Napoleon (1769 – 1821). Cesarz Francuzów. 9-10 listopada 1799 dokonał zamachu i przejął rządy w Paryżu. Przyjął tytuł I konsula początkowo na 10 lat a potem dożywotnio. W 1804 roku koronował się na cesarza, a w 1805 roku na króla Włoch. W 1810 Napoleon po rozwodzie z Marią Józefiną poślubił Marię ludwikę, corkę cesarza Austrii. Wojny N – 1803 – 15. Pokonany pod Waterloo abdykował 22 czerwca na rzecz syna. Oddał się w ręce Anglików i został wywieziony na wyspę św Heleny gdzie przebywał pod strażą wojsk sprzymierzonych.
Pretekstem do wybuchu wojny było zajęcie Malty przez wojska brytyjskie, co było działaniem wbrew pokojowi z Amiens z 27 marca 1802. Pokój ten zawarty przez Napoleon ajako pierwszego konsula kończył wojnę Francji z drugą koalicjią w skład której wchodziły:1 . Napoleon opsadził wojskiem związany z Wlk Brytanią Hannower. Na to zaś Wlk Bryt. wypowiedziiała Francji wojnę i założyła trzecią koalicję: Brytania, Austria, Szwecja,Rosja i Neapol. W odpowiedzi Napoleon zreorganizował armię franc, tworząc Wlk.Armię. Na jej czele ruszył on jesienią 1805 przeciw Austrii.
20 październik 1805 b.p. Ulm. – (kapitulacja Austrii). Austriacy mieli 70 tys wojska,a Napoleon 220 tysięcy ludzi. Wojska Napoleona przekroczyły Ren i okrążyły Austryjaków zmuszając ich do kapitulacji (dowodził L.K. Mack)
21 październik 1805 b.p Trafalgarem – Francja i Hiszpania (adm. P. Villeneuve) tracą cała flotę i przegrała bitwę, ale Nelson zginął na Victory.
Potem armia franc zajmuje Wiedeń. Losy wojny przesądziło wspaniałe zwycięstwo 2 grudnia 1805 w b.p. Austerlitz. Jest to jedna z największych bitew Napoleońskich zwaną bitwą 3 cesarzy. Po stronie koalicji dowodzili cesarz Franciszek I (AUSTRIA) i Aleksander I (ROSJA). Napoleon stracił tylko 1300 żołnierzy z 74 tys, a koalicja straciła blisko 27 tys. z 90 tys. Austria po tej bitwie wycofała się z wojny i zawarła z Francją pokój w Preszburgu (dzisiaj Bratysława) 26 grudnia 1805 roku.
Postanowienia tego pokoju:
Franciszek I rezygnuje z tytułu cesarza rzymskiego narodu niemieckiego
Przyjmuje on tytuł cesarza Austrii
Austria traci na rzecz Włoch Wenecję, Istrię i Dalmacje
Na rzecz Bawarii Tyrol i Vorarlberg
Wypłaca Francji 40 mln florenów w złocie.
W 1806 do IV koalicji przystępują Prusy, które były zaniepokojone utworzeniem w zach Niemczech sprzymierzonego z Napoleonem Związku Reńskiego oraz Saksonia.
Związek Reński – związek państewek płd i zach Niemiec utworzony w 1806 pod protektoratem Napoleona I i sprzymierzony z Francją Z.R. był zobowiązany do udzielenia jej pomocy wojskowej.
