Harmonia i niepokój doświadczeniem człowieka renesansu. Rozwiń temat analizując podane utwory Jana Kochanowskiego. („Pieśń o Sobótce” i Tren XVII”)
Za najwybitniejsza postać polskiego renesansu można uznać Jana Kochanowskiego. Utwory jego autorstwa zachwycają do dziś. Był znakomitym pisarzem, filozofem, uczonym, ale zarówno kochającym ojcem. Przez całe życie poglądy Kochanowskiego ulegały przemianom, a utwory nabierały różnych charakterów. Filozofia, która opisuje godny sposób życia, wartości, które były ważne dla człowieka renesansu, zostały zastąpione rozważaniom nad życiem, Bogiem i człowiekiem. Jednym
z utworów Ojca Polskiej Literatury o pogodnym charakterze i nucie harmonii jest ?pieśń o Sobótce?. Nazwa pieśń jest zarazem odzwierciedleniem gatunkowym, ma ona charakter zazwyczaj radosny. ?Tren XVII? przedstawia zupełnie inne poglądy. Treny są pieśniami o charakterze żałobnym, pisanymi
na cześć ważnej osoby, która opuściła świat żywych. Kochanowski treny poświęcał swojej córce, żal
i smutek jaki dotknął jego duszę przelewał na kartkę, co było obrazem jego wewnętrznego bólu
i niepokoju.
Podmiotem lirycznym w utworze ?pieśń o Sobótce? jest osoba zauroczona obrazem wsi.
W utworze zostaje opisane szczęście człowieka żyjącego na wsi. Uprawiana przez rolnika ziemia żywi jego oraz jego rodzinę. Sama praca na wsi daje mu radość i poczucie spełnienia. Autor wyidealizował życie na wsi, można by powiedzieć, że przedstawiona w wierszu ludzka egzystencja jest w pewnym sensie rajem. W pieśni tej dostrzegamy elementy filozofii stoickiej. Zarówno postacie wymienione
w wierszu w swoim życiu codziennym czerpią to, co najlepsze i czuja się bezpiecznie. Aczkolwiek sama apostrofa ?wsi spokojna, wsi wesoła?? jest przejawem wręcz doskonałego życia blisko natury,
co sprawia, że ich świat jest harmonijny.
Ukazany w trenie cierpiący ojciec, czyli sam Kochanowski nie potrafi się odnaleźć po stracie pociechy, niespełna 3-letniej Urszulki. Poeta ma świadomość jak wielką rolę odgrywają łzy, które pozwalają mu wyzwolić cierpienie. Szuka pocieszenia w osobie Boga, ale mimo to zastanawia
się dlaczego On sprawił mu taki ból. Osoba mówiąca podchodzi do oczekiwanego pocieszenia praktycznie bez nadzieji, prózne to ludzkie wywody, żeby szkoda nie zwać szkody?. Możemy to rozumieć jako w pewnym sensie odwrócenie się od Boga i utratę wiary w Jego moc. Podmiot odkrywa, że jego dotychczasowe poglądy filozofii epikurejskiej i skromnie pobożne Zycie na nic się nic się nie przydają, do to, co doświadcza człowieka jest wolą Boga (zatem Bóg doświadcza ludzi jednakowo). Kochanowski twierdzi, że pojęte przez niego mądrości w takiej sytuacji, jakiej znalazł się ona sam są na nic przydatne, bo i tak ludzkie uczucia biorą górę. Jego spokój i dotychczasowa równowaga duszy została zakłócona przezogromne łzy i cierpienie.
Utwory Kochanowskiego przedstawiają poglądy filozoficzne, które się wzajemnie wykluczają. Jego światopogląd uległ diametralnej przemianie, co ukazał między innymi w trenie XVII. Przyczyną tych ponurych, pełnych refleksji i wyrzutów utworów była przedwczesna śmierć jego córeczki. Z tej zmiany widzimy, że ?pieśń o Sobótce? została napisana znacznie wcześniej. Śmierć córki wpłynęła nie tylko na załamanie się twierdzy filozoficznej Kochanowskiego, ale również na utratę wiary w Boga, cnotę i wszystkie inne poglądy, które dotąd głosił. Jan Kochanowski jest typowym człowiekiem renesansu, którego Zycie jest harmonijne poprzez bliski kontakt z naturą, zaś niepokój sprawia zachwianie równowagi.
