Ekonomia-nauka o tym jak społeczeństwo wykorzystuje ograniczone zasoby do produkcji różnego rodzaju dóbr, usług, nauka o podziale pomiędzy różne grupy społeczne; podziale dóbr i osób;
Problemy Ekonomi: – ograniczone zasoby;
Mikroekonomia – zajmuje się badaniem wyników gospodarki, dąży ona do zrozumienia zasad działania konkretnych struktur rentowych np.: rynek samochodowy, rynek pracy
Makroekonomia – badanie gospodarki jako całości, gospodarka dużej skali, ogólny obraz całej gospodarki np.: bezrobocie w skali całego kraju
Problemy ekonomiczne(rozwiązywane przez gospodarkę): -co ma być wytwarzane w danej gospodarce(jakie to są dobra w jakiej ilości mają być dostarczane), -w jaki sposób należy wytwarzać te dobra (jakie surowce, techniki, materiały), -dla kogo mają być te dobra i usługi wytwarzane
Niezbędne nakłady – czynniki produkcji: -ziemia i zasoby-grunty rolne, budowlane, dobra mineralne; -praca-usługa produkcyjna świadczona przez ludzi, liczba roboczogodzin, które są niezbędne do wytworzenia dóbr i usług; -kapitał i technologie-dobra zainwestowane, które są wykorzystywane w procesie produkcyjnym i mogą być one liczone wartością lub ilością zaangażowanego kapitału, liczone na dany moment, technologie – społeczna wiedza na temat metod i sposobów produkcji;
Produkcja – proces wytwarzania różnego rodzaju dóbr i usług mających na celu zaspokojenie potrzeb społecznych
Dobra inwestycyjne(kapitałowe)- dobra, których okres użytkowania jest dłuższy niż 1 rok i nie zużywa się w ciągu jednego cyklu produkcyjnego, dobra służące dalszej produkcji np. maszyny
Dobra konsumpcyjne – wszystkie inne
Dobra finalne – przeznaczone do ostatecznego odbiorcy
Dobra pośrednie–nie zaspokajają potrzeb społecznych, znajdują się w trakcie 1 cyklu produkcyjnego np.: surowiec
Zasada racjonalności działania–polega na wyborze takiego najlepszego wariantu działania, możliwość konkurencji, zastępowanie czymś innym
Działalność gospodarcza–racjonalne rozwiązanie to w efekcie dążenie do minimalizacji ryzyka nie osiągnięcia założonego celu
Ekonomia pozytywna–zajmuje się opisaniem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności występujących w gospodarce.
Ekonomia normatywna–mówi o tym jak np.: powinien być zbudowany system gospodarczy
Eksperymenty kontrolowane-występuje wtedy gdy wszystkie inne elementy poza badanym
Prawa ekonomiczne–stałe powtarzające się relacje pomiędzy określonymi zjawiskami ekonomicznymi poznawanie tych praw wymaga obserwacji zjawisk rzeczywistych i różnego rodzaju procesów w gospodarce.
Cele mające zagwarantować efektywność gospodarki:
-produkcja-podstawowym miernikiem sukcesu gospodarczego jest poziom określonej produkcji dóbr i usług;
-zatrudnienie-jak największe, stabilne, ograniczony poziom bezrobocia; -ceny – stabilne, swobodna gra rynkowa, wykorzystywanie elementów popytu i podaży w celu ustalenia cen rynkowych; -stopa inflacji – mianowana wskaźnikiem cen konsumpcyjnych tzw. CPI -wskaźnik mierzy koszt pewnego ustalonego koszyka dóbr zawierającego takie pozycje jak: wydatki na mieszkanie, żywność, odzież, opiekę lekarską
st. Inflacji=[(CPItegoroczne-CPIzeszłoroczne)/CPIzeszłoroczne]*100%; -osiągnięcie równowagi- między eksportem i importem stabilny kurs waluty.
Narzędzia efektywnej gospodarki: -polityka fiskalna – podatki; -polityka pieniężna – kontrola podaży pieniądza na rynku; -polityka dochodowa – polegająca na swobodzie kształtowania się płac i cen; – stosunki międzynarodowe
Gospodarka Rynkowa: 1. Gospodarka nakazowa-alokacja zasobów określona jest przez państwo, które nakazuje przedsiębiorstwom stosowanie się do przyjętych planów gospodarczych.
Mechanizm rynkowy jest formą organizacji gospodarczej w której indywidualni konsumenci i przedsiębiorstwa za pośrednictwem rynków współdziałają w procesie rozwiązywania 3 podstawowych problemów rynkowych.
Rynek – obszar ekonomiczny o ukształtowanej formie i strukturze
Popyt rynkowy – ekonomiczne uzasadnienie zapotrzebowania na różnego rodzaju dobra i usługi Rynkowy popyt konsumpcyjny –ilość dóbr i usług jaką konsumenci chcą i są w stanie w danych czasach nabyć
Krzywa popytu-stanowi graficzny obraz ilości dóbr lub usług jaką nabywcy chcą i są w stanie nabyć w danym okresie czasu przy różnym poziomie cen i stałości(wraz ze wzrostem ceny popyt maleje) C- punkt wielkość popytu jest równa wielkości podaży przy takiej ilości i cenie jaką chcą kupić nabywcy i ilość jaką chcą sprzedać producenci jest równa
Czynniki kształtujące popyt (determinanty popytu): cena danego dobra lub usługi; dochód ludności; ceny dóbr: komplementarnych-wzajemnie się uzupełniają np. benzyna i samochód substytucyjnych- zastępowane; gusty, preferencje i upodobania konsumentów, oczekiwanie co do wielkości stóp procentowych; co do poziomu dóbr komp. I substy. Co do przyszłych dochodów, określenie liczby gospodarstw domowych.
