe zeru.
A co z tymi, którzy nie umieją żyć w monogamii (czyli z jedną partnerką lub partnerem)? Zabezpieczyć się! Koniecznie stosować prezerwatywy (kondomy). Prezerwatywy dość skutecznie zapobiegają zarażeniom chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz nieplanowaną ciążą. Ważne jest, by były odpowiedniego rozmiaru, nieuszkodzone i prawidłowo zakładane. Prezerwatyw nie należy używać po upłynięciu terminu ważności!
Jeżeli ktoś miał „podejrzany” stosunek płciowy, po którym zauważył u siebie jakieś niepokojące objawy, koniecznie musi skontaktować się z lekarzem, a do czasu postawienia przez niego diagnozy w ogóle powstrzymać się od kontaktów seksualnych. Pamiętać trzeba, że również osoba(y), z którą(ymi) ostatnio się współżyło, powinna(y) poddać się badaniom. Choć obecnie większość chorób przenoszonych drogą płciową można skutecznie i dość łatwo wyleczyć, to żartów nie ma. W stadium zaawansowanym choroby te, nie leczone bądź leczone domowymi sposobami, mogą prowadzić do bezpłodności, poważnych uszkodzeń narządów wewnętrznych, a nawet śmierci.
„Młodość przemija. Opinia i choroby weneryczne pozostają.”
(Krystyna Nepomucka, „Małżeństwo niedoskonałe”).
AIDS – choroba, której możesz uniknąć!
Co to jest AIDS?
AIDS – zespół nabytego upośledzenia odporności. Jest to nowa, groźna choroba, przenoszona głównie przez kontakty seksualne. Choroba szerzy się gwałtownie w wielu krajach wszystkich kontynentów i dotarła już także do Polski.
Jaka jest przyczyna AIDS?
Przyczyną choroby jest wirus o nazwie HIV, który niszczy odporność organizmu. Po zakażeniu choroba rozwija się powoli i ujawnia po wielu miesiącach, lub nawet po kilku latach. Nie u wszystkich zakażonych występują objawy, większość z nich nie choruje, choć w ich organiźmie znajdują się zarazki. Tacy pozornie zdrowi „nosiciele zarazka” mogą przez stosunki seksualne lub przez krew zakażać innych, tak samo jak chorzy na AIDS.
Jak dochodzi do zakażenia?
Najczęściej dzieje się to w wyniku stosunku seksualnego z osobą zakażoną. Wirusy, które znajdować się mogą nie tylko we krwi osoby chorej, lecz także w nasieniu (spermie) lub wydzielinie pochwy, przenikają w czasie stosunku do krwi osoby zdrowej przez drobne, nieraz prawie niedostrzegalne, uszkodzenia skóry lub błony śluzowej. Wirus może być przenoszony z mężczyzny na kobietę, z kobiety na mężczyznę oraz z mężczyzny na mężczyznę (w czasie stosunków homoseksualnych). Narkomani wstrzykujący sobie dożylnie narkotyki mogą zakażać się, wymieniając między sobą nie sterylne igły i strzykawki używane przez inną osobę.
Kto jest szczególnie narażony na zakażenie?
Najbardziej narażają się na zakażenie osoby zmieniające często partnerów seksualnych, gdyż łatwo mogą natrafić na człowieka zakażonego, który nic o tym nie wie i czuje się zdrów. Nie można więc rozpoznać, że ma się kontakt z osobą zakażoną. Narażeni są zwłaszcza mężczyźni-homoseksualiści, utrzymujący stosunki z mężczyznami, oraz biseksualiści, to jest współżyjący zarówno z kobietami jak i mężczyznami. Narażają
się też mężczyźni współżyjący z wieloma kobietami, kobiety mające wielu partnerów lub trudniące się prostytucją i ich klienci, narkomani wstrzykujący sobie dożylnie narkotyki, a także kobiety, które są partnerkami narkomanów i biseksualnych mężczyzn. Dawniej ryzyko zakażenia dotyczyło także chorych na hemofilię (chorobę polegającą na zaburzeniu krzepnięcia krwi), otrzymujących leki wytwarzane z krwi. Ponieważ obecnie bada się krew wszystkich dawców, leki te są bezpieczne.
