Radion Romanowisz Raskolnikow był 23 – letnim studentem wydziału prawa uniwersytetu petersburskiego. Trudna sytuacja finansowa zmusiła go do przerwania nauki po trzech latach. Na skromne życie pozwalały mu pieniądze przysyłane przez matkę – Pulcherię Aleksandrowną i siostrę Dunię (Ardoitę Romanową). Nie posiadają środków do życia daje lichwiarce – Alonie Iwanowej, cenne rzeczy w zastaw. Po kilku wizytach u staruszki Raskolnikow układa plan zabójstwa. Przypadkowo dowiaduje się o chwili, w której Alona będzie w domu sama. Wykorzystując tą sytuację zabił ją i zrabował jej dobytek. Dramat jednak powiększa niespodziewaną wizytą w momencie zabójstwa siostry Alony – Lizawiety. Przerażony Raskolnikow popełnia następnie zbrodnię na siostrze Alony. Życie mordercy staje się koszmarem. Przepełniony wewnętrznymi sporami oraz wyrzutami sumienia cierpi i toczy walkę ze samą sobą. Z wydźwignięciu z cierpienia pomaga mu Sonia Marmieładowa – córka alkoholika. Poznaje ją na pogrzenie starca i wyznaje jej prawdę o dokonanej zbrodni. Ona namawia go do zgłoszenia się na policję i poniesienia zasłużonej kary. Rodian wyznaje prawdę komendantowi Pietrowiczowi. Dzięki Soni, która razem, z nimi odbywa karę staje się nowym człowiekiem i postanawia zmienić na lepsze swoje życie.
Powieść \”Zbrodnia i kara\” należy do nurtu powieści psychologicznych. Autor wyposażył swojego bohatera w niezwykłą wrażliwość i postawił go wobec problemu przerastającego możliwości zwykłego człowieka. Powieść to wnikliwa analiza schematu zbrodni dokonanych przez Raskolnikowa. W toku akcji obserwujemy zmiany jakie zachodzą w jego sposobie myślenia i działania, jesteśmy świadkami głębokich analiz psychicznych, spojrzenia na wnętrze bohatera (bibisekcja).
\”Zbrodnia i kara\” jako powieść filozoficzna:
\”Zbrodnia i kara\” przypomina powieść kryminalną, ale nią nie jest. Schemat fabularny nie został podporządkowany tropieniu zbrodniarza. Znamy go od początku, dodatkowym zaprzeczeniem poetyki detektywistycznej jest szczegółowy opis przeżyć przestępcy. Jest on świadom swego czynu. Sam go przecież teoretycznie przygotował, mimo iż proces wykonawczy przebiegał przy jego ograniczonej świadomości. Bohater przeżywa zamęt, przerażenie i odrazę do samego siebie. Te cierpienia są karą za zbrodnię, ale są również szansą odrodzenia o tym jak Roskolnikow wyrzeka się swej przestępczej idei, jak stopniowo się wali w gruzy obraz świata, który sobie wymyślił, nie wiemy prawie nic. Proces jego duchowej odnowy jest tajemnicą, bo to zjawisko niewyrażalne w słowach. \”Zbrodnia i kara\” ukazuje pełną dramaturgie wewnętrzną i rozdarcie bohatera oraz drogę wychodzenia z duchowej i moralnej depresji. Struktura powieści, zarówno w jej planie fabularnym, jak i filozoficznym, ma charakter otwarty, obszar zagadki, tajemnicy, niepowodzenia, aluzji jest tu elementem bardzo istotnym. Droga, którą przebył bohater zbrodni stanowi szczególne doświadczenie moralne i filozoficzne, którego przypominanie nie traci aktualności wobec współczesnych zagrożeń, kryzysów i zbyt uproszczonych odpowiedzi na wciąż te same \”przeklęte pytania\”.
