Powietrze
Powietrze na obszarze województwa śląskiego jest czynnikiem stanowiącym poważny problem zagrażający zdrowiu mieszkańców. Zawiera ono bowiem dużą ilość pierwiastków tablicy Mendelejewa przekraczających często obowiązujące wartości dopuszczalne. Z badań przeprowadzonych przez służbę sanitarno – epidemiologiczną wynika ze stężenie roczne pyłu zawieszonego przekraczało wartości dopuszczalne od 32% do 406%. Stężenie dwutlenku siarki (SO2) było wyższe w przypadku stężeń rocznych o 203%, a dobowe około czterokrotnie. Wartości stężeń tlenku azotu (NO2) było przekroczone w przypadku stężenia rocznego maksymalnie o 168%.
Dodatkowo w naszym powietrzu znajdują się :
Fluor (F) stężenie roczne przekroczone : o 31%
Fenol (C6H5OH) stężenie roczne przekroczone :108% – 980%
Formaldehyd (CH20) stężenie roczne przekroczone ok.:1050%
Amoniaku (NH3) stężenie roczne przekroczone ok.: 55%
Tlenek węgla (CO) stężenie roczne przekroczone : 58 razy
Ołów (Pb) stężenie roczne przekroczone o : 655%.
Kadmu (Cd) stężenie roczne przekroczone o: 615%.
Miedź (Cu) stężenie roczne przekroczone o: 742%.
Benzopiren (B-a-P) stężenie roczne przekroczone 125 razy
Wynika badań z woj. Katowickiego z 1991 r.
Zanieczyszczenia wód
Czystość wody jest niewątpliwie problemem w skali światowej. Woda ta, do której zresztą spływają ścieki, jest oczywiście oczyszczana, ale najbardziej zaawansowane technologie nie zdołają wyeliminować wszystkich zanieczyszczeń. W dodatku ścieki pochodzące z przemysłu, rolnictwa i gospodarstw domowych coraz bardziej pogarszają stan wód. Różne gałęzie przemysłu, szczególnie chemiczny, hutniczy i metalurgiczny powodują przedostawanie się do wody wielu produktów toksycznych: metali ciężkich, arsenu, cyjanków… a przecież kadm jest toksyczny dla nerek, ołów wywołuje ołowicę. Podobnie jak fosforany z proszków do prania tak i azotany powodują też zjawisko eutrofizacji, to znaczy gwałtowny rozwój alg i roślin wodnych, zapychających urządzenia zasilające w wodę i nadających jej przykry smak. Zasoby wody przez długi czas były uważane za niewyczerpalne. Ogromne i stale rosnące zużycie wody przez człowieka położyło kres tym iluzjom. Przy światowym zużyciu prawie 4000 mld m3 rocznie, co równe jest jednej dziesiątej całkowitego przepływu wszystkich rzek świata, woda staje się dobrem rzadkim. Jej spożycie przekracza niekiedy zdolności regeneracyjne wód gruntowych. Rolnictwo zużywa 73% wody słodkiej, przemysł – 21%, wreszcie 6% – to woda pitna wód podziemnych. Nieodnawialne zasoby wód podziemnych, podobnie jak złoża mineralne, nie są niewyczerpalne Wszędzie więc wprowadza się nowe metody oszczędzania wody: oczyszczanie i przeróbkę ścieków. Jakość wód pobieranych do celów gospodarczo – bytowych ulega systematycznemu pogorszeniu. Ponad 65% rzek i potoków nie nadaje się do wykorzystania dla celów gospodarczych, podczas gdy w skali kraju około 30%. Stan ten jest spowodowany wadliwą gospodarką ściekową. Z globalnej liczby ścieków komunalnych i przemysłowych tylko około 15% jest właściwie oczyszczanych ( w skali kraju około 30%). Zaopatrzenie w wodę ludność województwa oparte jest na skomplikowanym systemie współpracy ujęć wód powierzchniowych i głębinowych. Jakość wody w ostatnich latach stale się pogarsza. Większość ujmowanych wód powierzchniowych nie odpowiada wymaganej I klasie czystości ustalonej w przepisach prawnych. Względy ochrony zdrowia ludności wymagają zastosowania ostrzejszych kryteriów oceny jakości wody do picia , zwłaszcza pod kątem zawartości szkodliwych dla zdrowia substancji lub związków chemicznych. Do takich należą zanieczyszczenia organiczne, które przy dzisiejszych metodach uzdatniania tylko w minimalnym stopniu są eliminowane ze składu chemicznego wody.
