John Brown to ciemnoskóry,amerykański farmer, który 16 pażdziernika 1859 roku na czele kilkunastoosobowego oddziału dokonał ataku na arsenał Harpers – Terry w Stanie Virgina, aby w ten sposób znieść niewolnictwo murzyów w USA, sam jednak trafił do więzienia i skazany został na śmierć przez powieszenie. Egzekucję wykonano równy miesiąc później, ale zanim do nie doszło, przez Stany Zjednoczone przetoczyla się fala solidarnościowych wystąpień. Wydarzenie wzburzyło także humanisów z innych krajów między innymi Victora Hugo. Był wśród nich i Norwid. Tuż po zgładzeniu Browna wystoswał on list do polonii amerykańskiej i dołączył do niego wiersz, który też miał formę listu- poetyckiego skieowanego do samego Johna Browna.
Utwór przepełnia gorzka ironia. Stany Zjednoczone, które opowiadały się za ideałami wolności i sprawiedliwości społecznej okazały sie krajem rasistowskim. W monologu podmiotu lirycznego pojawiają się makabyczne okoliczności samej egzekucjii związane z nią rekwizyty: ogromne rusztowanie, sznury obejmujące szyję starego Murzyna, ziemia usuwająca się spod jego stóp, te konkrety czynią obraz bardzo plastycznym i potęgują jego dramaturgię. W refleksji pojawiającej się tuż po bbrazie śmierci Browna brzmi ton wyrzutu i szyderstwa. Upersonifikowana Ameryka patrząc na swój gwieździsty sztandarkrzyczy : \”Korony mojej sztucze ognie zgaście. / Noc idzie czarna, noc z twarzą Murzyna\”. Te słowa brzmią niczym prorocza wizja zapowiadająca nadejście czasów zła rasistowskiej pogardy, której symbolem jest noc. Utwór nie kończy się jednak tym pesymistycznym akcentem. Śmierc Browna nie była pozbawiona sensu, to jedna z ofiar na trudnej drodze budowanianarodowej solidarności i poczucia wspólnoty: \”Bo pieśń nim dojrzy, człowiek nieaz skona, / Aniżli skona pieśń, naród najpierw wstanie\”.
Norwid za najważniejsze zadanie sztuki uważał dążenie do prawdy i budzenie sumień ludzikch. Uważał, że artysta jest rzemieślnikiem, ma pracować, organizować, być architektem słowa, a to nie to samo, co romantyczne natchnienie. Rola artysty to szukanie prawdy, walka ze złem, praca
