Droga ku demokracji szlacheckiej – w Polsce w XV i XVI w

 

SEJMY WALNE:

1501 – Mielnik Ustanowiono akt mówiący o tym że władza nad państwem leży w rękach szlachty a król może jedynie przewodzić sejmowi

1504 – Piotrków Ustanowiono że król nie może rozdawać domen bez zgody sejmu

1505 – Radom Ustanowiono konstytucję Nihil Novi ( nic nowego ) mówiła o tym że nic nowego nie może być ustanowione bez zgody obu izb sejmu. Zniesiono przywilej mielnicki.

1562 – Piotrków Zygmunt August przyjmuje warunki ruchu egzekucyjnego ( patrz niżej )

1569 – Lublin Ustanowiono akty o utworzeniu Unii polsko – litewskiej ( patrz niżej )

PRZYWILEJE:

1374 Koszycki Ustalono podatek : 2 grosze od łanu

1422 Czerwiński Król nie może odbierać szlachcie majątku bez wyroku sądu

1430 – 33 Jedlińsko – Krakowski Szlachcic może być aresztowany i sądzony tylko za wyrokiem sądu

1454 Cerkwicko – Nieszawski Król nie może zwoływać pospolitego ruszenia bez zgody sejmików ziemskich

STATUTY PIOTRKOWSKIE : ( ustanowione za panowania Jana Olbrachta )

– ziemię może posiadać tylko szlachcic

– szlachta jest zwolniona z opłat celnych

– wyższe urzędy zastrzeżone są tylko dla szlachty

STRUKTURA ADMINISTRACYJNA :

KRÓL : – polityka zagraniczna i wewnętrzna – dowództwo nad armią – mianowanie urzędników (też biskupów ) – ustawodawstwo – zwoływanie sejmów

IZBA POSELSKA : ( składała się z szlachty różnych stanów będącej reprezentantami sejmików szlacheckich ) – uchwalała proponowane podatki

SENAT : ( Składał się z możnowładców, wysokich urzędników, biskupów ) – powstał z Rady Królewskiej – członkowie senatu nie byli wybierani w wyborach ( członkostwo było uwarunkowane pozycją społeczną )

SEJM: – ustanawiał ustawy i konstytucje – regulował liczebno?ć wojsk i wysoko?ć podatków – głosowanie sejmu opierało się na zasadzie jednomy?lno?ci

UNIA POLSKO – LITEWSKA 1569 r.

– Unia realna – Litewscy szlachcice przejmują polskie przywileje

WSPÓLNE : – król – senat – sejm – przywileje

OSOBNE : – urzędy – wojsko – skarb

SĄDY EGZEKUCYJNE :

Sąd z 1562 r. : – lustracja dóbr – kontrola legalno?ci i zwrot nielegalnie otrzymanych królewszczyzn – powołanie wojska kwarcianego – finansowanego z czwartej czę?ci dochodów z domeny królewskiej – reforma podatków

Sądy z lat 1563 – 1569 : – ustawa o kontroli sejmu nad pracą podskarbich – ustanowiono podatek dla kleru