Podaż – to ekonomicznie uzasadniona oferta sprzedaży (określenie ilości dóbr i usług jaką sprzedawcy chcą i są w stanie wytworzyć w danym okresie)
Krzywa podaży – określa zależność pomiędzy ceną danego dobra a tą jego ilością jaką są w stanie dostarczyć jego sprzedawcy
Czynniki podaży: (determinanty) cena danego dobra lub usług, ceny dóbr pośrednich, subsydia i dotacje, warunki atmosferyczne
Rodzaje rynków ze względu na konkurencję
Konkurencja doskonała–wiele firm–łatwe wejści na rynek produkt homogeniczny
Konkurencja monopolistyczna-wiele firm-względnie łatwe wej.-zróżnic. Produkty
Oligopol–kilka firm trudne wejście na rynek–produkt standardowy albo zróżnicowa
Czysty monopol – jedna firma-zablokowane wejście na rynek-jeden produkt
Wady rynków konkurencyjnych: ułomność rynków – brak doskonałej konkurencji – efekty zewnętrzne; rynek efektywny ale rozkład dochodów nieefektywny; koszty produkcji nie są ponoszone przez producentów; rozwój produkcji nie pożądanej; poliferacja produktów(zbyt wiele); brak produkcji dóbr publicznych
Efekty zewnętrzne – działanie wywierające dobry lub zły wpływ na sytuację stron, strony nie płacą za efekty pozytywne i nie wynagradzane są im straty wynikające z działań negatywnych (prywatne koszty lub korzyści nie są równe kosztom lub korzyściom społecznym)
Dobra prywatne – charakteryzują się dużą podzielnością, nabywane są one przez indywidualnych odbiorców czy konsumentów (rywalizacja o te dobra)
Dobra publiczne – dobra nie podzielne , nie obserwujemy rywalizacji, dobra dostępne dla wszystkich
Gospodarstwa kreują popyt Domowe zgłaszają podaż na pracę ustala się cena Przedsiębiorstwa-kreują podaż ustala się cena, zgłaszają popyt na pracę
MODEL PRZEPŁYWÓW W GOSPODARCE:
Rynek czynników gospodarstwo domowe rynek dóbr przedsiębiorstwa
wew.: praca ziemia kapitał dobra i usługi dobra i usługi zasoby
zew.: dochód pieniężny wydatki konsumpcyjne dochód koszty
krąg zewnętrzny odzwierciedla odpowiadające przepływom zasobów rzeczowych przepływy pieniężne krąg wewnętrzny obrazuje przepływy zasobów rzeczowych
Pomiary aktywności gospodarczej danego kraju: mierzenie strumienia 1. wydatków, 2. dochodów, 3. Produktów
Produkt krajowy brutto – wartość pieniężna wszystkich dóbr i usług jakie wytwarza się na terenie danego kraju przy użyciu swoich zasobów w określonym czasie dobra finalne
Całkowita wartość na wyjściu – całkowita wartość na wejściu = wartość dodane
Wartość dodana jest określona jako przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji
Wady PKB: nie uwzględnia dóbr i usług które nie trafiają na rynek, nie uwzględnia degradacji środowiska, nie uwzględnia czasu wolnego
Inwestycje – zakupy różnego rodzaju dóbr kapitałowych lub inwestycyjny dokonanych przez przedsiębiorstwo Oszczędność – część dochodu która nie zostaje wydana na zakup dóbr i usług Zapasy – dobra które utrzymywane przez przedsiębiorstwa na potrzeby przyszłej produkcji lub sprzedaży
Model równowagi w warunkach gospodarki zamkniętej bez udziału państwa
Y=C+I C-wydatki konsumpcyjne; I-wydatki na dobra inwestycyjne PKB=Y
S-oszczędności Y=C+S; S=Y-C; Y=C+S=C+I; S=I
Model gospodarki zamkniętej z udziałem państwa:
Dopływy do rządu: podatki bezpośrednie i pośrednie, wydatki rządowe: dobra i usługi, płatności transferowe
Eksport – dobra które zostały wytworzone w danym kraju a następnie są sprzedane poza jego granice
Import – stanowią go dobra które produkowane są za granicą i tam nabywane na potrzeby gospodarki krajowej
Produkt narodowy brutto PNB + PKB + dochód netto z tytułu własności za granicą
PNN – dochód narodowy = PNB w cenach czynników wytwórczych – amortyzacja
Amortyzacja – nazywana inaczej zużyciem kapitału trwałego .
Realny PNB PNB = PKB + dochód netto z tytułu własności za granicą
-w ujęciu nominalnym mierzy się w cenach bieżących to jest takich gdy osiągano składające się na PKB lub PNB dochody
-w ujęciu realnym koryguje nominalny PKB lub PNB o inflację (wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie
