Typ Charakterystyka Główne obszary występowania Przydatność rolnicza
Strefowe
Tundrowe Tworzą się w klimacie subpolarnym, są płytkie i słabo wykształcone ze względu na wieczną marzłoś Pn. krańce Eurazji (od Płw. Kolskiego po Kamczatkę), pn. część Ameryki Pn. (od Alaski po Labrador), wybrzeże Grenlandii Uprawy jęczmienia i ziemniaków, inne uprawy w szklarniach
Bielicowe Tworzą się w klimacie umiarkowanym chłodnym na piaskach porośniętych lasami szpilkowymi. Słabo rozwinięty poziom próchniczy i dobrze wykształcony poziom bielicowania (wymywania) w postaci jasnej wstęgi kwarcowego pyłu i piasku Na południe od gleb tundrowych – znaczne obszary Europy Pn. i Środkowej, szeroki pas w europejskie i azjatyckiej części Rosji, pn. część USA i znaczne obszary Kanady. Dominują w Polsce Uprawy żyta, owsa, jęczmienia, ziemniaków i roślin pastewnych; pszenica w pd. części obszaru występowania. Wymagają dobrego nawożenia
Brunatne Tworzą się na obszarach lasów mieszanych i liściastych w klimacie umiarkowanym i podzwrotnikowym o cechach oceanicznych. Słabiej zaznaczony proces bielicowienia, lepiej rozwinięty poziom próchniczy Europa Zach. I Pd., Mandżuria, Korea, Japonia, część USA, Chiny, Australia Pd., Nowa Zelandia, Chile i Zach. Argentyna. Także w Azji Mniejszej, Afryce Pn. i Pn. – Wsch. Rośliny zbożowe, okopowe i przemysłowe. Przy odpowiednim nawożeniu uzyskuje się wysokie plony
Czarnoziemy Tworzą się w klimacie umiarkowanym na lessach, przy udziale trawiastej i cebulkowatej roślinności stepowej. Poziom próchniczy dochodzi do 1 m. i więcej Szeroki pas od Pd. – Wsch. Europy poprzez Węgry, Rumunię, Mołdawię, Ukrainę i Rosję aż do Jeniseju; Pd. Syberia, Mandżuria, prerie St. Zjednoczonych, Pn. – Wsch. Argentyna i Urugwaj Uprawa pszenicy, buraka cukrowego, bawełny. Gleby bardzo żyzne, łatwo ulegają erozji
Kasztanowe Tworzą się w klimatach ciepłych i suchych, poziom próchniczy jaśniejszy, o czerwonym zabarwieniu pochodzącym od tlenków żelaza Na Pn. od Morza Kaspijskiego i Aralskiego po Bałchasz, Wyżynę Mongolską, część Wielkiej Równiny Prerii w USA Uprawa pszenicy, kukurydzy, bawełny. Przy odpowiednim nawożeniu daje dobra plony
Szaroziemy pustynne Słabo rozwinięty poziom próchniczy lub jego całkowity brak ze względu na brak wody i szaty roślinnej Obszary pustynne Azji Środkowej, Sahara w Afryce, środkowe obszary Australii Nie nadają się do uprawy
Czerwonoziemy, żółtoziemy Powstają w klimacie gorącym i wilgotnym, gdzie ulewne deszcze niszczą warstwę próchniczą Afryka równikowa, Ameryka Środkowa, Pn. Australia, Pd. – Wsch. Azja, Indie. Stanowią ok. 25% powierzchni lądu Wymagają skomplikowanych zabiegów agrarnych. Uprawa kakao i drzew kauczukowych
Astrefowe
Rędziny Tworzą się na wietrzejących wapieniach, dość gruby poziom próchnicy zalega bezpośrednio na skale macierzystej – brak pozostałych poziomów W klimacie umiarkowanym na wapieniach; w klimacie śródziemnomorskim powstaje tzw. terra rossa Urodzajne, ale trudne do uprawy
Aluwialne (mady) Tworzą się współcześnie wzdłuż dolin rzecznych i na obszarach ujściowych z drobnego materiału naniesionego przez rzeki. Bogate w próchnicę. Największe obszary w Egipcie, Mezopotamii, w Indiach, na Nizinie Chińskiej Nadają się do wszystkich upraw, ale często wymagają melioracji.
Bagienne Wysoko położone lustro wody gruntowej i mały przepływ wody powodują powstanie nie rozłożonej gruntowej próchnicy Na różnych obszarach, na stosunkowo niewielkich przestrzeniach, najwięcej na Nizinie Syberyjskiej Mało urodzajne, wymagają osuszania.
Czarne ziemie Powstają na obszarach zarastających bagien, zanikających jezior, przy obniżonym poziomie wód gruntowych. Na różnych obszarach – największe w Afryce Środkowej, Indiach, Urugwaju. W Polsce na Kujawach. Urodzajne, ale wymagają odpowiednich zabiegów agrotechnicznych.
Górskie Płytkie, pozbawione wyraźnego profilu, niszczone przez silne wietrzenie. Na terenach górzystych Słabe, stanowią podstawę hodowli. W dolinach owies i ziemniaki.