Kwaśne deszcze
Źródłem kwaśnych deszczów, zagrażających zarówno lasom jak i zabytkom, jest zanieczyszczenie atmosfery. Te żrące opady są rezultatem reakcji z udziałem lotnych węglowodorów, dwutlenku siarki, tlenków azotu emitowanych przez przemysł, elektrownie cieplne, transport i rolnictwo. Woda zawarta w chmurach, przepływających ponad fabrykami, nasyca się wyrzucanymi w powietrze substancjami chemicznymi. dalsze reakcje prowadzą do powstania kwasów: z dwutlenku siarki (SO2) powstaje ostatecznie kwas siarkowy (H2SO4), z tlenków azotu – kwas azotowy (HNO3). Szkodliwe substancje wędrują z wiatrem w postaci zawiesiny i opadając z cząsteczkami wody na ziemię uszkadzają wiele ekosystemów. Gleby – zwłaszcza pozbawione wapnia z przyczyn naturalnych, jak w Kanadzie czy Skandynawii, gdzie warstwa ziemi spoczywa na granitowym trzonie – stają się niezdatne do uprawy. W wyjałowionych jeziorach giną ryby. A przede wszystkim – ginie las. Mechanizm wpływu kwaśnych opadów na niszczenie lasów strefy umiarkowanej jest jeszcze mało znany. Prawdopodobnie opłukiwanie drzew kwaśnymi roztworami pozbawia je wapnia i magnezu, co w niektórych przypadkach powoduje żółknięcie liści, w innych – opadanie igieł. O ile ilość dwutlenku siarki maleje wraz ze zmniejszeniem zużycia węgla i produktów ropopochodnych przez przemysł, o tyle zanieczyszczanie tlenkami azotu stale rośnie ze względu na nasilający się ruch samochodowy.
Przemysł na Śląsku
Razem z wzrostem przemysłu na terenie Śląska powstawało większe zanieczyszczenie środowiska. Kopalnie, elektrociepłownie i domowe piece centralnego ogrzewania wydają do atmosfery duże ilości dwutlenku węgla i innych szkodliwych substancji. Kopalnie przez wydobywanie surowców zwiększają duże hałdy zalegające coraz to nowe obszary. Ginie w tej okolicy całkowicie środowisko naturalne przez zasypywanie obszarów leśnych i nieużytków. Ilość odpadów ciągle wzrasta. Obecnie przedsiębiorstwa starają się rekultywować teren przez zalesienie zboczy hałd i wykorzystanie ich do celów budowniczych. Ze spalonej samej przez siebie hałdy można śmiało wydobywać surowiec ,który następnie jest kruszony na mniejsze kawałki i wykorzystywany jest do wykładania powierzchni utwardzalnych (boisk, kortów tenisowych, podjazdów do posesji itp.) Jest to dobry sposób na wykorzystanie dużej ilości hałd zalegających coraz to nowsze obszary. Jest tylko jeden problem , spalanie takiej hałdy trwa bardzo długo. Uprzemysłowienie i wzrost liczby ludności pogorszyły znacznie jakość powietrza. Rosnące zapotrzebowanie na energię uczyniło ze spalania główne źródło zanieczyszczeń atmosferycznych pochodzenia antropogenicznego. Nad miastami unosi się fotochemiczny smog, powstający w wyniku złożonych reakcji chemicznych pomiędzy różnymi zanieczyszczeniami, zachodzących z udziałem promieniowania słonecznego.
