Fed włączony w system rozliczania czeków i świadczenie pewnych innych usług finansowych- od 1980 roku w znacznym stopniu na zasadzie kosztów- korzyści- na rzecz instytucji finansowych kraju.
Załóżmy, wypisujemy czek dla mamy, wiemy, że w wyniku tej operacji saldo na naszym rachunku bankowym obniży się, a na jej rachunku wzrośnie. W rzeczywistości nic konkretnego nie ulega przesunięciu. Jedynie liczby umieszczone na księgach banku ulegną zmianie po uwzględnieniu zapisów umieszczonych na naszym czeku.
Aby zrozumieć, jak odbywa się taki proces, należy spojrzeć na pewne uproszczone zapisy określane rachunkami teowymi ( nazywane są tak, ponieważ przypominają swym wyglądem dużą literę T). Każda strona litery T reprezentuje połowę wyciągu z rachunku bankowego, lub konta bilansowego, wymieniającego aktywa i pasywa banku. Strona aktywów wymienia wszystkie pozycje, które znajdują się w posiadaniu banku. Strona pasywów (zobowiązań) wymienia wszystkie roszczenia, które podmioty, nie będące właścicielami banku, zgłaszają wobec banku. Aktywa zapisywane są po lewej stronie litery T, zobowiązania po jej prawej stronie. Jak wynika z nazwy konta bilansowego, obie strony T musza się równoważyć. Zgodnie ze standardowymi zasadami rachunkowości na każde zobowiązanie istnieje równa co do wielkości pozycja aktywów.
Gdy tylko dokonane zostaną odpowiednie zapisy w księgowości Banku Rezerwy Federalnej, czek wraca do swojego banku. Dopiero wtedy, gdy trafi on do twego banku, przypuszczalnie po trzech- czterech dniach od daty wystawienia go, saldo konta rachunku oszczędnościowo- rozliczeniowego zostanie odpowiednio zmniejszone.
Powyższe transakcje należy skomentować następująco:
1. Czek powoduje, że saldo naszego rachunku w banku spada, a saldo rachunku w księgarni rośnie.
2. Czek wywołuje reakcję dostosowawczą w depozytach rezerwowych Banku Rezerwy Federalnej. Depozyty rezerwowe naszego banku w Banku Rezerwy Federalnej zmniejsza się, depozyty drugiego banku zwiększa się.
3. Depozyty rezerwowe Banku Rezerwy Federalnej nie są tym samym, co depozyty, które my i nasze księgarnia utrzymują w swoich bankach lokalnych. Są to zapisy księgowe oparte o rachunki na żądanie banków członkowskich. Tak więc depozyty rezerwowe nie są pieniędzmi. Nie są one bezpośrednio wykorzystywane w handlu , gdzie wykorzystuje się depozyty płatne na żądanie.
4. Depozyty rezerwowe stanowią aktywa banków członkowskich, które je utrzymują. Tak więc każdy czek, który zostanie wystawiony, powoduje, że aktywa danego banku w Banku Rezerwy Federalnej spadają, a aktywa innego banku zwiększają się.
5. Największe jest to, że gdy ktokolwiek wystawia czek, wielkość zasobów pieniężnych kraju pozostaje bez zmiany. Pieniądze po prostu przechodzą z jednego rachunku na drugi.
Tworzenie pieniądza.
Gdy złoto było wykorzystywane w charakterze środka cyrkulacji, tworzenie pieniądza przypominało wyrób biżuterii. Rudę złota wydobywano z ziemi, topiono ją, a z czystego metalu odlewano monety. Ilość tworzonego pieniądza zależała od ilości złota w ziemi i kosztu wydobycia. Obecnie w krajach przemysłowych (takich jak Stany Zjednoczone) pieniądz tworzony jest głównie przez system banków komercyjnych. Banki tworzą pieniądz, tworzą one go w każdym momencie udzielania pożyczki.
Proste pożyczanie pieniędzy będących własnością kogoś innego polegałoby po prostu na przekazywaniu istniejących pieniędzy jednej osoby drugiej. Gdy banki tworzą pieniądz czynią to wystawiając czeki lub też podnosząc wysokość sald na kontach pożyczających.
Właśnie ta ogólna akceptowalność pieniędzy w transakcjach handlowych umożliwia bankowi tworzenie pieniądza „z powietrza”. Dopóki sprzedawca jest skłonny akceptować czek banku, a inni ludzie są skłonni akceptować czek, który wystawia sprzedawca, tworzone jest coś, co jest powszechnie akceptowane: pieniądz.
