Rok
Miejsce wydania
Treść
Okoliczności
1228
Cienia
Obietnica zachowania praw poszczególnych panów krakowskich.
Władysław Laskonogi obejmuje tron krakowski
1291
Kraków
Obietnica obsadzania urzędów księstwa miejscowymi panami, płacenia zwyczajowego żołdu, nienakładania nowych podatków; gwarancja nienaruszalności nadań i przywilejów
Wydany podczas obejmowania tronu przez Wacława II Czeskiego
1355
Buda (Węgry)
Zwolnienie szlachty od nadzwyczajnych podatków, król w podróży będzie utrzymywać się z własnych środków.
Ludwik Węgierski liczył na objęcie tronu po Kazimierzu Wielkim.
1374
Koszyce
Pierwszy przywilej dla ogółu szlachty, gwarantował królowi tylko jeden stały podatek w wysokości dwóch groszy z łana chłopskiego. Król zobowiązywał się do niepowierzania zamków i starostw osobom obcej narodowości.
Nadany przez Ludwika Węgierskiego w celu zapewnienia sukcesji po sobie w Polsce którejś ze swoich córek.
1388
Piotrków
Król zobowiązuje się do wykupienia szlachcica, który trafiłby do niewoli podczas wyprawy poza granice kraju oraz do wypłacenia żołdu (3 grzywny id kopii) podczas wyprawy zagranicznej
Jagiełło naciskany był przez szlachtę, żądającą potwierdzenia przywilejów andegaweńskich.
1422
Czerwińsk
Nietykalność majątkowa bez prawomocnego wyroku, zakaz łączenia w jednym ręku urzędu sędziego i starosty. Król musi uzyskać zgodę rady królewskiej na bicie monety.
Jagiełło przed wyprawą krzyżacką 1422.
1423
Warta
Dopuszczenie wykupu sołectw od sołtysów krnąbrnych i nieposłusznych , ograniczenie przenoszenia się poddanych do miasta, wojewoda ustala ceny maksymalne w miastach
Jagiełło pod naciskiem szlachty.
1425
Brześć Kujawski (ogłoszone w Jedlni 1430)
Nemine capitvabimus nisi iure victum – nietykalność osobista szlachty
Jagiełło podczas starań o gwarancję sukcesji dla swojego syna.
1433
Kraków
Dostojeństwa kościelne zastrzeżone dla szlachty.
jw.
1454
Cerkwica i Nieszawa
Zobowiązanie do nienakładania nowych podatków i niezwoływania pospolitego ruszenia bez zgody sejmików.
Kazimierz Jagiellończyk; początek wojny trzynastoletniej
1596
Piotrków
Ograniczenie wychodźstwa chłopów (najwyżej jeden rocznie może opuścić wieś). Zakaz posiadania dóbr ziemskich przez mieszczan. Zwolnienia z ceł dla szlachty.
Przed wyprawą turecką Jana Olbrachta.
1505
Sejm w Radomiu
Nihil Novi – anulowanie przywilejów senatu z 1501. Nowe prawa i podatki mogą być stanowione tylko za zgodą Sejmu i Senatu.
Pod naciskiem szlachty obawiającej się potęgi magnatów.
1520
Toruń, Bydgoszcz
Obowiązkowa pańszczyzna w wysokości jednego dnia w tygodniu. Wolna (tylko dla szlachty) żegluga po Wiśle. Ograniczenie praw sądów miejskich w razie, gdy sprawcą przestępstwa popełnionego w mieście jest szlachcic.
Trwa kosztowna wojna z zakonem. Szlachta ma nadzieje przez ujednolicenie pańszczyzny ukrócić zbiegostwo chłopów.