Jak można uniknąć zakażenia?
Nie można się zakazić przez podanie ręki, zwyczajne uściski czy pocałunki, przez szklanki, nakrycia stołowe i talerze, przez klozet czy wannę.
Zakażenie nie przenosi się przez kaszel, czy kichanie.
Nie grożą zakażeniem zwykłe, codzienne kontakty z osobą chorą na AIDS lub zakażoną wirusem HIV: w domu, w pracy lub szkole, tramwaju i autobusie. Pobieranie krwi jest bezpieczne, ponieważ w placówkach służby zdrowia używa się wyłącznie sterylnych igieł i strzykawek, a wirus HIV ginie łatwo pod wpływem gotowania i środków dezynfekcyjnych.
Jakie są objawy AIDS?
Nie są charakterystyczne i chorobę może rozpoznać tylko lekarz.
Objawy: powiększenie węzłów limfatycznych na szyi i pod pachami, znaczne osłabienie, chudniecie, gorączka trwająca kilka tygodni, utrzymująca się ponad miesiąc biegunka, duszność i suchy kaszel, czasami nowotwór skóry lub błon śluzowych zwany mięsakiem Kaposiego.
Czy AIDS to poważna choroba?
Niestety tak. Jeżeli doszło już do utraty odporności organizmu i rozwoju AIDS – choroba postępuje i zwykle kończy się śmiercią. Należy jednak pamiętać, że u większości zakażonych wirusem HIV nie pojawia się AIDS. W naszym kraju jak dotąd zakażenia nie są częste. Od nas wszystkich jednak zależy, aby nie doszło do szybkiego rozprzestrzeniania się choroby.
Jak można zmniejszyć ryzyko AIDS?
Współżycie z jednym, stałym, zdrowym partnerem, który przestrzega tej samej zasady, jest pewnym sposobem uchronienia się od zakażenia. Osoby, które po krótkotrwałej znajomości łatwo decydują się na odbycie stosunku, zwykle miały wcześniej kontakty seksualne z wieloma osobami i często bywają zakażone różnymi chorobami przenoszonymi drogą płciową: kiłą, rzeżączką, a także wirusem wywołującym AIDS. Ograniczenie liczby partnerów i stosowanie prezerwatywy przez cały czas trwania stosunku bardzo zmniejsza niebezpieczeństwo zakażenia. W przypadku kontaktu z inną osobą zawsze należy używać prezerwatywy. Osoby wstrzykujące sobie narkotyki powinny bezwzględnie tego zaniechać. Jeśli jednak tego nie zrobią, nie wolno im pożyczać sobie wzajemnie strzykawek, igieł czy nabierać narkotyku ze wspólnego naczynia. Jest to bardzo niebezpieczne, bo łatwo można przenieść wirusa do krwi.
Co robić w razie podejrzenia choroby?
Osoby należące do wymienionych powyżej grup zwiększonego ryzyka na zakażenie powinny w razie stwierdzenia wyżej opisanych objawów zgłosić się do poradni dermatologicznej, gdzie zostaną poddane badaniom i gdzie – w razie potrzeby – będzie od nich pobrana krew do badań laboratoryjnych. W zasadzie poza kręgiem osób z grup zagrożenia, zachorowania nie zdarzają się u nas zupełnie. Ci, którzy nie należą do wymienionych grup, nie powinni więc obawiać się zachorowania, jeśli przestrzegają podanych zasad postępowania.
AIDS jest chorobą, która nie przychodzi sama. O AIDS trzeba się postarać. Zakażenia można więc uniknąć. Pamiętać trzeba, że nieraz już w wieku kilkunastu lat młodzi ludzie miewają pierwsze doświadczenia seksualne lub próbują wstrzykiwania narkotyków. Trzeba pomyśleć czym to może grozić! Trzeba pomyśleć o AIDS!