Rezerwy obowiązkowe.
Banki nie maja prawa tworzenia nieograniczonych zasobów pieniądza. W sensie prawnym ilość pieniądza, którą bank może tworzyć zależy od poziomu wysokości depozytów złożonych w nim przez jego klientów. Im więcej depozytów swoich klientów ma dany bank, tym więcej pożyczek może on udzielić i tym więcej pieniądza może stworzyć. Nawet, gdyby nie było żadnych restrykcji wymaganych prawem, bank musiałby utrzymywać odpowiedni poziom płynności dla zaspokojenia potrzeb klientów. Jeśli klienci banku nie mieliby pewności co do jego wypłacalności, mógłby wystąpić run na bank, podczas którego znaczną część jego klientów chciałby w krótkim czasie wycofać swoje depozyty.
Zdolność banków do tworzenia pieniędzy jest ponadto ograniczona przez System Rezerwy Federalnej, który nakłada wymogi posiadania rezerw obowiązkowych, ogranicza tworzenie filii, nakłada ograniczenia prowadzenia działalności w innych stanach, etc. Najważniejszym ograniczeniem jest obowiązek posiadania rezerw obowiązkowych. Gdy bank otrzymuje depozyt klienta, wzrastają jego depozyty rezerwowe w Banku Rezerwy Federalnej. Bank nie może jednakże wystawiać czeków obciążających jego rezerwy w nieskończoność. Musi on utrzymywać minimalny poziom depozytów określany mianem rezerw obowiązkowych w swym rejonowym Banku Rezerwy Federalnej, w formie gotówki w sejfach. W każdym przypadku fundusze pozostają bezczynnie w tym sensie, że nie mogą być wykorzystywane w charakterze przynoszących bezczynne w tym sensie, że nie mogą być wykorzystywane w charakterze przynoszących odsetki pożyczek lub inwestycji. Wskaźniki rezerw obowiązkowych to ta część rezerw instytucji depozytowej, która nie może być legalnie wykorzystywana do tworzenia pieniądza. Całkowite wymagane prawem rezerwy to wszystkie aktywa, trzymane przez bank, które mogą być zgodne z prawem użyte w charakterze rezerw obowiązkowych.
Wskaźniki rezerw obowiązkowych jest wyrażony w postaci procentu całkowitych depozytów instytucji depozytowej płatnych na żądanie. Tak więc, przy pomocy pożyczek bank jest w stanie tworzyć pieniądz warty 85 procentom złożonych weń depozytów płatnych na żądanie. A więc ilość pieniądza, którą bank może stworzyć zależy od jego rezerw nadwyżkowych. Rezerwy nadwyżkowe są to zasoby pieniądza, które stanowią nadwyżkę nad poziomem rezerw obowiązkowych instytucji depozytowej.
Rezerwy nadwyżkowe = całkowite rezerwy – rezerwy obowiązkowe.
Rezerwy nadwyżkowe to wszelkie rezerwy posiadane przez bank ponad minimum wymagane prawem.
Bank może bezpiecznie udzielać pożyczek ze swych rezerw nadwyżkowych, nawet wówczas, gdy „zdolność przyciągania” nowych pożyczek wynosi zero i wszystkie środki idą do innych banków. Jeśli jednakże zatrzymałby część swoich nowo utworzonych depozytów, byłby wówczas w stanie udzielić pożyczek na kwotę nieznacznie przekraczającą tę wielkość. W systemie bankowym, który funkcjonuje z niezależnie działającymi bankami może powstawać sytuacja, w której udzielają one pożyczek na kwotę kilka razy przekraczającą sumę rezerw nadwyżkowych, nawet wówczas, gdyby każdy bank udzielał kredytu wyłącznie w wysokości swych rezerw nadwyżkowych. Rezerwy nadwyżkowe banku zależą od wskaźnika rezerw obowiązkowych i od jego całkowitych legalnych rezerw lub funduszy, które zgodnie z prawem ma być liczone jako część rezerw, które bank musi trzymać w odniesieniu do złożonych w nim depozytów. Obniżenie poziomu wskaźnika rezerw obowiązkowych podnosi poziom rezerw nadwyżkowych i zdolność banków do tworzenia pieniędzy. Gdy poziom rezerw obowiązkowych zostanie podniesiony, rezerwy nadwyżkowe i zdolność do tworzenia pieniądza ulęgną obniżeniu.
