Grecja starożytna

 

 

Początki miasta

 

W Grecji zaledwie 25 do 30 % ziemi stanowiły grunty rolnicze. Grecy podjęli próbę poszerzenia powierzchni pól uprawnych poprzez wykarczowanie lasów. Skutej jednak był przeciwny do oczekiwanego. Wody spłukały cienką warstwę ziemi, kiedy straciła ona umocnienie w postaci korzeni. To spowodowało trudności gospodarcze, narastały konflikty społeczne i polityczne.

Wraz z przemianami zachodzącymi w gospodarce rolnej wzrastało znaczenie miast położonych we wschodniej części Grecji, zwłaszcza Aten, Megary, Sparty. W wyniku tych przemian dokonała się rejonizacja Grecji. Nastąpił podział na część zachodnią, zamieszkałą przez liczne plemiona oraz wschodnią, w której zaczęła formować się komórka życia greckiego – miasto – polis.

Początki miasta sięgają Grecji archaicznej. Najwcześniej powstały w Azji Mniejszej, gdzie przy ich powstaniu odgrywały rolę inne czynniki niż w Grecji właściwej. Ważną rolę odgrywała tu chęć zabezpieczenia się przed wrogą ludnością z zaplecza. W Grecji miasta początkowo miały charakter rolniczy. W VIII w. miasta stały się centrami życia politycznego, z jednego ośrodka łatwiej było zarządzać całym państwem. By stworzyć silny ośrodek miejski przesiedlano często część ludności ze wsi do miast.

Greckie polis to suwerenna wspólnota obywateli, którzy sami rządzili nie tworząc struktur państwowych odrębnych od społeczeństwa i działających w imieniu tego społeczeństwa. Podstawowe decyzje podejmowane były przez Zgromadzenie wszystkich mężczyzn wchodzących w skład wspólnoty. Wspólnota powoływała i odwoływała urzędników na czas określony, po czym ich zmieniała.

Najważniejszą instytucją polis było Zgromadzenie obywateli Istotną rolę odgrywała Rada, składająca się z ograniczonej liczby członków. Jej celem było formułowanie wniosków lub opinii do Zgromadzenie obywateli. Brak struktur władz odrębnych od społeczeństwa sprzyjał formowaniu się silnego poczucia odpowiedzialności za to co działo się we wspólnocie. Wspólnota była grupą zamkniętą, wchodzono do niej tylko przez urodzenie, przyjmowanie do niej ludzi z zewnątrz było bardzo rzadkie. Cudzoziemcy mogli mieszkać w mieście, ale nie byli obywatelami. Kobiety nie brały udziału w życiu polis. Wspólnota obywateli była także wspólnotą z religijnego punktu widzenia. Jako całość czciła określonych bogów, organizowała święta .