Modernizacja elektrociepłowni..
Mniej paliwa – więcej mocy. Większość bloków energetycznych zainstalowanych w polskich elektrowniach liczy sobie po 15 – 20 lat, sporo jest jeszcze starszych. Rozpoczął się czas remontów i modernizacji. Zaczęto wymieniać pierwotny układ przepływowy części niskoprężnej turbiny na nowoczesne ołopatkowanie z najnowszymi profilami oraz nowym wylotem. Dało to polepszenie sprawności termodynamicznej turbiny oraz zwiększenie mocy elektrycznej. Wiąże się też z tym zmniejszenie emisji do atmosfery substancji szkodliwych oraz zmniejszenie zużycia paliwa i obniżenie ilości popiołu i żużla. W efekcie oznacza to roczne zmniejszenie zużycia węgla brunatnego o około 90 000 ton, obniżenie ilości popiołu i emisji pyłów o około 9200 ton i obniżenie emisji SO2 do atmosfery o 700 ton. Tak więc korzyści z modernizacji odnosi zarówno sama elektrownia, jak i jej otoczenie. Ogrzewanie Śląska w głównej mierze oparte jest w dużym stopniu na systemach ciepłowniczych zasilanych przez duże ciepłownie, elektrociepłownie i dostosowywanie do tego elektrownie. Już teraz na tym terenie moc zainstalowana tutaj jest dwukrotnie wyższa niż realne zapotrzebowanie, a rynek ciepła w Zagłębiu i na Śląsku kurczy się z roku na rok. Obecni odbiorcy zmniejszają swoje potrzeby na skutek działań energooszczędnych, a nowi w zasadzie się nie pojawiają na skutek zaprzestania rozwoju budownictwa wielorodzinnego. Obecnie wdraża się w życie możliwości pozytywnego i oszczędnego wykorzystania ciepła przez zakłady i osoby fizyczne. Budynki mieszkalne są ocieplane co powoduje zmniejszenie zużycia energii cieplnej, a tym samym zmniejszenie produkcji. Obecnie wiele zakładów decyduje się na reorganizację sprzętu i urządzeń dających większe korzyści i możliwości wykorzystanie produktów potrzebnych do wytworzenia ciepła. Częściej stosuje rozwiązanie proekologiczne mające na celu poprawienie obecnego środowiska naturalnego.
Efekt cieplarniany
Od początku rewolucji przemysłowej w ziemskiej atmosferze wzrosła znacznie zawartość gazów powodujących efekt cieplarniany otóż – im więcej tych gazów, tym silniej zatrzymywana jest energia, która powinna zostać wyemitowana w postaci promieniowania podczerwonego i tym silniejsze jest nagrzanie powierzchni planety. Obecnie ocieplanie się klimatu naszego globu jest więc wynikiem rosnącej ilości pary wodnej w atmosferze oraz takich gazów, jak: dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), freony (CFC), podtlenek azotu (N2O) i ozon (O3) troposferyczny. Coraz lepiej poznajemy dziedziny działalności człowieka, w których wyniku te gazy powstają. Ok. 20% CO2 pochodzi z karczowania lasów a 80% ze spalania paliw kopalnych (tzn. według malejącej szkodliwości, węgla, ropy naftowej, i gazu). CH4, podobnie jak N20, jest produkowany głównie przez rolnictwo. Metan pochodzi w zasadzie z uprawy ryżu i hodowli (fermentacja karmy roślinnej w układzie trawiennym zwierząt hodowlanych – bydła i trzody); N2O – ze spalania biomasy i wysiewu nawozów na grunty uprawne. CFC (freony), jedyne całkowicie sztuczne GEC, używane są jako rozpuszczalniki, substancje pianotwórcze i nośniki w ciśnieniowych opakowaniach aerozolowych, wreszcie – jako ciecze chłodnicze; ich emisja została jednak niewątpliwie ograniczona od momentu podpisania protokołu montrealskiego. W końcu – wzrost ilości O3 jest rezultatem procesów fotochemicznych Jedno jest pewne: mnożą się anomalie klimatyczne. Na razie jednak susza pozostaje zjawiskiem lokalnym, a przewidywania meteorologiczne są jeszcze mało precyzyjne.
