,,Cechy i system wartości człowieka renesansu,,
Po trwającym niespełna 10 wieków średniowieczu nastał nowy okres- renesans. Zmienił się światopogląd, zmieniły się wartości. W centrum świata stanął człowiek i jego potrzeby, zaczęto zadawać sobie pytania o miejsce i rolę człowieka we wszechświecie. To właśnie ludzie stali się najczęstszym tematem literackim i filozoficznym. Jednym z najwybitniejszych polskich twórców tego okresu był Jan Kochanowski – autor wielu wspaniałych pieśni, fraszek i trenów. Przedstawiciel filozofii stoickiej, epikureizmu, renesansowego neoplatonizmu oraz głębokiej wiary w Boga- co widoczne jest w jego twórczości.
Jednym z wielu utworów Jana Kochanowskiego jest ,,Pieśń XIX,, Jest to pieśń filozoficzno-refleksyjna , zawarte są w niej cenne uwagi dotyczące ludzi renesansu. Podmiot mówiący w tym utworze nie jest dokładnie sprecyzowany, można wnioskować, że jest to osoba, która ma pewne doświadczenie życiowe i dużą wiedzę- mędrzec. Swe rozmyślenia kieruje do ludzi, pragnie przekazać im pewne spostrzeżenia. Już w pierwszej zwrotce zauważamy postawioną tezę: człowiek powinien żyć tak, by po śmierci pozostała po nim dobra opinia, pamięć potomnych- nazwana w pieśni dobrą sławą. W drugiej zwrotce autor zwraca uwagę na różnice między człowiekiem a zwierzętami. Zostaliśmy w szczególny sposób wyróżnieni przez Boga -,,Dał nam rozum, dał mowę , a nikomu z nami,, Trzecia zwrotka stanowi radę: Należy służyć wspólnemu dobru, służyć dla społeczeństwa, postawa ta jest słuszna zarówno na ziemi jak i w niebie. W zwrotce czwartej podmiot poucza by każdy kto posiada zdolność literacką powinien krzewić wśród czytelników dobre obyczaje, nawoływać do pokoju. ,,niechaj czyni porządek, rozterkom zabiega,, . Osoba pisząca powinna spełniać społeczną funkcję nauczyciela, powinna pisać pięknym językiem i docierać do ludzi. Następna zwrotka stanowi kontynuację poprzedniej. Osoby obdarzone gorącym sercem i siłą powinny bronić swej wiary- ,, uderz się z poganinem, jako słusze cnemu,, , stać na straży porządku, podmiot mówi, ze nie liczebność decyduje o zwycięstwie a dobre serce i zacne cele. Ostatnia, szósta zwrotka stanowi podsumowanie poprzednich, dobrą sławę zyska osoba, która mądrze wykorzysta swoje możliwości. Człowiek powinien rozwijać dane przez Boga talenty i troszczyć się o nie.
Człowiek renesansu to człowiek wszechstronnie uzdolniony, nieustannie poszukujący prawdy o samym sobie, analizujący przeżycia wewnętrzne, ciekawy świata, zgodnie z naczelnym hasłem renesansu ,, człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce,, Jan Kochanowski łączy filozofię antyczną z głęboką wiarą w Boga, poszukuje ,,złotego środka,, jest on przedstawicielem człowieka renesansu-humanisty, człowieka wykształconego, obytego ze światem ,studiującego kulturę i język antyczny.