Wojska prusko – saksonskie rozgromil Napoleon w dwoch jednoczesnych bitwach stoczonych pod Auerstedt i Jena ( 14.X.1806) – Jena- Napoleon na czele 95 tys zolnierzy rozbija wojska Pruskie ksiecia Hohenlohe. Straty francuskie oceniano na okolo 5 tys zolnierzy. W tym samym dniu francuski marszalek Davaut pokonal pod Auerstedt armie pruska. Podwojne zwyciestwo zadecydowalo o losach okupacji prusko – francuskiej. Napoleon rozbil jedno z czterech wielkich mocarstw Europy. Potem chcial zmusic W. Bryt. do zawarcia pokoju. W listopadzie 1806 roku wyslal dekret o blokadzie kontynentalnej (panstwa czesciowo lub calkowicie podporzadkowane Napoleonowi nie mogly utrzymywac z Anglia stosunkow handlowych ). W tej sytuacji Angilia zwrocila sie do Rosji o pomoc obiecujac w zamian carowi Aleksandrowi I, pomoc finansowa, jezeli ten wznowi wojne z Francja. Rosja nie mogla tego uczynic, tak jak tego zadal Napoleon, zerwac stosunkow handlowych z Anglia, poniewaz byla ona wielkim rynkiem zbytu dla plodow rolnych.
1806 – Napoleon wkracza do Wielkopolski gdzie wybucha powstanie. Chce on w ten sposob uprzedzic armie rosyjska, ktora wyruszyla z Petersburga. Rosjanie opuszczaja Warszawe gdy wkraczaja do niej Francuzi. Mimo zimy, obie strony dazyly do starcia. Bitwa stoczona 8.II.1807 pod Ilawa Pruska nie zostala rozstrzygnieta. Rosjanie stracili wiecej niz 1/3 armii. Francuzi takze poniesli ciezkie straty. Po zazadzeniu odwrotu, przez dowodzacego armia rosyjska, generala Bennigsena, Napoleon oglosil komunikat o zwyciestwie wojsk francuskich. Dzialania wojenne wznowiono dopiero na wiosne. 14.VI.1807 – Armia rosyjska rozpoczyna ofensywe. Napoleon odnosi zwyciestwo pod Frydlandem (14.VI.1807), opanowuje takze Krolewiec. Calkowitej klesce wojsk rosyjskich zapobieglo opoznienie oczekiwanego przez Napoleona korpusu Neya i akcja armii pruskiej ktora przyszla z pomoca Rosji. Napoleon zawarl pokoj w Tylzy (7- 9. VII. 1807)
Rok 1809 – Austria podejmuje kolejna probe pokonania Napoleona. Odnosi kleske w bitwie pod Wagram (5-6.VII.1809). Bitwa zostala stoczona na wyspie Lobau na Dunaju. Koncem tej konfrontacji byl pokoj w Schonbrunn (14.X.1809).
Postanowienia tego pokoju:
Austria traci na rzecz Francji Triest, Kraine, czesc Karyntii, Istrie
Napoleon tworzy z nich francuska prowincje – Ilirie
Na rzecz Bawarii Austria traci Salzburg
Na rzecz K.W, ziemie 3 zaboru Austriackiego powiekszone o okreg Zamojski.
Austria placi Francji 85 mln florenow w zlocie
Rok 1808 – Napoleon interweniuje w Hiszpani skutkiem tego byla abdykacja krola Karola IV i jego syna Ferdynanda VII. Na tronie Napoleon osadzil swojego brata Jozefa. Przeciw rzadom Francuskim wybucha powstanie. Poparcie ze strony Anglii. Na arenie pojawia sie Artur Wensley. Rozruchy w Hiszpani staly sie poczatkiem konca Epoki Napoleonskiej. Rozruchy byly przykladem klasycznej hydry. B.p Aspern (1809) pokazala ze Napoleon nie jest juz nowatorem w dzialaniach wojennych. Dowodcy przeciwnych armii zaczeli stosowac jego metody. Napoleonowi towarzyszyly oddzialy Polskie ktore pod Samosjerra (30 Listopada 1808). Polacy (szwadron szwolerzerow – J. Kozietulski a pozniej Dziewanowski ) wywalczyli w ten sposob Francuzom droge do Madrytu. Walki w Hiszpani toczyly sie do 1814.
