Kobieta jest częstą inspiracją w sztuce. Poeci, malarze, artyści przedstawiają w swoich dziełach kobiety anioły, kobiety upadłe, famme fatale. To właśnie ona mogła doprowadzić mężczyzn na szczyty bram niebieskich, bądź pociągnąć ich na samo dno, w otchłań cierpienia, szaleństwa czy też śmierci. Na przestrzeni wieków literatura zaprezentowała nam wszystkie możliwe odmiany spojrzenia na kobietę. Na postrzeganie kobiety miała bowiem wpływ filozofia danej epoki i mentalność ówcześnie żyjących ludzi. Kobietę można ukazać od anielskiej bogini, po puste i złowrogie egoistki. Ale pozostaje pytanie, czym w istocie jest kobieta? Wygląda na to, że z kilku tysięcy rozproszonych definicji nie wyłoniłaby się ani jedna, która w pełni ujęłaby istotę zjawiska. Kobieta od wieków stanowiła natchnienie. Była ukazywana przez malarzy i poetów jako anioł i szatan, motyl i głaz, dobro i zło. Kobieta jest wyjątkiem od reguły. Potrafi być jednocześnie okrutna i czuła, lub też piękna i odrażająca. Stanowi coś niepojętego i nieziemskiego. Jest Matką Ziemią i Śmiercią, wszystkim i niczym, początkiem i końcem. Pasmem niekończących się przeciwieństw.
Zosię w ?Panu Tadeuszu? poznajemy jako młodą niewinną osóbkę. Lubi zajmować się dziećmi i ogródkiem. Jest bardzo ładna, lecz nie wykorzystuje tego w świadomy sposób. Cechuje ją ogromny urok osobisty, któremu każdy ulega. Nic, więc dziwnego, że uległ mu i Tadeusz. Zosię cechuje również patriotyzm. Jest wręcz idealną kandydatką na żonę. Jest lubiana, miła i uczynna. Wszędzie gdzie się znajdzie rozsiewa przyjazną aurę. Nie można jej nic zarzucić. Wspiera Tadeusz w jego decyzjach, nie narzuca mu się zbytnio. Potrafi zachować się w towarzystwie. Nigdy nie używa zgryźliwych komentarzy. Można więc o niej powiedzieć kobieta ?anioł?. Sam autor wprost nazywa ją ?aniołem?.
Można znaleźć też połączenie kobiety anioła i kobiety demonicznej. Może to być główna bohaterka powieści Bolesława Prusa ” Lalka ” jest Izabela Łęcka, kobieta piękna, arystokratka o zimnym sercu i wysokim mniemaniu o sobie i swojej rodzinie. Panna Izabela jest raczej nielubianą postacią wśród odbiorców ” Lalki „. Otóż , ją zwykle obwiniamy za nieszczęścia Wokulskiego – a że przywiodła do zguby już i innych adoratorów – może więc uchodzić za kobietę ?fatalną?.
Można jednak zauważyć , że w końcu przyjęła oświadczyny Stanisława Wokulskiego. Lecz nie robi tego z miłości. Przyjęła oświadczyny Stanisława , gdyż sytuacja finansowa jej rodziny nie była dogodna , a Wokulski posiadał duży majątek. Panna Izabela pochodziła z rodu arystokratycznego , który znajdował się niestety na skraju bankructwa , a małżeństwo z bogatym człowiekiem ratuje sytuacje. Miała już wielu adoratorów , lecz zżadnym nie widziała przyszłości. Większość mężczyzn zaczęła się jej bać , gdyż wszystkich zalotników od razu odrzucała. Czasami tylko spotykała się z Julianem Ochockim. Gdy spotkała Wokulskiego , z góry czuła już do niego niechęć , chociaż znała go tylko z opowiadań swojego ojca. To przecież on kupił weksle Łęckiego i srebrną zastawę Łęckich. Głównym powodem tej niechęci była przepaść społeczna: ona – arystokratka , on – kupiec. Po pewnym czasie jednak Izabela zaczęła przekonywać się do Stacha. Błędem było to , że zdradziła go z Kaziem Starskim. Wyszło to na jaw podczas jej rozmowy ze Starskim w języku angielskim , przy której był narzeczony. Wokulski wszystko rozumiał o czym rozmawiali kochankowie. Izabela ponosi za to surową karę. Zostaje porzucona , sama i co najgorsze – dzieje się to w momencie , w którym nagle zdaje sobie sprawę , że jednak pokochała Stacha Wokulskiego. Nie można mieć do niej pretensji , że nie zakochała się w nim , gdy tylko go ujrzała. Można jej mieć za złe , że nie przerwała tego związku na początku. Brnęła w nim i pozwoliła , by Wokulski zaczął ją wielbić – wiedział , że życie bez niej nie będzie miało sensu. Ostatecznie ona jest winna temu , że Stach wyjeżdża z Polski i nie wiadomo co się z nim dzieje. Według moich rozważań , Izabela Łęcka jest kobietą fatalną. Kobieta , która odrzuca miłość na pewno nie jest aniołem. Zdaje sobie z tego sprawę dopiero , gdy zostawia ją Stanisław Wokulski. Uświadamia sobie wtedy jak bardzo skrzywdziła mężczyznę , który mógłby oddać za nią życie.
