Wzrok jest to zdolność odbioru fal elektromagnetycznych w zakresie światła widzialnego, za pośre- dnictwem wyspecjalizowanych narządów-oczu.
WYTRZESZCZ OKA
Jednym z głównych objawów zmian chorobowych w oczodole jest wytrzeszcz gałki ocznej.Wysuwa się ona wtedy ku przodowi, czasem przemieszcza się w kierunku poziomym lub pionowym.Wytrze- szczowi towarzyszą często: ograniczenie ruchomości oka,obrzęk i przekrwienie powiek oraz spojó- wek,niekiedy bolesność samoistna lub w czasie poruszania okiem.
Częstą przyczyną obustronnego wytrzeszczu są choroby gruczołu tarczowego.Może on występować w postaci złośliwej,z dużym obrzękiem spojówki i utrudnieniem zamykania powiek.Stan ten wymaga szybkiego leczenia przez internistę i okulistę,gdyż nawet krótkotrwała niedomykalność powiek może doprowadzić do ciężkiego uszkodzenia rogówki.Wytrzeszcz jednostronny może być spowodowany stanem zapalnym tkanek oczodołu.Miejscem wyjścia zakażenia jest najczęściej gałka oczna,zatoki przynosowe,jama czaszki.Poza wytrzeszczem występują obrzęk,zaczerwienie oraz bolesność powiek i spojówek,podwyższenie temperatury ciała.Odjawów tych nie należy lekceważyć,gdyż zakażenia oczodołowe mogą szybko rozprzestrzenić się,dając grożne dla życia powikłania ogólne.Konieczna jest więc możliwie szybka pomoc lekarza.
ZAPALENIE BRZEGÓW POWIEK
Najczęstszą chorobą powiek jest zapalenie ich brzegów,łączące się często z zapaleniem spojówek.Odjawy są bardzo charakterystyczne:brzeg powieki jest zaczerwieniony,tworzą się łuski i owrzodzenia u nasady rzęs.Rzęsy wypadają,a u brzegu powieki powstają blizenki.Przyczyną choro-by może być: zakażenie bakteryjne, schorzenia ogólne, nie wyrównane wady refrakcji.
ZAPALENIA I NOWOTWORY SPOJÓWEK
Spojówki spełniają rolę ochronną. Ich najczęstszą chorobą jest zapalenie o typowych, stosunkowo ła-twych do rozpoznania objawach. Chory odczuwa pieczenie, świąd,kłucie pod powiekami, występuje łzawienie,światłowstręt. Spojówki, normalne bladoróżowe, stają się zaczerwienione, obrzękłe.W wor-ku spojówkowym pojawia się wydzielina, gromadząca się w kącikach i na brzegach powiek, czasem wyciek ropny. Powieki są często obrzękłe, a ich brzegi ,,sklejają się”,zwłaszcza po śnie nocnym. Przy-czyną ostrego zapalenia są różnego rodzaju bakterie, najczęściej ropne. Niektóre z tych bakterii mogą znajdować się w worku spojówkowym i nie wywoływać stanu zapalnego aż do momentu, gdy dołączy się czynnik drażniący spojówki np. kurz, chemikalia, drobny uraz.
Wymienione wyżej czynniki, a ponadto jeszcze dym papierosowy, promieniowanie podczerwone lub nadfioletowe, złe oświetlenie mogą być przyczyną przewlekłych zapaleń spojówek, o powolnym po-czątku i długotrwałym przebiegu. Objawy zapalne są wtedy mniej zaznaczone i nasilają się rano i wie-czorem. Leczenie zapaleń spojówek, zwłaszcza form przewlekłych, nie jest łatwe i powinno być pro-wadzone przez specjalistę.Rzadko pomagają domowe środki, taki jak przemywanie oczu naparem ru-miankowym lub słabej herbaty. Trzeba zastosować odpowiednie leki w postaci kropli lub maści. Sto-sowanie na własną rękę leków ocznych może przedłużyć chorobę, a nawet doprowadzić do skutków ubocznych.W przypadkach nasilających się przewlekłych zapaleń spojówek i brzegów powiek należy zwrócić się do okulisty.
JAGLICA
Osobom starszym, a także tym, które przebywały w Afryce i Azji, znana jest choroba zakaźna oczu zwana jaglicą. Obecnie w Polsce występuje bardzo rzadko. Wywołana jest przez zarazek zaliczany do wirusów, przenosi się za pośrednictwem owadów i przedmiotów wspólnego użytku. Charakteryzuje się rozwojem w spojówce żółtawych grudek, przypominających jagły, które stopniowo wzrastają, po-tem pękają, wydzielając substancję silnie zakaźną. Choroba obejmuje powieki i rogówkę, doprowa-dzając stopniowo do upośledzenia wzroku. Leczenie musi być prowadzone w szpitalach i przycho-dnich okulistycznych.