Transport
Wzrost transportu samochodowego ma także duży wpływ na zanieczyszczenie środowiska w naszych miastach. Coraz to więcej autobusów daje większe możliwości pasażerom w dotarciu do miejsc pracy i zamieszkania , ale jednocześnie powoduje większe spalanie szkodliwego paliwa i nadmierny hałas w strefie miejskiej. Strefy korków ulicznych są coraz częstszym zjawiskiem na naszych ulicach . Niewygody i szkody powodowane przez infrastrukturę transportu pociągają za sobą negatywną reakcję ze strony części opinii publicznej. Wybór lokalizacji szlaków komunikacyjnych ma poważne konsekwencje. Jedynym rozwiązaniem pozostaje rozwój transportu zbiorowego, ale wymaga on daleko idących udoskonaleń: rozszerzenia sieci połączeń, rozładowania przeciążonych linii, zwiększenia bezpieczeństwa zarówno pasażerów jak i kierowców, oraz wykorzystywanie pojazdów wyposażonych w katalizatory spalin i inne udogodnienia ekologiczne.
Gospodarstwo domowe
Każdego dnia z naszych mieszkań wyrzucamy tony odpadków. Są to produkty spożywcze i przedmioty codziennego użytku, najróżniejsze opakowania, tkaniny, przedmioty zużyte lub uznane za niepotrzebne, ponieważ straciły swój urok lub zastosowanie. Te „odpady”, można podzielić na trzy kategorie: Ulegające rozkładowi biologicznemu (głównie resztki żywności), nadające się do powtórnej przeróbki (karton i papier, tworzywa, szkło), wreszcie – niebezpieczne (baterie, leki, detergenty).
Miejsca składowania i eliminacji odpadów różnią się znacznie. Liczne są jeszcze wysypiska śmieci pod gołym niebem, gdzie odpadki są palone, co powoduje często powstawanie dymów o drażniącym zapachu i skażenie atmosfery, nie wspominając o szkodach dla wód podziemnych. Coraz częściej miasta uruchamiają „inteligentne” zbieranie odpadów, polegające na wstępnym sortowaniu przez mieszkańców ich domowych śmieci. Ale takie postępowanie wymaga pewnego przyzwyczajenia ludzi do brania aktywnego udziału w ochronie środowiska.
Wnioski
Możemy uratować to co zostało , zmieniając produkcję na proekologiczną i zadbać o bezpieczne składowanie odpadów z zakładów, budowę oczyszczali ścieków, segregację odpadów i zakładanie filtrów zatrzymujących ciężkie pierwiastki dostające się do atmosfery z zakładowych kominów. Każdy z Nas powinien zdawać sobie sprawę że przez nasz teren przepływają największe Polskie rzeki Wisła i Odra. Zanieczyszczenia z Śląska podążają przez cały kraj do morza. Może warto zadbać o to by rzeki czyścić u ich źródeł a nie w połowie drogi do morza ?.
Co trzeba zrobić??
. Położyć globalny nacisk na edukację ekologiczną (zmiana sposobu myślenia)
. Zmniejszenie zanieczyszczeń powietrza (przejście na ogrzewanie gazowe , dopłaty do gazu z Funduszu Ochrony Środowiska)
. Poprawa zdrowotności dzieci i młodzieży (dopłaty z Funduszu na wyjazdy zdrowotne , częstsze przebywanie dzieci i młodzieży w okolicach ekologicznych : Morze, Mazury)
. Zalesienie (zwiększenie powierzchni terenów zielonych : parki, rezerwaty przyrody)