Kresem sukcesow napoleonskich byla wyprawa na Rosje. W 1810 – 11 roku Rosjanie zrywaja blokade kontynentalna a Aleksander I zrywa pokoj z Francja. 24 czerwca 1812 roku Napoleon przeprawil sie przez Niemen na czele Wielkiej Armii liczacej 670 tys ludzi. Skladala sie ona glownie z Niemcow, Wlochow, Polakow, Holendrow i Francuzow. 25 czerwca – poczatek wojny z Rosja. Glowno dowodzacy Rosjan – Berkley de Tolly, przyjal taktyke powolnego wycofywania sie, dazyl do wyczerpania armii Francuskiej bez angazowania sie w bitwy. Napoleon musial zostawiac warty na podbitych terenach przez co slabl. Armia Napoleona szla traktem smolenskim gdzie Rosjanie stosowali taktyke spalonej ziemi. Do starcia doszlo w bitwe pod Borodino ( 17.IX.1812), Napoleon wygral te bitwe. Utorowalo mu to droge do Moskwy. Berkleya zastapil Michail Kostuzew. Napoleona zmogla choroba i nie byl w stanie samodzielnie dowodzic. Ostatecznie francuzi Borodino wygrali. W armii francuskiej pozostalo jedynie 150 tys ludzi. Napoleon wkracza do Moskwy. Zmarnowal tam trzy tygodnie oczekujac na propozycje pokoju od Aleksandra I. Moskwa miala zostac spalona. Trudnosci komunikacyjne, mroz, determinacja obroncow nie wachajacych sie niszczyc wlasnego kraju oraz niemoznosc nawiazania rozmow pokojowych, zmusily Napoleona do odwrotu, podczas ktorego Wielka Armia ulegla calkowitej zagladzie.
Rok 1813 – przeciw Napoleonowi wystepuja dawni wrogowie (Anglia, Szwecja, Rosja, Prusy i Austria). Luty 1813 – na ziemie Ksiestwa Warszawskiego splywaja wojska moskiewskie goniac odwrot Napoleona. Polaczone wojska koalicji pokonaly swierzo zorganizowana przez Napoleona armie francuska w b.p Lipskiem (16 – 19.X.1813) zwanej Bitwa Narodow. Napoleon nie zdolal rozbic przeciwnika, nim ten skoncentrowal swe sily. Stracil 70 tys zolnierzy. W koncu zdecydowal sie na odwrot i wydal rozkaz wysadzenia mostu na Bialej Elsterze. Saperzy na wskutek pomylki za wczesnie wypelnili rozkaz i 28 tys zolnierzy nie zdazylo przejsc na druga strone mostu. Wsrod nich byli takze zolnierzy Polscy. Dowodzacy nimi ks. Jozef Poniatowski podjal probe przebycia rzeki wplaw, lecz zraniony utonal w rzece.
Po bezowocnych rokowaniach wojna przeniosla sie na teren Francji. Kampania 1814 jest uznawana za najwieksze swiadectwo geniuszu Napoleona. Napoleon odniosl kilka zwyciestw lecz byl za slaby by pokonac przeciwnikow. Gdy wojska koalicji 30.III.1814 zajmuja Paryz, Napoleon abdykuje (16.IV.1814) Zachowal tytul cesarski i wladze nad oddana mu wyspa Elba na morzu Tyrrenskim. 1.III.1815 wrocil do Francji i podjal probe odzyskania tronu. Okres ten nosi nazwe Stu Dni (okres od powrotu do Francji do bitwy pod Waterloo). Cesarz odzyskal panowanie we Francji ale nie zdolal przeciwstawic sie wrogim panstwom Europy, ktore pokonaly go w bitwie pod Waterloo 18.VI.1815, Napoleon na czele 74 tysiecy zolnierzy podjal probe rozbicia Angielsko – Holendersko – Brunszwickiej Armii dowodzonej przez angielskiego marszalka Wellingtona. Pierwsze ataki francuskie Wellington zdolal powstrzymac, a nadciagniecie oddzialow Pruskich przesadzilo losy bitwy. Po klesce abdykuje drugi raz.
