W 1940 r. po zwycięstwie we Francji Hitler zgromadził swoje wojska w pobliżu granicy rosyjskiej. Tłumaczył ten fakt koniecznością przygotowania Wehrmachtu do ataku na Wielką Brytanię z dala od brytyjskich samolotów. Jednakże wywiad radziecki nie dał się zmylić. Rosyjscy szpiedzy z każdej strony donosili o planowanym ataku na ZSRR. Podawali nawet dokładną datę – 22 czerwca.
Jednak Stalin nie przyjmował do wiadomości doniesień o ataku Niemiec. Sądził że są one wynikiem prowokacji Brytyjczyków i obawiał się zgrupować swoje wojska na granicy zachodniej uważając że to przyspieszy atak Hitlera. Rosja była bowiem słaba między innymi na skutek „wielkiej czystki” przeprowadzonej przez Stalina w latach 37-38.
Dlatego kiedy Niemcy zaatakowali Rosjanie byli zaskoczeni i nie przygotowani do obrony.
Hitler uderzając na ZSRR realizował założenia przedstawione w „Mein Kampf”: zdobywał przestrzeń dla Niemiec. Poza tym był inny, ważniejszy powód : ropa naftowa na Kaukazie.
Niemiecki plan „Barbarossa” zakładał błyskawiczny atak na rosyjskie jednostki przygraniczne.
Armia niemiecka podzielona była na trzy grupy :
. północna zaatakowała Leningrad
. środkowa ruszyła w kierunku Moskwy
. południowa kierowała się na Kijów
W pierwszych dniach wojny Niemcy poruszali się w głąb Rosji niezwykle szybko i sprawnie. Już pierwszego dnia zniszczyli 1200 samolotów z czego 80% na lotniskach i uzyskali panowanie w powietrzu. W ciągu 3 tygodni walk Niemcy wdarli się 600 km w głąb Rosji.
Do 10 lipca Wehrmacht zajął Litwę, Łotwę i Estonię.
W sierpniu zdobył Smoleńsk i ruszył na Moskwę.
We wrześniu Niemcy zajęli Kijów.
15 września rozpoczęło się oblężenie Leningradu.
Jednak w październiku nastąpiły gwałtowne deszcze, które zamieniły drogi w potoki błota. Uniemożliwiło to ruch wojsk i utrudniło zaopatrzenie.
Niemcy zatrzymali się w odległości ok.. 60 km od Moskwy. Sytuacja uległa zmianie gdy nastał mróz, który utwardził drogi i lotniska. Jednak wkrótce temperatura spadła do -30 stopni. Samochody i czołgi znowu stanęły. Sparaliżowany był także transport kolejowy. Żołnierze nie mieli zimowych mundurów ani butów.
Tymczasem w listopadzie Rosjanie otrzymali wsparcie, gdyż informacje wywiadu iż Japończycy nie uderzą na Dalekim Wschodzie umożliwiły wycofanie stamtąd 15 dywizji i skierowanie ich do obrony Moskwy.
Rosjanie ewakuowali swoje zakłady przemysłowe za Ural gdzie były niedostępne dla niemieckich bombowców.
11 grudnia po ataku na Pearl Harbor Niemcy wypowiedziały wojnę Stanom Zjednoczonym chcąc wspomóc Japonię. Oznaczało to że St. Zjedn. jawnie będą dostarczać sprzęt woskowy dla aliantów i ZSRR.
Hitler wiedział już że tej wojny nie wygra. Prowadził wojnę na dwa fronty : w Afryce i w Rosji.
Na obydwóch frontach tracił inicjatywę. Mógł już tylko zmusić Stalina, by ten wystąpił z propozycją zawarcia pokoju. Jednak po zwycięstwie pod Moskwą Stalin zaczął odzyskiwać nadzieję. Radziecka potęga militarna odradzała się.
Hitler postanowił, iż głównym celem będą teraz źródła ropy naftowej i skierował swe siły na południe. W maju 1942r Niemcy odnieśli wielkie zwycięstwo pod Charkowem. W lipcu 1942 r wydał rozkaz o ataku na Stalingrad, który był ważnym ośrodkiem przemysłowym. 23 sierpnia VI Armia gen. Fredericka von Paulusa przełamała opór Rosjan. Los Stalingradu wydał się być przesądzony.
Stalin coraz mocniej zaczął się domagać od aliantów utworzenia drugiego frontu na zachodzie. W sierpniu do Moskwy przybyli przedstawiciele USA i Wielkiej Brytanii. O ile Amerykanie byli gotowi na przeprowadzenie inwazji na Francję o tyle Churchill apelował o odłożenie tego ataku i uderzenie na Afrykę. Tak też się stało. Jednak aby udowodnić swoją rację Churchill zgodził się na wysłanie do Francji oddziału ok. 7000 żołnierzy . Wylądował on w rejonie Dieppe i został całkowicie rozbity.
28 lipca Stalin wydał rozkaz odnośnie obrony Stalingradu : „Ani kroku w tył”. Oznaczał on śmierć tysięcy żołnierzy, którym nie wolno było się wycofać. Za ich plecami stały oddziały NKWD mordując każdego który złamał rozkaz.
Tymczasem Hitler żądał jak najszybszego zdobycia miasta. 12 września Niemcy wdarli się na ulice Stalingradu. Jednak zwycięstwo zaczęło się im wymykać. Oddziały pancerne miały trudności z poruszaniem się po ulicach i gruzach. Rosjanie stawili desperacki opór. Stalin postawił wszystko na jedną kartę. 19 listopada 1942r. Armia Czerwona rozpoczęła operację „Uranus”. Hitler nie zgodził się na odwrót i do końca listopada wojska niemieckie zostały okrążone. Mróz i coraz mniejsze racje żywnościowe powodowały że VI Armia wyczerpywała się.
30 stycznia Hitler mianował von Paulusa feldmarszałkiem licząc, że dzięki temu nie podda się.
Jednak 2 lutego 1943r. ostatnie wojska niemieckie pod Stalingradem skapitulowały.