Chociaż wiele ludzi uważa, że rezerwy obowiązkowe stanowią sposób zapewnienia bankom możliwości wypłacenia klientom wycofywanych przez nich środków, jednak w rzeczywistości prawo nie zezwala na wykorzystanie rezerw do zabezpieczenia realizacji nieprzewidzialnych zaleceń wypłat gotówki. Wymóg posiadania rezerw obowiązkowych nie jest stosowany z myślą o realizacji tego celu, ani tez w celu utrzymania finansowej wiarygodności systemu bankowego. Celem stosowania tego wymogu jest po prostu ograniczenie ilości pieniądza, która banki mogą stworzyć. Banki w rzeczywistości nie pożyczają pieniędzy innych ludzi w momencie udzielania kredytów. Chociaż depozyty rezerwowe obliczane są na podstawie wysokości depozytów płatnych na żądanie złożonych w banku, nie są one z nimi tożsame. Gdyby były, banki nie byłyby zdolne do tworzenia pieniędzy. Pożyczki polegałyby wyłącznie na przekazywaniu pieniędzy od depozytariuszy od pożyczkobiorców. Banku tworzą pieniądz pożyczając swe rezerwy nadwyżkowe.
Fluktuacje zasobów pieniądza.
Kreacja pieniądza nie przebiega tak gładko, jak sugeruje to model teoretyczny. Codziennie zmiany sytuacji gospodarczej wywołują przejściowe fluktuacje zasobów pieniądza. Na przykład banki codziennie otrzymują spłaty pożyczek. W związku z tym, że uzyskują inne dochód z tej działalności, będą one dążyć do ponownego wypożyczenia spłat w jak najkrótszym czasie. Banki często wypożyczają swoje rezerwy nadwyżkowe innym bankom na okres jednego dnia lub nawet na krócej pobierając oprocentowanie według stawki określanej mianem stopy funduszy federalnej. Stopa funduszy federalnych jest to stopa procentowa, którą pobierają od siebie instytucji depozytowe za (krótkoterminowe) sobie w oparciu o nieczynne salda w bankach Rezerwy Federalnej. Wysokość spłat otrzymywanych przez bank nie zawsze koresponduje z wysokością otrzymywanych przez nie wniosków kredytowych; czasami spłaty przewyższają sumę kwot wniosków kredytowych. Jeśli wszystkie banki będą miały problemy tego rodzaju, całkowity zasób pieniądza nie będzie taki duży jak mógłby być.
Nie wszystkie pożyczki bankowe stają się depozytami płatnymi na żądanie w innych bankach. Część pieniądza stworzonego przez bank może stać się gotówką znajdująca się w portfelach poszczególnych osób. Choć gotówka jest pieniądzem, nie jest to taki rodzaj pieniądza, który umożliwia bankom tworzenie depozytów rezerwowych. O tyle, o ile pożyczki bankowe staja się gotówka w obiegu, zdolność banków do udzielania pożyczek i zwiększenia zasobów pieniądza ulega zmniejszeniu.
W ostatecznym rachunku, skłonność poszczególnych osób do posiadania pieniądza w formie gotówki i depozytów płatnych na żądanie będzie miała wpływ na wielkość zasobów pieniądza. Jeżeli ludność zmniejszy wartość swoich depozytów płatnych na żądanie i zwiększy zasoby posiadanej gotówki, banki będą dysponowały niższym poziomem rezerw i nie będą w stanie udzielać pożyczek w takiej wysokości. Jeśli nie zajdą zmiany kompensujące to zjawisko wielkość zasobów pieniądza ulegnie zmniejszeniu. Podobnie, jeśli ludność zmniejszy wielkość posiadanych zasobów gotówkowych przez złożenie pieniędzy na rachunkach oszczędnościowych, rezerwy bankowe wzrosną. Banki zwiększą akcje kredytowa, powiększając zasobu pieniężne.
Prosty wzór zakłada, że wszystkie banki funkcjonują w ramach tych samych przepisów i że stosuje się wobec nich taki sam wskaźnik rezerw obowiązkowych. Bank udzielając pożyczki zwykle zatrzymuje część utworzonych w ten sposób depozytów, może on, ceteris paribus, wypożyczyć nieznacznie więcej niż wynoszą jego rezerwy nadwyżkowe. Ważne jest również, by pamiętać, że banki nie podporządkowują się ślepo mechanicznie pojmowanemu wzorowi. Bankowcy postępują w sposób, który uważają za najlepszy dla maksymalizacji długoterminowymi zysków swego banku, w ramach prawnych i rynkowych ograniczeń swej działalności, bez względu na kształt jakichkolwiek wzorów.