Izabela jest połączeniem kobiety anioła i kobiety demonicznej. Z jednej strony jest inspiracją dla Wokulskiego, tworzy go. Ale z drugiej świadomie podkreśla swoją wartość i łaskawie pozwala się pokochać. Jest piękna i delikatna ale też zarozumiała i bez serca.
Chcąc ją usprawiedliwić można stwierdzić, że Izabela jest ofiarą swoich czasów. Z wyglądu można ją było uznać za anioła ze względu na niespotykaną urodę, jej charakter czynił z niej kobietę fatalną, gdyż nie potrafiła nikogo pokochać, jednak wychowanie spowodowało, że stała się ofiarą. Wpojone od dzieciństwa wzory postępowania, poczucie wyższości nad innymi i wręcz pogarda dla ludzi niższego stanu, uczyniły z niej kobietą zagubioną w otaczającej rzeczywistości, a ponieważ nie była ona dostatecznie odważna nie mogła stawić jej czoła. Jak ujmuje to sam autor: ?jest to anielska dusza, której konwenanse ludzkie spętały skrzydła?.
Ważną rolę w dramacie Szekspira ?Makbet? odgrywa Lady Makbet, którapopycha męża do zbrodni, namawiając go do działania wbrew skrupułom i sumieniu. Lady Makbet jest postacią tragiczną, a jednocześnie autentyczną psychologicznie. Na początku jawi się jako kobieta demoniczna. W małżeństwie to ona wydaje się być tą silniejszą i bardziej zdecydowaną stroną wręcz dominującą. Lady Makbet dowiedziawszy się o przepowiedni czarownic a następnie o mające nastąpić wizycie Dukana bez najmniejszego wahania uważa zamordowanie króla za coś oczywistego. Jej ambicja i żądza władzy idą w parze z brakiem moralnych zasad. Morderstwo jest dla niej sprawa tak prostą, że wątpliwości męża, jego załamanie po dokonaniu zabójstwa budzi, w niej irytację i zdziwienie. Nie pojmuje, że przelana krew może człowieka splamić nie tylko zewnętrznie.
Lady Makbet żyje w świecie konkretów, nie wybiega myślą naprzód, pozbawiona jest wyobraźni i dlatego z taką łatwością knuje morderstwo. Jest bezwzględna i wyrachowana, zręcznie potrafi zataić swoje prawdziwe uczucia.
Lady Makbet miała na męża bardzo duży wpływ. Potrafiła nim pokierować tak żeby spełnić swoje plany. Potrafiła nawet nakłonić go do zabójstwa. Przenikliwość kobieca każe Lady Makbet przygotować plan przekonania męża do zrealizowania wróżby za wszelką cenę.
Pojęcie zbrodni jest w świecie Szekspira wykroczeniem przeciw prawu naturalnemu i przyzwoitości moralnej.
