1. Faszyzm we Włoszech:
Przyczyny:
– frustracje po kalekim zwycięstwie w IWŚ
– rozdrobnienie polityczne – brak silnego rządu
– strajki na północy Włoszech
– weterani organizują się w związki (fasci – związek)
Przebieg przewrotu :
– powstanie związku weteranów po wodzą Mussoliniego (program: progresja
podatkowa , wielkie Włochy, konfiskata majątku kościelnego) – połączenie
haseł narodowościowych z lewicowymi.
– powstawanie zbrojnych bojówek –> zwalczanie socjaldemokracji
– starcia między czarnymi koszulami a czerwonymi
– 1921 powstanie Narodowej Partii Faszystowskiej
– X.1922 –> marsz na Rzym – król WEII proponuje Mussoliniemu objęcie
posady premiera
– zdelegalizowano partię komunistyczną
– wybory w 1924 – zwycięstwo faszystów – krytykowani przez socjalistów
– zabójstwo Matteottiego – szef socjalistów – rozdziewiczenie systemu
– 1925 – Mussolini przejmuje pełnię władzy + zniesienie wolności prasy
– zakaz działalności partii poza faszystowską – po próbie zamach na M.
– 1929 – pakty laterańskie – normalizacja stosunków z kościołem
– kult państwa – tworzenie korporacji
Charakterystyka ustroju:
– rozbudowanie ustawodawstwo socjalne
– terror polityczny o umiarkowanym natężeniu
– współistnienie z monarchią i kościołem
– w gospodarce korporacjonizm
– prace społeczne dla bezrobotnych
2. Niemcy – dojście do władzy Hitlera.
Stosunki wewnętrzne po IWŚ:
– dezaprobata dla Socjaldemokratycznej Partii Niemiec ( cios w plecy ,
krwawa rozprawa z komunistami
– hiperinflacja –> za nią odpowiedzialny rząd republiki
– zajęcie przez Francję zagłębia Ruhry
– próba puczu w Bawarii
– reformy planu Dawesa –> naprawa Niemiec
– 1925 – Hindenburg prezydentem –> aprobata społeczeństwa dla republiki
– 1925 – wydanie dzieła Hitlera Mein Kampf
Dojście Hitlera do władzy:
– rosnące poparcie dla hitlerowców w wyborach
– czynnik decydujący o dojściu Hitlera do władzy – wielki kryzys
– ulice –> arena walki między S.A., komunistami i SPD
– wybory 1933 Hindenburg daje Hitlerowi stanowisko kanclerza
– pokazowe oskarżenie komunistów o podpalenie Reichstagu
– pożar pretekstem do rozpisania wyborów
– zwycięstwo NSDAP – 44% głosów
– rząd ma specjale pełnomocnictwa – prawo wydawania ustaw i uchylania
konstytucji
Organizacja III Rzeszy:
– ludzie Hitlera ( propaganda – Goebbels, marszałek Goring, zastępca
Hitlera Hess, dowódca policji i SS Himmler)
– organizowanie manifestacji dla umocnienia więzi narodowych
– nowe symbole (swastyka,) i pozdrowienia Hail Hitler
– powstanie Gestapo – tajna policja państwowa
– konflikt Hitlera z S.A. – noc długich noży – 29/30 VI.1934
– 1935 – ustawy norymberskie – pozbawienie żydów jakichkolwiek praw
– XI 1938 pogrom żydów w całych Niemczech – kryształowa noc
– jednostki elitarne SS przejmują większość stanowisk adm. w kraju
3. Sytuacja w ZSRR
Komunizm wojenny:
– reglamentacja żywności
– monopolizacja i centralizacja gospodarki
– głód
– powstania chłopskie
– bunty marynarzy w Kronsztadzie
NEP – Nowa Ekonomiczna Polityka
– hasło bogaćcie się
– zezwolenie ni drobną działalność gospodarczą (Nepmani) i własność
chłopską (Kułacy)
– zlikwidowano przymus pracy
– wprowadzenie w 1921, istniała do 1927
– 1922 – powstanie ZSRR w miejsce Rosji Radzieckiej
– śmierć Lenina w 1924 –> walka o przywództwo między Trockim a Stalinem
– terror
Wielki Skok 1927- 1935
– wyprowadzenie kraju z głodu –> zasługa NEP u
– nastawienie gospodarki na samowystarczalność
– 1927 chłopi zatrzymują sprzedaż zboża (niskie ceny)
– partia wprowadza przymusowy skup zboża
– 1928 –> plan pięcioletni – budowa przemysłu ciężkiego
– XII.1928 –> plan Stalina ==> kolektywizacja rolnictwa (pretekst: głód)
– walka z kułakami – 10 mln ofiar
– 1932 – paszportyzacja –> chłopi nie mogą się swobodnie poruszać po kraju
– zaostrzenie walki z religią -1927 podporządkowanie cerkwi
Czas Normalizacji od 1935
– zniesiono system kartkowy
– zezwolono na uprawianie prywatnych działek ogrodowych – znaczne
zwiększenie produkcji żywności
– współzawodnictwo wśród robotników
– kult Stalina
– 1936 – nowa konstytucja – na papierze wszystkie swobody demokratyczne
w praktyce terror
– wielka czystka –> aresztowanie działaczy mogących zagrozić Stalinowi
– terror wobec ludności cywilnej
–
4. Ekspansja Niemiec:
Stabilizacja:
– przed wielkim kryzysem wszystko O.K.
– 1927 – Pakt B-K –> międzynarodowy pocałunek – deklaracje pokoju
– zaniechanie programu odszkodować wojennych (reparacji)
Przełom:
– dojście do władzy Hitlera
– X 1933 – Niemcy występują z Ligi Narodów – wolna ręka w podważaniu
traktatu wersalskiego
– nie podpisanie paktu czterech – niechęć kompromisu
Sojusz z Japonią i Włochami:
– naturalne zbliżenie krajów nastawionych na ekspansję
– Hitler wzmacnia państwo (zbrojenia, obowiązek powszechnej służy woj.)
– 1935 – Włochy zajmują Etiopię – słabość międzynarodowa – zachęta dla H.
– pakt J-N XI.1936 – antykominternowski
– Włochy wchodzą do paktu 7.IX 1937
– Węgry przyłączają się I. 1939
– 22.V.1939 – W- N traktat o charakterze militarnym
– 27.IX .1940 – Pakt trójstronny – zwieńczenie konstrukcji OSI
Wojna w Hiszpanii:
– poligon doświadczalny przed IIWŚ
– zaangażowanie Niemiec i ZSRR
– krwawa wojna
Ekspansja Niemiec:
– próba przejęcia władzy w Austrii -1934
– III. 1938 – wkroczenie wojsk niemieckich do Austrii – przyłączenie
– silny ruch nazistowski w Sudetach – wywieranie nacisku na rząd czeski
– Czechosłowacja w sojuszach z Francją i W.B.
– IX. 1938 spotkanie w Monachium – nie chciano dopuścić do konfliktu
zbrojnego
– Niemcy mają zezwolenie na zajęcie Sudetów
– 1938 – arbitraż wiedeński – Niemcy i Włoch dają Węgrom Ukrainę
Zakarpacką i południową Słowację
– III.1939 – ultimatum dla Czech – poddanie się Niemcom lub wojna
– Słowacja chroniona przez Niemców odrywa się od Czech
– zajęcie Czech przez Niemców
