W XIX w. nasza ojczyzna znalazła się pod zaborami : rosyjskim, pruskim i niemieckim. Polska znalazła się w bardzo trudnej sytuacji gospodarczej, ekonomicznej i politycznej. Trzech zaborców postanowiło w sposób okrutny i bezwzględny rozprawić się z Polską raz na zawsze. Nasi rodacy oczywiście za wszelką cenę chcieli odzyskać niepodległość i utworzyć suwerenne państwo. Rozpoczęła się walka o wolność…
Powstanie listopadowe to był wielki, spontaniczny zryw niepodległościowy. Wybuchło ono 29 XI 1830r. Mało liczebna i niezorganizowana armia Polska nie miała jednak szans w konfrontacji z wrogiem. Żadne z państw europejskich nawet nie poparło dążeń Polaków do wyzwolenia się od oprawców. Powstanie przyniosło ze sobą wiele złego, teraz reperkusje ze strony zaborców były jeszcze poważniejsze. Rozprawiano się ze wszystkimi organizatorami buntu, była to chęć odwetu na powstańcach. Teraz na wielką skalę germanizowano i rusyfikowano szkoły, urzędy i wszelkie instytucje. Jednak po powstaniu Listopadowym Polak stał się symbolem człowieka odważnego i walecznego. Na pewno duże znaczenie miało to, iż wygraliśmy kilka drobniejszych bitew. Obudziło to świadomość narodową i patriotyzm naszych przodków. Walczyli razem ludzie z różnych zaborów i to ich zbliżyło jako rodaków. Takie zbliżenie, wspólna walka o ojczyznę były bardzo istotnym elementem psychologicznym pozwalającym wierzyć Polakom, że można walczyć i można to robić razem mając jeden wspólny cel. Teraz stało się jasne, że można a nawet trzeba walczyć o Polskę.
W nocy z 22 na 23 stycznia 1863r wybuchło nowe powstanie nazwane potem Styczniowym. Wybuch powstania przyśpieszyło ogłoszenie tzw. branki czyli przymusowego poboru do wojska. Początkowo powstańcy nie odnosili większych sukcesów jednak pomimo przewagi Rosjan i braku w szeregach powstańców wykwalifikowanych żołnierzy powstanie nie upadło…
Trwała walka partyzancka Polskich żołnierzy z większą i lepiej uzbrojona armią rosyjską. Przewaga wroga znowu niestety doprowadziła do upadku powstania. 11 IV 1864 władze powstańcze zostały aresztowane, a 5 VIII Romuald Traugutt wraz z towarzyszami zostali rozstrzelani. Na skutek powstania nastąpiła likwidacja resztek odrębności królestwa Polskiego, masowe zsyłki ludności na Syberię, ogromne straty w ludziach, ogromne straty materialne.
Oba powstania zakończyły się więc klęskami militarnymi i nasilały tylko antypolskie działania oprawców, ale czy powstania te miały jakieś znaczenie pozytywne…
Sądzę, że dobrze to widać na przykładzie zaboru Austriackiego, gdzie żyjący Polacy mieli najwięcej swobody, to właśnie tam powstawały wybitne dzieła literackie, których tematem była zwykle klęska powstań. Pisarze starali się „podnieść na duchu” swoich rodaków. W tym okresie powstawały dzieła, których myślą przewodnią była idea „ku pokrzepieniu serc”, przykładem takich powieści jest trylogia Sienkiewicza. Innym przykładem jest „Kordian” Słowackiego jako dramat narodowy, ponieważ dotyczy problemów narodu w dramatycznym okresie jego historii. „Lalka” Prusa powszechnie uważana jest za najwybitniejszą powieść XIX w., przyniosła obraz społeczeństwa po powstaniu styczniowym. „Dziady część III” Mickiewicza jest to dramat o problemach narodu w niewoli. Przykładów literackich z tego okresu jest bardzo wiele. Polacy głównie pisali je po to, aby ludzie nie stracili poczucia polskości oraz, aby uwierzyli, że to jeszcze nie koniec ich ojczyzny.
Sądze, że powstania pomimo ogromnych strat w ludziach miały olbrzymie znaczenie dla przyszłości naszego kraju. To powstania pokazały heroiczną walkę o własną ojczyznę. To podczas powstań ludzie oddawali swoje własne ŻYCIE za WOLNOŚĆ. Podejmując morderczą z góry przegraną walkę o Polskę i jej niepodległość. Bohaterowie tamtych dni budowali w następcach silną więź patriotyczną. To oni pokazali następnym pokoleniom , że nigdy nie można się poddawać. To powstańcy spowodowali, że ogromnie ważne stały się słowa „Jeszcze Polska nie zginęła, póki my żyjemy…”
Przypomnieli również o sobie w Europie, że chociaż nie było na mapie Polski istnieli jeszcze ludzie, którzy z dumą nazywali siebie Polakami i chcieli odzyskać swoją ojczyznę.
To dzięki nim zaczęło się budować zupełnie inne społeczeństwo od teraz interesy wszystkich stały się bardziej istotne od interesów jednostek. Polacy zrozumieli, że siła tkwi w jedności i teraz razem już walczyli z wrogiem…
Dzisiaj Polska to wolny niepodległy kraj, a odpowiedź na pytanie: „Czy powstania były potrzebne” wydaję się nie tyle prosta co oczywista…