W noc zabójstwa Dunkana następuje scena rozmowy małżonków. W scenie tej Szekspir zawarł wizerunek kobiety strasznej, bezwzględnej zbrodniarki, o sercu zimnym, twardym, z cechami demonicznymi. Warto jednak zwrócić uwagę, że Lady nigdy nie mówi ?dla mnie?, ?ja będę wielka, szczęśliwa?. Cała uwaga Lady Makbet, skupiona na dokonaniu zbrodni i odsunięciu jakichkolwiek podejrzeń od siebie i od męża, obejmuje los obojga. Mimo że aktywność kobiety dotyczy zła, świadczy o jej miłości do Makbeta. Lady od początku czuje się współodpowiedzialna za zbrodnię. Namawia męża dlatego, że kocha go, i pragnie dla niego najlepszego ? zdobycia władzy. Lady Makbet widzi siebie u boku męża, nie ponad nim, nie zamiast niego.
Do tej pory Lady Makbet jawi się jako kobieta demoniczna, zdolna do wszystkiego. Ale i w niej zaczynają budzić się dziwne stany. Uświadomienie swego własnego zaślepienia złem musi nastąpić prędzej czy później. Lady zaczyna cierpieć do tego stopnia, ze doktor stwierdza u niej chorobę duszy, nie tylko ciała. Choroba zbrodniarki jest wyrazem tragizmu tej postaci. Kiedy wcześniej Lady była pewna, że to mąż ulegnie ludzkim uczuciom, że ona będzie jedyna, która go podźwignie z tej słabości ? również nie myślała, że cierpienie zbrodniarki jest tak wielkie. Okazuje się, że serce Lady Makbet nie skamieniało. Dźwiga ogromne brzemię grzechu: podwójne, bo bohaterka świadomie przejęła teżodpowiedzialność za zbrodnie męża. W świetle tej sceny wcześniejsze podżeganie Makbeta do zbrodni, wytykanie mu słabości ? są czynnościami wynikającymi z wewnętrznej walki Lady Makbet. Okazuje się, że kobieta nie była pozbawiona wątpliwości, strachu, niepewności. Każdy jej akt był przemyślany i był owocem starannie zagłuszonego sumienia. Być może obowiązkowość wobec męża dyktowała kobiecie przyjęcie postawy przeciwnej do zachowania Makbeta. Gdy ten tracił nerwy, patrzył obłąkanym wzrokiem, miał sparaliżowane ręce, chciał się wycofać ? w Lady Makbet rósł zapał i żądza. Marazm Makbeta potęgował w jego żonie aktywność. Teraz Lady Makbet doświadcza nawrotu wyrzutów sumienia. Obudziły się w niej uczucia, które z taką mocą chciała przecież wyrzucić ze swego serca, ze swojego życia. Kobieta silna, zacięta, ambitna, bezwzględna, z drugiej strony ? kochająca męża i dotknięta karą sumienia ? ulega teraz słabości. Prawdopodobnie zabija się. Nie widzi innej drogi jak tylko samobójstwo. Śmierć bohaterki jest wynikiem rozpaczy, nie wyrażonego słowami bólu.
Kobieta ?anioł? jest kobieta na ogół szczęśliwą. Osiąga w życiu sukces uczuciowy. Jest kochana i potrafi kochać. Jest spełniona. A to w życiu jest bardzo ważne.
Historia kobiet fatalnej nie zawsze kończy się dobrze. Ma przykładzie Lady Makbet widać to bardzo wyraźnie. Jest ona postacią tragiczną, przez zło które wyrządziła ponosi surową karę, popada w obłęd i popełnia samobójstwo- co nie jest oznaką szczęścia.
Podsumowując mogę stwierdzić, że nie wystarczy być piękną kobietą żeby być aniołem to zależy od osobowości i charakteru.
I Literatura podmiotu:
1. Mickiewicz Adam, Pan Tadeusz, Kraków 2000.
2. Prus Bolesław, Lalka, Kraków 2005.
3. Szekspir William, Makbet, Kraków 2004.
II Literatura Przedmiotu:
1. Klukowski Bogdan, Przewodnik po lekturach ?Lalka?, Warszawa 1992
2. Leżeńska Katarzyna, Kto jest kim w ?Panu Tadeuszu?, Warszawa 1999, s. 103-104.
3. Tokarczuk Olga, Lalka i perła, Kraków 2001
4. Tajchert-Popkowicz Renata, Przewodnik po lekturach ?Makbet? , Warszawa 1991