ZAPALENIA I ZWYRODNIENIA ROGÓWKI
WRZÓD PEŁZAJĄCY
Do najczęstszych postaci zapalenia rogówki należy wrzód pełzający, wywołany przez bakterie ropne. Ich źródłem może być zmieniony zapalnie woreczek łzowy lub spojówka.Choroba zaczyna się na ogół od drobnego urazu rogówki, która następnie ulega zakażeniu. Powstający nacisk szybko rozpada się i wytwarza się owrzodzenie rozszerzające się na całą rogówkę.Oko jest silnie przekrwione, a rogówka matowa o nierównej powierzchni. Wrzód pełzający jest bardzo groźną chorobą, gdyż może doprowa-dzić do utraty wzroku, a nawet oka. Leczenie musi być prowadzone w warunkach szpitalnych, gdyż choroba postępuje szybko i tylko wczesne zastosowanie odpowiednich leków może zapobiec ciężkim następstwom. Z reguły jednak po wygojeniu pozostaje w rogówce biała blizna-bielmem.
ZAĆMA
Zaćmą, czyli kataraktą, nazywamy zmętnienie soczewki oka. Powstaje ono z wielu przyczyn, niezu-pełnie poznanych, a powodujących zabużenia przemiany materii soczewki i utratę jej przejrzystości.
Zapalenia twardówki
Przyczyną choroby są zakażenia bakteryjne, grzybicze lub odczyny alergiczne. Najczęściej występuje ona u osób z chorobami reumatycznymi. Objawem zakażenia jest ograniczone, silne przekrwienie twardówki, przeświecające fioletowo przez spojówkę. Czasem tworzą się guzkowate nacieki, bardzo bolesne przy ucisku. Zapaleniu towarzyszą zwykłe bóle oka. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków, zgodnie z zaleceniami okulisty.
JASKRA
W prawidłowym oku odbywa się stale krążenie płynu śródocznego, który odżywia przejrzyste tkanki oka i utrzymuje prawidłowe ciśnienie śródoczne. Jaskra polega na podwyższeniu tego ciśnienia i mo-żę powstawać z różnych przyczyn.
ZAPALENIA I ZWYRODNIENIA SIATKÓWKI
Rozmaite czynniki chorobotwórcze mogą dostać się z krwią mogą dostać się do siatkówki i przylega-jącej do niej naczyniówki. Rozwija się wtedy stan zapalny, którego objawy zależą od miejsca uszko-dzenia siatkówki. Zwyrodnienie siatkówki jest następstwem zmian zapalnych, albo też występuje samoistnie, często jako choroba wrodzona lub dziedziczna. Część tych chorób ujawnia się w młodym wieku, inne rozwijają się powoli i rozpoznawane są u dorosłych. Zwyrodnienia plamki powodują po-garszanie się ostrości wzroku i mroczki w polu widzenia. Zwyrodnienie obwodowe siatkówki wywo-łuje zwężanie się pola widzenia i upośledzenie adaptacji do ciemności. Leczenie zwyrodnień siatków-ki jest objawowe i często mało skuteczne.
ODWARSTWIENIE SIATKÓWKI
Choroba polega na oddzielaniu się siatkówki od leżącej pod nią naczyniówki. Może to nastąpić wtór-nie w wyniku zmian zapalnych lub nowotworowych, rozwijających się w naczyniówce i unosząc siat-kówkę. Choroba jest bezbolesna, a typowym objawem jest pojawienie się w polu widzenia uporczy-wych błysków, mroczków lub zasłony przed okiem. Objawy te stopniowo nasilają się, w miarę jak siatkówka się odwarstwia. U osób z dużą krótkowzrocznością nawet słaby uraz oka mogą spowodo-wać przedarcie i odwarstwienie siatkówki. Leczenie odwarstwienia siatkówki jest wyłącznie operacyjne.
ZAPALENIE I ZANIK NERWU WZROKOWEGO
Zapalenie różnych odcinków nerwu wzrokowego występuje najczęściej w przebiegu chorób zaka-źnych, reumatycznych, w cukrzycy, w zatruciach. Początek jest zwykle nagły. Choroba wymaga szyb-kiego leczenia, najlepiej szpitalnego, gdyż może spowodować zanik nerwu wzrokowego i nieodwra-calne osłabienie wzroku lub całkowitą jego utratę.
CHOROBA ZEZOWA
NIEDOWIDZENIE OKA
Niedowidzenie oka jest następstwem nie leczonego zeza. Jeśli oko odchyla się od położenia prawidło-wego, wtedy obraz świata zewnętrznego pada na inną część siatkówki niż w oku zdrowym patrzącym na wprost.Powoduje to duże zaburzenia widzenia i wyłącznie oka zezującego z obuocznego widzenia.
Po pewnym czasie niedowidzenie utrwala się i leczenie staje się mało skuteczne.
OCZOPLĄS
Oczopląs jest to zjawisko polegające na mimowolnych, rytmicznych drganiach gałek ocznych, najczę-ściej w płaszczyźnie poziomej. Występuje on w różnych chorobach ośrodkowego układu nerwowego oraz w wadach rozwojowych oka połączonych z dużym osłabieniem wzroku. Leczenie oczopląsu jest bardzo trudne, a jego skuteczność ograniczona. W każdym przypadku zeza lub oczopląsu u małego dziecka konieczne jest dokładne badanie oka, gdyż zarówno zez, jak i oczopląs mogą być objawami towarzyszącymi innym poważnym chorobom narządu wzroku.
